Vận chuyển lậu mặt hàng này không còn bị xử lý hình sự trong khi lợi nhuận mang lại cực cao khiến các vụ vi phạm ngày càng gia tăng.
Liên tiếp bắt pháo lậu cuối năm
Tết Nguyên đán đang tới gần cũng là thời điểm nạn buôn pháo lậu bùng phát, đặc biệt ở những tỉnh giáp biên. Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng tỉnh Lạng Sơn đã phát hiện, bắt giữ 135 vụ buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo nổ, thu giữ trên 6 tấn pháo các loại.
Ngày 8/12, Đội Quản lý thị trường cơ động của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Nghệ An phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Nghệ An phát hiện và bắt giữ một vụ vận chuyển pháo nổ với số lượng lớn. Tại địa phận xã Nghi Long (Nghi Lộc, Nghệ An), lực lượng này phát hiện xe ôtô BKS 36L – 8584 chở nhiều hộp pháo nổ do nước ngoài sản xuất, có trọng lượng 170,8kg. Lái xe khai nhận số pháo trên được hai phụ nữ khác thuê vận chuyển về thị xã Cửa Lò và huyện Nghi Lộc.
Lực lượng chức năng kiểm đếm số pháo lậu trong một vụ vận chuyển trái phép.
Trước đó 1 ngày, Công an tỉnh Hải Dương phát hiện một nhóm đối tượng vận chuyển pháo với số lượng lớn từ Quảng Ninh về Hải Dương tiêu thụ với thủ đoạn tinh vi. Chúng thường sử dụng những cung đường độc đạo có xe dẫn đường để vận chuyển pháo; giao nhận hàng vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối tại những điểm xa khu dân cư. Công an tỉnh Hải Dương xác định được 3 đối tượng: Phạm Văn Đông (SN 1968), Nguyễn Văn Kết (SN 1969, cùng ở xã Bình Dương, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh) và Nguyễn Kim Vương (còn gọi là Hoàn, SN 1978, trú tại xã Xuân Sơn, thị xã Đông Triều).
Các trinh sát bắt quả tang xe ôtô do nhóm này điều khiển có 8 bao tải chứa tổng cộng 183kg pháo các loại, trong đó có 50 bánh pháo đại, 100 bánh pháo tép và 991 quả pháo trứng. Được biết, đây là vụ bắt giữ số lượng pháo lớn nhất trong mấy năm gần đây của Công an tỉnh Hải Dương.
Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai cũng liên tục bắt giữ các vụ vận chuyển pháo trái phép. Mới đây nhất là vụ bắt giữ Nguyễn Thị Thanh (Lào Cai) đang vận chuyển 54kg pháo nổ. Tiếp tục khám xét nơi ở của đối tượng, lực lượng chức năng còn phát hiện thêm hơn 200kg pháo các loại chứa trong các thùng các-tông chuẩn bị… bung hàng.
Khó chồng khó
Có một khác biệt đáng chú ý so với mọi năm là trước đây, pháo hoa thuộc danh mục hàng cấm, người vận chuyển pháo hoa từ 10kg sẽ bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, theo Luật Đầu tư 2014 sửa đổi, hành vi sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng các loại pháo khác pháo nổ (gồm pháo hoa, pháo hoa đơn, pháo hoa kép…) thuộc danh mục hàng kinh doanh có điều kiện, không phải hàng cấm. Vì thế, người nhập lậu pháo hoa chỉ bị xử lý hành chính. Điều này đã và đang gây nhiều trở ngại cho công tác điều tra, xử lý của các lực lượng chức năng tỉnh biên giới.
Đại diện Sở Công Thương các tỉnh giáp biên như Quảng Ninh, Lạng Sơn đều chung quan điểm cho rằng tình trạng buôn lậu pháo hoa thời gian tới có thể diễn biến phức tạp hơn do quy định mới bỏ quy định xử lý hình sự đối với người buôn bán, vận chuyển pháo hoa. Cơ quan chức năng cần bám sát thực tế mới theo kịp diễn biến buôn lậu pháo.
Thêm vào đó, lợi nhuận từ buôn lậu pháo hoa rất lớn, không kém gì các mặt hàng cấm khác. Do đó, khi bỏ hình sự hóa với người buôn bán, vận chuyển pháo hoa thì khả năng trong tương lai gần, các khu vực biên giới như Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai… sẽ rất phức tạp trong việc ngăn chặn buôn bán lậu mặt hàng này. Thực tế cho thấy, khi lực lượng chức năng bắt giữ được người buôn lậu pháo, phải mang hàng hóa đi giám định để biết đó là pháo hoa hay pháo nổ, điều này gây ra nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng. Khi giám định cho kết quả là pháo hoa, người vận chuyển chỉ bị xử lý hành chính, không đủ sức răn đe trong khi lợi nhuận lớn.
Đặc biệt, một đại diện của Công an tỉnh Lạng Sơn cho biết, 80% số lượng các loại pháo bắt được trong các vụ vận chuyển qua biên giới sau khi giám định là pháo hoa, chỉ có 20% là pháo nổ. Điều đáng lưu ý, nhiều loại pháo hoa có mức độ nguy hiểm giống như pháo nổ. Nhưng cơ quan công an chỉ có thể tịch thu hàng hóa và xử phạt hành chính.
Đáng chú ý là những loại pháo này xét về tính chất, mức độ nguy hiểm tương tự như pháo nổ. Các lực lượng công an vùng biên mong mỏi thời gian tới đây, liên ngành Tư pháp Trung ương sẽ sớm tìm hướng xử lý vi phạm trong buôn bán, vận chuyển pháo hoa sao cho đủ sức răn đe, tránh tình trạng bùng phát buôn bán, sử dụng pháo hoa ở các tỉnh biên giới, ảnh hưởng đến trật tự xã hội, an toàn cháy nổ trong các dịp Tết Nguyên đán.