Bước tiến mới trong kiểm soát cận thị học đường tại Việt Nam

Cận thị học đường: mối nguy âm thầm trong mỗi gia đình

"Con tôi mới học lớp 3 mà đã tăng nửa đi-ốp mỗi năm," chị Thu Hà (Hà Nội) chia sẻ. Dù khám định kỳ và thay kính thường xuyên, thị lực của con vẫn giảm nhanh. "Tôi từng nghĩ chỉ cần đeo kính là đủ, mãi sau này mới biết có khái niệm tiền cận thị và kiểm soát cận thị sớm".

Câu chuyện của chị Hà là nỗi lo chung của hàng triệu phụ huynh Việt. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dự đoán đến năm 2050, gần 50% dân số toàn cầu sẽ bị cận thị, trong đó Việt Nam thuộc nhóm tăng nhanh nhất. Tại Việt Nam, báo cáo tại Hội nghị năm 2024 của Hội Nhãn khoa Việt Nam cho biết khoảng 5 triệu trẻ em mắc tật khúc xạ, trong đó cận thị chiếm đa số. Tỷ lệ trẻ mắc tật khúc xạ có thể lên tới hơn 50% tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Các chuyên gia cảnh báo, không có mức cận nào là an toàn. Cứ mỗi 1 đi-ốp tăng thêm, nguy cơ mắc bệnh lý võng mạc hay thoái hóa hoàng điểm tăng. Ở trẻ nhỏ, giai đoạn tiền cận thị (dưới 0,5 đi-ốp cận) chính là "giai đoạn vàng" để can thiệp, giúp ngăn chặn khởi phát của cận thị và hạn chế tiến triển nặng. Tuy nhiên, phần lớn phụ huynh vẫn chỉ dừng ở việc đo số kính, thay kính mà chưa được tiếp cận chương trình kiểm soát bài bản.

"Cận thị đang trở thành thách thức sức khỏe học đường đáng lo ngại," TS.BS Trần Minh Hà, Giám đốc Đơn vị Kiểm soát cận thị Vinmec - Alina chia sẻ. "Nhờ tiến bộ y học hiện nay, chúng ta không chỉ chỉnh kính để nhìn rõ hơn, mà có thể phát hiện sớm, theo dõi chiều dài trục nhãn cầu và kiểm soát tiến triển cận thị một cách chủ động."

Chuẩn hóa mô hình kiểm soát cận thị học đường tại Việt Nam

Ra đời từ hợp tác chiến lược giữa Vinmec và Bệnh viện Chuyên khoa Mắt Alina, Đơn vị Kiểm soát cận thị Vinmec - Alina được xây dựng theo chuẩn quốc tế, được bảo trợ chuyên môn từ Quỹ Fred Hollows (Úc), Quỹ đầu tư TVM Capital Healthcare (Singapore) và Tập đoàn Rohto (Nhật Bản).

Điểm nổi bật của đơn vị là mô hình kiểm soát toàn diện và cá nhân hóa, áp dụng phác đồ điều trị của Hiệp hội Cận thị Quốc tế (IMI), Hội Khúc xạ Nhãn khoa Quốc tế (WCO) và Viện Thị giác Brian Holden (Úc). Tại đây, mỗi trẻ được lập hồ sơ thị giác riêng với các chỉ số như chiều dài trục nhãn cầu, độ cong giác mạc, bản đồ giác mạc và thị lực hai mắt. Dựa trên kết quả, bác sĩ thiết kế phác đồ cá nhân hóa gồm nhiều phương pháp kiểm soát đã được chứng minh hiệu quả: Kính Ortho-K đeo ban đêm giúp định hình giác mạc tạm thời; Kính áp tròng mềm và kính gọng kiểm soát cận thị cho học sinh; Thuốc nhỏ mắt Atropin liều thấp và liệu pháp ánh sáng đỏ - công nghệ mới đang được ứng dụng rộng rãi tại Nhật Bản và Singapore.

Trẻ được theo dõi định kỳ 6 - 12 tháng, với báo cáo chi tiết gửi phụ huynh. Bên cạnh điều trị, trung tâm cũng hướng dẫn điều chỉnh lối sống học đường: tư thế ngồi học, ánh sáng, thời gian ngoài trời… giúp giảm áp lực thị giác - yếu tố then chốt trong kiểm soát cận thị học đường.

Từ tháng 10/2025, Đơn vị Kiểm soát cận thị chuẩn quốc tế Vinmec - Alina chính thức đi vào hoạt động tại Bệnh viện Vinmec Times City (Hà Nội). Đây cũng là đơn vị ở Việt Nam hướng tới xây dựng cơ sở dữ liệu chuẩn về chiều dài trục nhãn cầu và tình trạng cận thị ở trẻ em, làm nền tảng cho các chương trình phòng ngừa và chính sách y tế cộng đồng trong tương lai.

Ngay trong giai đoạn đầu ra mắt, hơn 32.000 học sinh từ 3 đến 18 tuổi tại Hà Nội và Hưng Yên được tham gia chương trình tầm soát thị lực học đường theo chuẩn Massachusetts (Hoa Kỳ) - quy mô lớn tại Việt Nam.

Không chỉ dừng ở hoạt động y khoa, đội ngũ chuyên gia, bác sĩ của Vinmec - Alina còn phát hành eBook "Cẩm nang bảo vệ thị lực học đường", cung cấp kiến thức khoa học cho phụ huynh về các dấu hiệu nhận biết sớm, chế độ học - nghỉ hợp lý, vai trò ánh sáng tự nhiên và thời gian ngoài trời.

"Cận thị không chỉ là câu chuyện của bác sĩ, mà của cả nhà trường và gia đình", TS.BS Trần Minh Hà nhấn mạnh. "Khi phụ huynh và giáo viên hiểu đúng, hành động sớm, chúng ta có thể bảo vệ đôi mắt và tương lai của thế hệ trẻ Việt Nam".

Sự ra đời của Đơn vị Kiểm soát cận thị Vinmec - Alina không chỉ mang lại giải pháp y khoa tiên tiến, mà còn mở đầu cho một hệ sinh thái chăm sóc thị lực học đường có cơ sở dữ liệu và tiêu chuẩn quốc tế, hướng đến mục tiêu chăm sóc sức khỏe đôi mắt lâu dài.

Bệnh viện Chuyên khoa Mắt Alina được thành lập năm 2018, là một trong số ít đơn vị tại Việt Nam kiểm soát chất lượng phẫu thuật theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã thực hiện gần 10.000 ca phẫu thuật thủy tinh thể an toàn và hiệu quả.

Bệnh viện Chuyên khoa Mắt Alina