Ở điều kiện sinh lý bình thường, bụng của trẻ, nhất là những tháng đầu đời sau sinh, đa số đều to, nguyên nhân là do cấu trúc ruột của trẻ khá dài so với kích thước ổ bụng, kết hợp với lớp cơ thành bụng cũng chưa phát triển đầy đủ. Dần theo tháng ngày, cơ thể trẻ phát triển sẽ tăng trưởng về chiều cao nhanh hơn sự tăng trưởng của ruột, từ đó phần bụng của chúng sẽ từ từ thon gọn trở lại. Đây là một tiến trình rất bình thường hầu hết ở các trẻ nhỏ sau sinh, vì vậy các cha mẹ đừng quá lo lắng khi thấy bụng trẻ sơ sinh to hơn bình thường.
Bụng to ở trẻ bình thường
Như đặc điểm sinh lý bụng to ở trẻ đã đề cập phần trên, sở dĩ bụng trẻ sau sinh to là do cấu trúc ruột trẻ em khá dài so với kích thước của ổ bụng, kết hợp với lớp cơ thành bụng chưa phát triển đầy đủ. Theo thời gian tăng trưởng, trẻ sẽ phát triển chiều cao nhanh hơn sự tăng trưởng của ruột, từ đó phần bụng của chúng sẽ thon gọn trở lại. Bên cạnh bụng to sức khỏe của trẻ phát triển bình thường, tăng cân phù hợp theo tháng tuổi, ngủ ngon, không quấy khóc, bú hay ăn dặm khi trễ bữa thì trẻ rất háo ăn.
Nhận biết tình trạng sức khỏe qua hoạt động tiêu hóa của trẻ bằng cách quan sát phân khi trẻ đi tiêu. Phân của trẻ 6 tháng đầu ảnh hưởng nhiều bởi chế độ bú mẹ hay ăn sữa ngoài. Trẻ bú mẹ hoàn toàn phân thường lỏng sệt, có màu hoa cà hay hoa cải, đi ngoài 3 - 4 lần/ngày. Trẻ nuôi bằng sữa hộp, công thức không được bổ sung đầy đủ chất probiotic và prebiotic nên phân thường rắn, và 1 - 2 ngày mới đi ngoàimột lần.
Với đặc điểm như trên thì phụ huynh hoàn toàn yên tâm, không đáng lo ngại về tình trạng cái bụng to của trẻ.
Bụng to ở trẻ bệnh lý
Bên cạnh có bụng to sinh lý của trẻ, phụ huynh cũng cần quan tâm, bụng to của trẻ do bệnh lý, biểu hiện với các triệu chứng điển hình như: bụng to kèm biếng ăn, suy nhược; trẻ sụt cân, da xanh xao, hay vàng da, vàng mắt. Một số bệnh lý, dẫn đến bụng to ở trẻ, như bướu gan, hay gặp nhất ở trẻ dưới 5 tuổi, là bướu nguyên bào gan; trẻ lớn hơn thường bị Carcinom tế bào gan, nguyên nhân là do nhiễm siêu vi viêm gan B từ lúc mới sinh; bụng to còn gặp trong bướu thận, ở trẻ là bướu nguyên bào thận còn gọi là bướu WILMS. Hiện nay nguyên nhân gây bệnh này chưa biết rõ, triệu chứng bụng to, biếng ăn, cơ thể suy nhược và có bướu sờ được. Với bệnh cấp tính dẫn đến bụng to gặp trong tắc ruột, triệu chứng điển hình khóc thét do đau bụng, nôn nhiều, bụng chướng to, nhìn thấy quay ruột cử động, giống như rắn bò, trong y học gọi là dấu hiệu rắn bò…
Bụng to còn gặp trong bướu Wilms
Ngoài những vấn đề bệnh lý như nói phần trên, phụ huynh cũng không phải lo lắng nhiều, khi trẻ có bụng to do trướng bụng đầy hơi, bởi rối loạn tiêu hóa hay táo bón. Trẻ thường có biểu hiện bụng to, căng, nhiều khi phát ra tiếng sôi bụng, quấy khóc. Đối với trẻ sơ sinh, nguyên nhân gây nên hiện tượng này có thể do việc ép hoặc cho trẻ ăn quá nhiều trong một bữa, trẻ chưa kịp tiêu hóa hết lại ăn tiếp, khiến lượng sữa chưa tiêu hóa hết dồn ứ lại trong ruột trẻ. Với trẻ đang bú mẹ thì chế độ ăn uống của mẹ cũng có thể là nguyên nhân gây đầy bụng ở trẻ khi mẹ ăn quá nhiều một loại thực phẩm nào đó có tính nóng như: thức ăn chiên nhiều dầu mỡ. Một nguyên nhân khiến trẻ gặp hiện tượng này là do trẻ uống sữa không được đảm bảo vệ sinh, để vi khuẩn xâm nhập vào trong quá trình cha mẹ dùng các dụng cụ pha chế không đảm bảo, khi đó trẻ sẽ đau bụng, chướng bụng, thậm chí là tiêu chảy. Gặp tình trạng này phụ huynh cần mátxa bụng cho trẻ, mátxa nhẹ nhàng theo một chiều nhất định, có thể sử dụng các loại dầu mátxa để trẻ cảm thấy thật sự thoải mái. Tránh mátxa ngay khi trẻ mới ăn xong. Giúp trẻ ợ hơi nhanh bằng cách đặt cằm trẻ tựa vào vai và vỗ nhẹ vào lưng trẻ hay cho trẻ nằm sấp lên hai chân bạn và cũng vỗ nhẹ vào lưng trẻ. Thay đổi cách cho bé ăn bằng cách cho bé bú đúng cách, tư thế sao cho đầu cao hơn dạ dày và chắc chắn rằng trẻ đang ngậm đầu ti đúng cách. Nếu trẻ ăn sữa ngoài, cần vệ sinh các dụng cụ đầy đủ, không ăn lại sữa thừa.
