Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 – Vì một Việt Nam khỏe mạnh, vì tầm vóc Việt tổ chức ngày 14/8 vừa qua, do Ban Tuyên giáo và Dân vận trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, sự tham gia của các nhà quản lý, nhà khoa học hàng đầu trong nước và thế giới. TS Nguyễn Nho Huy, Phó Vụ trưởng Vụ học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã gửi tới hội thảo bài tham luận "Mô hình và thực tiễn dinh dưỡng học đường ở Việt Nam hiện nay", với nhiều kiến giải và đề xuất đáng chú ý.
Các chuyên gia và đại biểu tham dự Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 – Vì một Việt Nam khỏe mạnh, vì tầm vóc Việt.
Thực trạng bữa ăn học đường
Trong những năm qua, công tác dinh dưỡng cho trẻ em và dinh dưỡng học đường đã được quan tâm chỉ đạo. Nhiều chương trình, đề án cụ thể về dinh dưỡng và phát triển thể lực đã được ban hành với mục tiêu trọng tâm là cải thiện dinh dưỡng và thể lực của trẻ em, đã giúp Việt Nam đạt được nhiều thành tựu như: Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm đáng kể, bữa ăn của học sinh được bảo đảm hơn về số lượng và chất lượng. Việt Nam đã thực hiện thành công mục tiêu Phát triển thiên niên kỷ về giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng cân nặng theo tuổi ở trẻ em sớm hơn dự định.
Tuy nhiên, chúng ta cũng đang phải đối mặt với gánh nặng kép về dinh dưỡng ở tuổi tiền tiểu học và tiểu học, ở cả vùng nông thôn và thành thị, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em, học sinh vẫn còn ở mức cao.
Sức khỏe và thể chất trẻ em, học sinh hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa bảo đảm được đủ thời gian hoạt động thể lực hàng ngày dẫn đến tầm vóc của người Việt Nam chậm cải thiện và thấp hơn so với trung bình của nhiều nước trong khu vực.
Quan điểm của Bộ GD&ĐT là học sinh phải được hưởng thụ bữa ăn học đường với các thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cân đối, phù hợp trong trường học không những giúp các em nâng cao sức khỏe, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý rối loạn dinh dưỡng như thiếu vi chất dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, thừa cân béo phì và các bệnh không lây nhiễm mà còn xây dựng thói quen dinh dưỡng lành mạnh.
Bên cạnh đó các em được kết hợp vui chơi, vận động phù hợp với nhu cầu sở thích và lứa tuổi qua các hoạt động giáo dục thể chất, giáo dục ngoài giờ, các trò chơi trải nghiệm sẽ tạo môi trường gắn kết, giúp các em phát triển hài hòa thể chất, tinh thần.
Một mô hình hiệu quả để giải hài toán kép về dinh dưỡng học đường
TS Nguyễn Nho Huy cho hay, năm học 2020-2021, Bộ GDĐT đã phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bộ Khoa học và Công nghệ, các chuyên gia và Tập đoàn TH tổ chức nghiên cứu và triển khai thành công Mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh Việt Nam. Mục tiêu của Mô hình nhằm nâng cao nhận thức và thực hiện dinh dưỡng hợp lý, tăng cường hoạt động thể lực phù hợp đối với trẻ mẫu giáo và học sinh tiểu học nhằm nâng cao sức khỏe, phát triển tầm vóc.
Mô hình được triển khai tại 10 tỉnh/thành phố (đại diện cho 5 vùng sinh thái khác nhau) gồm: TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, TP Hải Phòng, Thái Bình (nay là Hưng Yên) và Quảng Nam (nay là TP Đà Nẵng) - thử nghiệm đối với khối mầm non; Sơn La, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Lâm Đồng, An Giang - thử nghiệm đối với khối tiểu học."Mô hình điểm bữa ăn học đường được triển khai bài bản, khoa học từ giai đoạn nghiên cứu, khảo sát, đánh giá chọn điểm trường, điều tra tình trạng dinh dưỡng, đánh giá thể lực, kiến thức, thực hành dinh dưỡng của cán bộ chuyên trách, thầy cô giáo và học sinh, và điều kiện cơ sở vật vất, cách thức tổ chức bữa ăn bán trú, mức thu, khẩu phần thực đơn… từ đó thực hiện các can thiệp phù hợp cho từng địa phương, vùng miền, đồng thời giám sát, đánh giá hiệu quả một cách khoa học", TS Nguyễn Nho Huy cho biết.
Nội dung triển khai Mô hình chủ yếu can thiệp về dinh dưỡng và can thiệp về giáo dục thể chất trong trường học như: xây dựng 400 thực đơn bữa ăn dựa trên các tiêu chuẩn về dinh dưỡng và nhu cầu khuyến nghị cho từng nhóm tuổi, phù hợp với văn hóa ẩm thực, mức thu, nguồn thực phẩm sẵn có của từng địa phương; giáo dục dinh dưỡng cho trẻ em, học sinh và nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên thực hiện nấu ăn bán trú trong trường học.
Mô hình can thiệp về giáo dục thể chất và tăng cường các hoạt động thể lực: xây dựng 130 bài tập vận động phù hợp và nâng cao sức khỏe cho học sinh phù hợp lứa tuổi. Mô hình cũng hỗ trợ về kinh phí và cơ sở vật chất để bảo đảm các điều kiện thực hiện tổ chức bữa ăn học đường.
Kết quả triển khai Mô hình điểm mang lại hiệu quả rõ nét về cải thiện tình trạng dinh dưỡng và thể lực, thay đổi tích cực nhận thức, thói quen ăn uống và vận động của học sinh. Nhóm trẻ em mầm non, chiều cao trung bình tăng khoảng 3,6 cm và cân nặng trung bình tăng 1,2 kg. Ở nhóm học sinh tiểu học, chiều cao trung bình tăng khoảng 2,8 cm và cân nặng trung bình tăng 1,9 kg.
"Đây là mô hình thử nghiệm được đánh giá là thành công nhất về các điều kiện cần và đủ để có thể triển khai bữa ăn học đường một cách khoa học, hợp lý và phù hợp với đặc điểm kinh tế xã hội từng địa phương, đồng thời xây dựng các bài tập vận động phù hợp với lứa tuổi trẻ em, học sinh một cách khoa học, hợp lý. Các kết quả thu được đã cho thấy tính khoa học, hợp lý của Mô hình và đây là giải pháp để giải quyết bài toán gánh nặng kép về dinh dưỡng hiện nay ở Việt Nam", TS Nguyễn Nho Huy cho biết thêm.
Kết quả triển khai Mô hình điểm mang lại hiệu quả rõ nét về cải thiện tình trạng dinh dưỡng và thể lực cho các em.
Từ những kết quả thành công của Mô hình, Bộ GD&ĐT đã ban hành Quyết định số 3000/QĐ-BGDĐT ngày 28/9/2021 phê duyệt Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh Việt Nam để các địa phương triển khai áp dụng nhân rộng Mô hình phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Đề nghị luật hóa các quy định về dinh dưỡng học đường
Để nhân rộng hiệu quả Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh trong các cơ sở giáo dục trên toàn quốc, Bộ GD&ĐT tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế chỉ đạo thực hiện các nhiều giải pháp đồng bộ. Một là nâng cao nhận thức về dinh dưỡng học đường và hoạt động thể lực. Hai là hoàn thiện pháp luật, bổ sung nguồn lực cho bữa ăn học đường, nhất là vùng khó khăn. Ba là huy động xã hội hóa, áp dụng phần mềm thực đơn dinh dưỡng và nghiên cứu khoa học. Bốn là tăng cường kiểm tra, phối hợp y tế cải thiện sức khỏe học sinh.
Bộ GD&ĐT đề nghị Quốc hội Luật hóa các quy định về dinh dưỡng học đường, đưa các nội dung quy định về dinh dưỡng học đường trong Luật Phòng bệnh. Chỉ đạo nghiên cứu, đề xuất tiến tới xây dựng Luật Dinh dưỡng/Luật Dinh dưỡng học đường.
Đối với Chính phủ, chỉ đạo xây dựng các Chương trình quốc gia về dinh dưỡng học đường và hỗ trợ bữa ăn bán trú cho trẻ em, đặt biệt quan tâm đầu tư ngân sách cho các vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. Quan tâm, đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất trang thiết bị để phục vụ công tác bảo đảm dinh dưỡng, tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh sinh viên.
Bộ Y tế cần ban hành các tiêu chuẩn, hướng dẫn về dinh dưỡng đối với bữa ăn học đường; Hướng dẫn về các thực phẩm lành mạnh trong trường học; tiêu chuẩn, hướng dẫn về dinh dưỡng đối với các thực phẩm, đồ uống được bán ở căng tin trường học và quy định về thời gian hoạt động thể lực cho học sinh, sinh viên trong trường học phù hợp với lứa tuổi. Chủ trì nghiên cứu, tham mưu luật hóa các quy định về dinh dưỡng, dinh dưỡng học đường.
PV