Thỏa thuận bất ngờ
Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu (EU) đang gần tiến sát nút công bố một hiệp định thương mại hậu Brexit (Anh rời khỏi EU) lịch sử. Đây được xem là thông tin bất ngờ, bởi trước đó, Brexit không thỏa thuận được cho là kịch bản dễ xảy ra do 2 bên còn tồn tại nhiều quan điểm khác biệt. Người phát ngôn của EC Eric Mamer cho biết, các nhà đàm phán Brexit của 2 bên đã làm việc xuyên đêm và quay lại đàm phán vào sáng 24/12 với hy vọng sẽ ký được thỏa thuận thương mại hậu Brexit vào đúng đêm Giáng sinh. Cho đến sáng 24/12 (giờ Việt Nam), các nhà đàm phán đã nhất trí được dự thảo của thỏa thuận trong đó có quyền đánh bắt cá từng là bất đồng lớn giữa 2 bên.
Một quan chức Anh tiết lộ, Nội các Anh đã tiến hành một cuộc họp trực tuyến ngay sau đó để nhận thông báo tóm tắt về kết quả các cuộc đàm phán. Việc ký thỏa thuận này sẽ hoàn tất việc tách Anh ra khỏi EU sau 4 năm rưỡi diễn ra cuộc trưng cầu dân ý về việc Anh rời khỏi EU năm 2016. Văn kiện này cần được Thủ tướng Anh Boris Johnson và Chính phủ các nước thành viên EU cũng như Quốc hội 2 bên thông qua, nhưng các quan chức của cả 2 bên hy vọng sẽ hoàn tất trong thời gian sớm nhất.
Theo tờ Bloomberg, thỏa thuận sẽ bao gồm vấn đề thương mại hàng hóa miễn thuế, hạn ngạch và hợp tác trong các lĩnh vực từ an ninh đến hàng không... bao gồm cả những nội dung khiến các cuộc đàm phán kéo dài cả năm qua như về quản trị và sân chơi thương mại công bằng hay quyền đánh bắt cá. Theo các nhà đàm phán, Anh đã nhượng bộ, bày tỏ thiện chí về vấn đề đánh bắt cá, điều này đã giúp các bên tiến tới thỏa thuận. Thủ tướng Anh B. Johnson đã đồng ý về việc thị phần đánh bắt của khối ở vùng biển của Vương quốc Anh sẽ giảm 25% trong khoảng thời gian 5 năm rưỡi. Ban đầu Anh muốn giành lại đến 80% lượng đánh bắt cá trong vùng biển của mình, trong khi phía EU chỉ đưa ra đề xuất trao lại cho Anh 15-18% sản lượng hàng năm, nhưng trong những ngày gần đây con số này giảm xuống còn 30%. Ngoài ra, Anh đề nghị thời gian cắt giảm là 3 năm trong khi EU yêu cầu tới 10 năm. Bất đồng lớn nhất đã được giải quyết với con số 25% trong 5,5 năm, nhưng quá trình cắt giảm này sẽ được thực hiện theo từng giai đoạn trong hơn 5 năm rưỡi.
Anh và EU thông qua dự thảo thỏa thuận thương mại.
Khó khăn đã mở lối cho thỏa thuận
Anh chính thức rời khỏi EU từ ngày 31/1 năm nay nhưng 2 bên vẫn duy trì mô hình quan hệ cũ để tiến hành đàm phán về quan hệ tương lai. Theo kế hoạch, Anh sẽ rời khỏi thị trường chung châu Âu vào cuối năm nay, khi kết thúc quá trình chuyển tiếp là ngày 31/12 tới. Ngay sau thông tin EU và Anh thống nhất dự thảo thỏa thuận, đồng bảng Anh tăng 1%, mức tăng mạnh nhất trong gần 7 tuần qua.
Trong bối cảnh các nước châu Âu và Anh đang ứng phó với làn sóng mới của đại dịch COVID-19, kinh tế lao dốc, thậm chí EU phải sử dụng khoản ngân sách chung để giải cứu kinh tế khu vực, nên việc bắt tay hợp tác là lựa chọn khôn ngoan và được ưu tiên hơn. Nếu không có thỏa thuận, cả Anh và EU sẽ gặp khó trong các hoạt động trao đổi thương mại, thậm chí đe dọa làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng kinh tế đang diễn ra ở lục địa già này.
Ví dụ gần đây, khi xuất hiện biến thể mới của SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 tại Anh, nhiều nước châu Âu đã đóng cửa đi lại với Anh, điều này khiến hàng đoàn xe tải chở lương thực hàng hóa từ Pháp sang Anh - một trong những huyết mạch thương mại quan trọng nhất châu Âu - bị ùn tắc ở biên giới đã dẫn tới tình trạng nhiều siêu thị ở Anh không có hàng hóa thiết yếu. Dòng chảy thương mại bị đình trệ ít ngày do dịch bệnh đã khiến thị trường trong nước Anh khó khăn. Đây là “lời cảnh báo” cho thấy nếu Anh và EU không có thỏa thuận, hậu quả sẽ khôn lường khi giao dịch hàng hóa giữa Anh và EU lên tới 512 tỷ euro mỗi năm.