1. Bước đột phá trong nỗ lực kiểm soát một bệnh truyền nhiễm lan nhanh toàn cầu
Sốt xuất huyết đang trở thành một trong những bệnh truyền nhiễm phát triển nhanh nhất do muỗi truyền, đặc biệt khi biến đổi khí hậu làm gia tăng nhiệt độ và mở rộng phạm vi sinh sống của muỗi Aedes. Trước áp lực của làn sóng ca bệnh mới, Brazil đã đưa ra quyết định mang tính mốc: Phê duyệt vaccine sốt xuất huyết liều đơn đầu tiên trên thế giới nhằm đẩy nhanh tiến độ bảo vệ cộng đồng.
Cơ quan quản lý y tế Brazil (ANVISA) đã cấp phép sử dụng vaccine Butantan-DV, do Viện Butantan ở São Paulo nghiên cứu và sản xuất trong suốt 8 năm, cho nhóm tuổi từ 12 đến 59. Đây được xem là một trong những bước tiến quan trọng nhất của quốc gia này trong cuộc chiến chống căn bệnh đã hoành hành trong nhiều thập kỷ.
Sốt xuất huyết thường có các triệu chứng mệt mỏi dữ dội, đau nhức toàn thân và sốt cao.
2. Vaccine Butantan-DV và ưu thế vượt trội
Vaccine Butantan-DV được kỳ vọng sẽ giúp đơn giản hóa quy trình tiêm chủng khi chỉ cần một liều duy nhất, thay vì phác đồ hai liều cách nhau ba tháng như vaccine TAK-003 – loại đang được WHO công nhận và sử dụng rộng rãi trên thế giới.
Theo Viện Butantan, vaccine mới đã trải qua thử nghiệm lâm sàng trên hơn 16.000 người, cho thấy hiệu quả 91,6% chống lại sốt xuất huyết nặng, một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh.
"Đây là một thành tựu lịch sử cho khoa học và y tế Brazil. Một căn bệnh đã gây ra quá nhiều tổn thất, nay có thể được đối phó bằng một vũ khí cực kỳ mạnh mẽ", Esper Kallas, Giám đốc Viện Butantan, chia sẻ tại buổi họp báo.
Việc sử dụng vaccine liều đơn được kỳ vọng sẽ:
- Tăng tốc độ bao phủ tiêm chủng
- Giảm chi phí triển khai
- Tạo điều kiện thuận lợi cho các chiến dịch tiêm chủng diện rộng tại khu vực dịch đang bùng phát
- Giảm nguy cơ bỏ sót liều thứ hai như ở các phác đồ truyền thống
3. Sốt xuất huyết: Gánh nặng sức khỏe ngày càng lớn
Sốt xuất huyết thường có các triệu chứng mệt mỏi dữ dội, đau nhức toàn thân và sốt cao. Bệnh có thể tiến triển thành sốt xuất huyết nặng, gây xuất huyết nội tạng, sốc, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi hoàn toàn bức tranh dịch tễ của bệnh. Muỗi Aedes, loài truyền bệnh sốt xuất huyết, hiện không còn giới hạn ở vùng nhiệt đới mà đã xuất hiện tại nhiều quốc gia châu Âu, một số bang của Hoa Kỳ, nơi trước đây hiếm khi ghi nhận ca sốt xuất huyết
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2024 ghi nhận hơn 14,6 triệu ca bệnh và gần 12.000 ca tử vong, mức cao nhất từ trước đến nay. Đáng chú ý, một nửa số tử vong thuộc về Brazil, quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch.
Một nghiên cứu của Đại học Stanford năm 2024 cho thấy 19% số ca mắc sốt xuất huyết toàn cầu trong năm là do hiện tượng nóng lên toàn cầu. Điều này phản ánh tính chất cực kỳ nhạy cảm của bệnh đối với các biến động môi trường.
Việc sử dụng vaccine liều đơn được kỳ vọng sẽ tăng tốc độ bao phủ tiêm chủng.
4. Điểm nóng dịch bệnh và nỗ lực thay đổi cục diện
Brazil từ lâu đã là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi sốt xuất huyết, với hàng triệu ca nhiễm mỗi năm. Mật độ dân cư cao, khí hậu nóng ẩm cùng sự đô thị hóa nhanh khiến muỗi Aedes dễ sinh sôi.
Không chỉ phát triển vaccine trong nước, Brazil cũng chủ động mở rộng nguồn cung. Bộ trưởng Y tế Alexandre Padilha thông báo nước này đã đạt thỏa thuận với WuXi Biologics (Trung Quốc) để cung cấp khoảng 30 triệu liều vaccine kể từ nửa cuối năm 2026. Điều này nhằm đảm bảo Brazil có đủ nguồn lực triển khai chương trình tiêm chủng diện rộng, bao phủ các khu vực nguy cơ cao.
Sự kết hợp giữa sản xuất trong nước và hợp tác quốc tế được kỳ vọng sẽ xây dựng một hệ thống phòng vệ mạnh mẽ, bền vững hơn trước nguy cơ bùng phát dịch trong tương lai.
5. Tác động kỳ vọng đối với khu vực và toàn cầu
Việc Brazil phê duyệt vaccine liều đơn có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ đối với các quốc gia khác đang phải đối mặt với sự gia tăng số ca sốt xuất huyết.
Một số tác động được dự báo:
- Thúc đẩy việc phát triển vaacine thế hệ mới: Phác đồ tiêm đơn giản hơn có thể trở thành hướng đi mới cho các nhà sản xuất, giúp vượt qua rào cản lớn nhất của tiêm chủng các bệnh do muỗi truyền – đó là khả năng bao phủ thấp.
- Hỗ trợ kiểm soát dịch tại các vùng mới phát sinh ca bệnh: Vaccine liều đơn rất phù hợp với các quốc gia đang chứng kiến sốt xuất huyết xuất hiện lần đầu hoặc tăng đột biến, như một số nước Nam Âu hay miền Nam Hoa Kỳ.
- Giảm gánh nặng y tế và kinh tế: Nếu đạt hiệu quả cao trong thực tế, vaccine có thể giúp giảm mạnh số ca nặng và tử vong, từ đó giảm chi phí điều trị và áp lực lên hệ thống y tế.
Trong bối cảnh sốt xuất huyết ngày càng lan rộng và chịu ảnh hưởng sâu sắc của biến đổi khí hậu, việc Brazil phê duyệt vaccine liều đơn đánh dấu một bước tiến vượt bậc. Sự kết hợp giữa nghiên cứu khoa học dài hạn, sự chủ động của cơ quan quản lý và chiến lược hợp tác quốc tế cho thấy nỗ lực mạnh mẽ của Brazil nhằm thay đổi cục diện bệnh truyền nhiễm.
Dù vẫn cần thêm dữ liệu theo dõi sau cấp phép để đánh giá hiệu quả thực tế, vaccine Butantan-DV đang mở ra hy vọng rằng trong tương lai, sốt xuất huyết có thể được kiểm soát hiệu quả hơn, giảm đáng kể số ca nặng và tử vong.
Mời xem thêm video được quan tâm:
Chữa sốt xuất huyết bằng thảo dược, những điều cần lưu ý
