"Nhận thức hạn chế ảnh hưởng rất nhiều đến việc chăm sóc, đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ nhỏ", ông Thền Quang Đạt, Giám đốc Trung tâm Y tế khu vực Mường Khương, tỉnh Lào Cai chia sẻ. Bởi vậy, Trung tâm Y tế khu vực Mường Khương xác định truyền thông tư vấn dinh dưỡng là nhiệm vụ trọng tâm. Không chỉ giúp người dân hiểu đúng về dinh dưỡng, mà quan trọng hơn là thay đổi hành vi, để mỗi bữa ăn của gia đình, trẻ em vùng cao thêm đủ đầy, cân đối hơn.
Người dân sau khi rời buổi tập huấn về dinh dưỡng.
Đưa "lớp học dinh dưỡng" về tận bản
Những ngày đầu thu, chị Lý Mai Quý, cán bộ Trung tâm Y tế khu vực Mường Khương, lại vượt gần 20km đường núi để đến thôn Hoàng Phì Chải, xã Pha Long. Cái se se lạnh sớm vùng cao như giúp chị rút ngắn quãng đường, chị Qúy tươi cười, tay xách túi dụng cụ, tay ôm nguyên liệu cho buổi truyền thông "1.000 ngày đầu đời" – mô hình được đặt ngay tại nhà trưởng thôn.
Căn nhà của trường thôn hôm ấy chật kín người. Trên chiếc bàn gỗ, chị Quý cùng các cô y tế hướng dẫn cách nấu bột cho trẻ, cách "tô màu" bát bột bằng các nguyên liệu sẵn có: ngô, trứng, rau xanh, thịt gà, đậu phụ...
"Chúng tôi không mang gì xa lạ cả, chỉ giúp bà con nhìn lại những thứ mình đang có và dùng đúng cách hơn", chị Quý chia sẻ.
Nhờ sự nhiệt tình của cán bộ y tế, nhiều bà mẹ đã bắt đầu thay đổi cách nghĩ. Chị Sùng Thị Mỷ, mẹ hai con nhỏ, nói bằng giọng rụt rè: "Trước kia, nhà có gì thì tôi cho con ăn đấy. Giờ tôi thì biết trộn thêm rau, thịt, trứng, con ăn ngon hơn, ít ốm hơn".
Khi truyền thông không chỉ là những buổi nói chuyện Không chỉ tuyên truyền trong thôn, Trung tâm Y tế khu vực Mường Khương còn phối hợp với các trường học, trạm y tế xã, y tế thôn bản để tổ chức các buổi truyền thông dinh dưỡng đa dạng.
Không chỉ tổ chức truyền thông tại nhà, Trung tâm Y tế còn phối hợp với các trường mầm non trên địa bàn tổ chức tập huấn cho giáo viên về xây dựng thực đơn cân đối, chế biến bữa ăn học đường. Các góc truyền thông với hình ảnh, mô hình minh họa giúp trẻ hiểu vì sao cần ăn rau, uống sữa, vì sao không nên bỏ bữa sáng. "Công tác truyền thông trong trường học giúp các em hình thành thói quen tốt từ nhỏ, đồng thời lan tỏa sang cả phụ huynh", cô Lục Bích Hoa, nhân viên Trạm Y tế xã Mường Khương, chia sẻ.
Cùng với đó, việc cân đo, theo dõi biểu đồ tăng trưởng của trẻ được thực hiện định kỳ để kịp thời phát hiện nguy cơ suy dinh dưỡng. Mỗi con số trên biểu đồ là một lời nhắc nhở ân cần để cha mẹ quan tâm hơn đến bữa ăn của con mình.
Người thầy thuốc kiêm người bạn của bản làng Những buổi truyền thông vùng cao không chỉ là bài giảng về khoa học dinh dưỡng. Đó còn là những cuộc trò chuyện gần gũi, bằng tiếng dân tộc, với những câu chuyện thật, cách nói thật.
Chị Hoa kể: "Bà con tin tưởng vì chúng tôi không chỉ giảng, mà còn cùng làm. Họ thấy có ích thì tự lan truyền cho nhau". Những cán bộ y tế như chị Quý, chị Hoa đã trở thành người bạn thân quen của các bà mẹ vùng cao – người đồng hành cùng họ qua từng bữa ăn, từng mùa gieo trồng.
Không chỉ dừng ở tuyên truyền, Trung tâm Y tế Mường Khương còn triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ dinh dưỡng: bổ sung viên sắt, đa vi chất cho phụ nữ mang thai, cấp phát sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng, bổ sung Vitamin A và tẩy giun định kỳ cho trẻ từ 6 – 60 tháng tuổi.
Lan tỏa từ nhận thức đến hành động
Từ khi chương trình giáo dục dinh dưỡng được triển khai, nhận thức của người dân Mường Khương về dinh dưỡng đã có chuyển biến rõ rệt. Nhiều hộ gia đình biết tận dụng rau củ trồng trong vườn, nuôi thêm gà, cá để cải thiện bữa ăn. Phụ nữ mang thai được hướng dẫn ăn đủ bữa, không kiêng khem theo tập tục cũ. Trung tâm Y tế khu vực Mường Khương còn thiết kế "bột đổi bột", cung cấp máy xay bột cho các hộ dân cùng dùng chung.
Truyền thông giáo dục dinh dưỡng được TTYT khu vực Mường Khương lồng ghép với các hoạt động của thôn, bản.
Trẻ nhỏ được bú mẹ nhiều hơn, được ăn bổ sung hợp lý hơn. Không còn những ánh mắt ngại ngùng khi nhắc đến "chất dinh dưỡng", giờ đây, nhiều bà mẹ vùng cao tự tin kể lại cách nấu bột, cách chọn thực phẩm. Ở các bản, các thôn, bữa ăn đủ sắc màu đã dần thay thế cho bữa cơm đơn điệu ngày nào".
Chúng tôi mong rằng, bằng những việc làm nhỏ bé hôm nay, sẽ góp phần nâng cao thể lực, tầm vóc và trí tuệ cho trẻ em vùng cao Mường Khương", ông Thền Quang Đạt bày tỏ.
Câu chuyện ở Mường Khương không chỉ là một mô hình địa phương, mà là minh chứng sinh động cho nỗ lực đưa chính sách chăm sóc dinh dưỡng đến tận thôn bản – nơi mà con đường đến trường còn quanh co, đường đến nhận thức vẫn còn nhiều thử thách.
Trong mỗi chuyến đi của cán bộ y tế là hành trang của tri thức, tình thương và sự kiên trì. Họ không chỉ mang thuốc, mà mang theo niềm tin rằng, một bữa ăn đủ chất hôm nay sẽ làm nên một thế hệ khỏe mạnh cho ngày mai.
Giữa sương núi Mường Khương, những "áo trắng" vẫn cần mẫn đến từng thôn bản, gieo những mầm xanh của tri thức và sức khỏe. Từ trong gian bếp khói lam chiều của đồng bào, những bát cháo thêm chút thịt, thêm màu rau, thêm niềm hy vọng – minh chứng cho sức sống bền bỉ của chương trình chăm sóc dinh dưỡng vùng cao.
