Hôm nay (10/8), Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đã ký ban hành văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng; Các bệnh viện trực thuộc Bộ về việc tăng cường phòng chống bệnh Chikungunya.
Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do vius Chikungunya (CHIKV) gây ra, bệnh không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn.
Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới, bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi).
Ngày 22/7/2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của Châu Phi, Nam Á, Châu Âu.
Các triệu chứng của Chikungunia xuất hiện từ 4 đến 8 ngày (dao động từ 2 đến 12 ngày) sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Hầu hết các triệu chứng thường tự khỏi trong vòng từ 2 đến 7 ngày. Bệnh có triệu chứng đặc trưng: sốt khởi phát đột ngột trên 38,5 độ C, kèm theo đau khớp/viêm khớp nặng. Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Đau khớp thường gây suy nhược và thường kéo dài vài ngày hoặc lâu hơn.
Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Y tế và các sở, ngành liên quan tăng cường giám sát dịch Chikungunya ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại khu vực có người trở về từ vùng có dịch... Ảnh minh hoạ.
Nhóm bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn, bao gồm trẻ sơ sinh bị mắc bệnh khi sinh từ mẹ bị mắc bệnh hoặc bị mắc bệnh trong những tuần sau sinh, người lớn có bệnh lý nền. Khi đã khỏi bệnh, có khả năng miễn dịch với Chikungunya. Hiện không có thuốc kháng virus đặc hiệu để điều trị bệnh Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu nhằm giảm các triệu chứng, bao gồm thuốc giảm đau khớp và thuốc hạ sốt.
Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới, hiện nay, dịch bệnh Chikungunya đang có xu hướng gia tăng, đã ghi nhận các đợt bùng phát lớn tại một số đảo ở Ấn Độ Dương và lan sang một số nước ở khu vực châu Phi, Nam Á và châu Âu.
Nhằm chủ động kiểm soát, phòng chống dịch, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành phố và các đơn vị triển khai ngay một số nội dung công tác, cụ thể:
UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Y tế và các sở, ngành liên quan tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch. Khi phát hiện trường hợp nghi ngờ, cần tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định kịp thời;
Tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan, giám sát muỗi, véc tơ truyền bệnh tại các khu vực cửa khẩu và tại cộng đồng theo hướng dẫn của Bộ Y tế;
Chỉ đạo các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám và điều trị kịp thời; đồng thời có kế hoạch phân cấp chuyên môn, tránh tình trạng quá tải bệnh viện;
Triển khai công tác phòng chống dịch bệnh Chikungunya kết hợp với phòng chống sốt xuất huyết thông qua chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy;
Đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nội dung truyền thông cần tập trung vào đặc điểm bệnh Chikungunya, triệu chứng điển hình, đường lây truyền và các biện pháp phòng chống để người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống và kịp thời đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị đúng hướng dẫn.
Đồng thời rà soát, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực phòng chống dịch bệnh, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra.
Thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát phòng chống dịch trên địa bàn, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao.
Bộ Y tế cũng đề nghị các tỉnh, thành phố báo cáo kịp thời tình hình dịch bệnh về Bộ Y tế (Cục Phòng bệnh) theo Hệ thống quản lý giám sát bệnh truyền nhiễm theo quy định tại Thông tư số 54/2015/TT-BYT ngày 28/12/2015 của Bộ Y tế cáo và khai báo bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm.
Đối với Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng, Bệnh viện trực thuộc, Bộ Y tế yêu cầu phối hợp với các tỉnh tập trung giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh; tăng cường chỉ đạo công tác phòng chống dịch bệnh Chikungunya trên địa bàn phụ trách, đặc biệt đối với các tỉnh có biên giới.
Hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật cho các địa phương trong công tác giám sát, điều trị bệnh nhân, giám sát véc tơ, xử lý triệt để ổ dịch. Tổ chức các đoàn kiểm tra, giám sát, hỗ trợ các điểm nóng, nguy cơ bùng phát dịch.
Báo cáo kết quả triển khai, đồng thời tham mưu Bộ Y tế các hoạt động phòng chống dịch bệnh.
Trước đó để chủ động ngăn chặn, phòng chống không để dịch bệnh Chikungunya lan truyền, bùng phát vào nước ta, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cũng đã có văn bản đề nghị các Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh, thành phố/Trung tâm Kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố có hoạt động kiểm dịch y tế tăng cường phòng chống dịch bệnh Chikungunya tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu, thực hiện việc giám sát chặt chẽ tất cả hành khách, phương tiện, hàng hóa nhập cảnh, nhập khẩu đặc biệt với các đối tượng đến từ các khu vực đang có dịch bệnh nhằm phát hiện kịp thời các trường hợp nghi ngờ, mắc bệnh, mang véc tơ truyền bệnh để quản lý, xử lý ngay tại cửa khẩu.
Tổ chức giám sát muỗi truyền bệnh, thực hiện xử lý diệt muỗi và loại bỏ loăng quăng/bọ gậy tại khu vực cửa khẩu và cộng đồng dân cư khu vực biên giới.
Xây dựng kế hoạch phòng chống dịch bệnh Chikungunya tại các cửa khẩu; sẵn sàng nhân lực, vật tư, hóa chất, thiết bị, phương tiện để đáp ứng kịp thời trong trường hợp có dịch xảy ra.
Đồng thời thối hợp chặt chẽ với cơ quan Truyền thông giáo dục sức khỏe và các cơ quan báo đài truyền thông phòng chống dịch bệnh Chikungunya cho hành khách xuất, nhập cảnh và dân cư khu vực biên giới.
Khẩn trương tổ chức in ấn, phổ biến các tài liệu truyền thông, khuyến cáo phòng bệnh cho các đối tượng nguy cơ về phòng chống dịch bệnh Chikungunya; Tổ chức tập huấn, phổ biến các văn bản chỉ đạo, tài liệu chuyên môn, kỹ thuật về phòng chống dịch bệnh Chikungunya...
