Bàn thờ Phật bằng đá được công nhận Bảo vật Quốc gia đã bị hư hỏng nặng. (Ảnh: Cục Di sản văn hóa)
Liên quan đến vụ cháy chùa Phổ Quang (chùa Xuân Lũng), xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có công văn yêu cầu địa phương sớm có đánh giá, kết luận về nguyên nhân của vụ cháy để làm rõ trách nhiệm; tăng cường công tác bảo vệ, giữ gìn các di tích khác trên địa bàn đồng thời tiếp tục đánh giá, kiểm đếm, bảo vệ tối đa các cấu trúc và thành phần của di tích còn sót lại.
Theo Công văn số 4839/BVHTTDL-DSVH, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ, Ủy ban Nhân dân huyện Lâm Thao và các đơn vị liên quan đề xuất các giải pháp bảo vệ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích, di vật tại chùa Phổ Quang, trong đó có Bảo vật Quốc gia Bàn thờ Phật bằng đá (Bệ đá hoa sen).
Cụ thể, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu thực hiện ngay các biện pháp kiểm kê các mảnh đá của bàn thờ bị rơi, rụng; đánh số, mã hóa và có giải pháp bảo quản an toàn tất cả các mảnh vỡ này; dọn dẹp toàn bộ các mảnh ngói, gạch vụn rơi phía trên bàn thờ; gia công khung cứng để bao che toàn bộ Bàn thờ (lưu ý có khoảng trống để không khí lưu thông, tránh hiện tượng om nhiệt, ẩm trong khung).
Hiện trạng chùa Phổ Quang sau khi đám cháy được dập tắt. (Ảnh: Cục Di sản văn hóa)
Đối với kiến trúc công trình: Bao che công trình, lưu ý không căng bạt trực tiếp lên kiến trúc vì kết cấu công trình đã rất yếu.
Đối với hệ thống tượng thờ: Không di dời các hiện vật, đối với các hiện vật bị đổ, thận trọng định vị lại hiện vật. Gia công khung lưới thép có mái che cứng bên trên để bảo vệ hiện vật, bảo đảm thông thoáng cho hiện vật, tránh gây hiện tượng om nhiệt, ẩm.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị cần sớm đề xuất các biện pháp cấp thiết, xem xét đến sự phù hợp, đồng bộ với các giải pháp về bảo quản, tu bổ lâu dài sau này.
Về biện pháp lâu dài, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị, đối với Bảo vật quốc gia Bàn thờ Phật bằng đá và hệ thống các hiện vật, cần nghiên cứu, đánh giá một cách khoa học, thận trọng, kỹ lưỡng cấu trúc vật liệu để đề xuất giải pháp bảo quản, tu bổ.
Theo đó, địa phương cần tham khảo và lấy ý kiến các chuyên gia có chuyên môn liên quan đồng thời đề xuất giải pháp tu bổ, phục hồi di tích đảm bảo thực hiện theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân và chính quyền địa phương./.
Ngôi chùa 800 tuổi ở Phú Thọ đã bị hư hỏng. (Ảnh: Cục Di sản văn hóa)
Chùa Phổ Quang được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích quốc gia tại Quyết định số 92-VHTT/QĐ ngày 10/7/1980, bao gồm các hạng mục: Tam bảo; gác chuông (cách Tam bảo 29m); nhà Tổ. Chùa còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị, trong đó có Bàn thờ Phật bằng đá được công nhận Bảo vật Quốc gia năm 2021 (Quyết định số 2198/QĐ-QĐ-TTg ngày 25/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ).
Ngày 23/10, chùa Phổ Quang bị cháy. Ngay sau đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cử đoàn công tác kiểm tra hiện trường.
Theo đánh giá của đoàn công tác, về mặt kiến trúc: Công trình Tam bảo có mặt bằng hình chữ “Công”, tường hồi bít đốc xây gạch Thất, mái ngói mũi hài. Phần hoành, rui, cửa gỗ bị cháy toàn bộ. Tường mặt ngoài có vết nứt, bề mặt không thấy hư hại, nhưng mặt trong đã bị hư hỏng, đặc biệt là phần Ống muống, Hậu cung. Toàn bộ cột bị đã cháy bề mặt. Hoành, rui, các cấu kiện vì mái, hệ thống cửa bị cháy toàn bộ. Chân tảng bị bong vỡ, hư hỏng hết. Kết cấu công trình đã rất yếu không còn khả năng chịu lực.
Về hệ thống hiện vật, toàn bộ bề mặt Bàn thờ Phật bằng đá bị ám khói đen; đài sen bị gãy vỡ hai góc bên trái (cả cánh sen trên và dưới), bên phải có một vết nứt lớn; phần thân và đế bàn thờ một số chỗ bị sứt vỡ, tách lớp; một số vị trí còn bị biến đổi về mặt hóa học.
Hầu hết tượng bị hư hỏng nặng, đã mất hoàn toàn lớp sơn thếp; bị rơi gãy các bộ phận; một số tượng bị đổ ngả vào tường; một số tượng bề mặt bị mềm. Tượng gỗ đã cháy hoàn toàn, bị than hóa.