Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, dự thảo Luật Dân số được xây dựng, hoàn thiện theo hướng kế thừa, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 1 điều, bãi bỏ 26 điều của Pháp lệnh Dân số năm 2003 để phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong công tác dân số.
Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, UBTVQH thảo luận về dự án Luật Dân số.
Đồng thời, Bộ Y tế đã nghiên cứu, bổ sung 15 điều, gồm các quy định về: truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; điều chỉnh quy mô, cơ cấu, phân bố dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số. So với Pháp lệnh Dân số, dự án Luật đã quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng cho biết, so với quy định của Pháp lệnh Dân số, dự thảo Luật bổ sung 4 nội dung chính mới, cụ thể như sau:
Chính sách 1: Duy trì mức sinh thay thế
Nội dung bổ sung mới bao gồm: Tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai: phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với: phụ nữ dân tộc thiểu số; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
Ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội (NƠXH) theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà vợ đã chết. Chính phủ quy định nội dung và mức hỗ trợ tối thiểu của các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế.
Bộ trưởng Bộ Y tế trình bày tóm tắt nội dung dự án Luật Dân số tới các thành viên UBTVQH.
Căn cứ điều kiện KT-XH trong từng thời kỳ và khả năng cân đối ngân sách, chính quyền địa phương quy định đối tượng, nội dung và mức hỗ trợ, bảo đảm không thấp hơn mức hỗ trợ do Chính phủ quy định; bổ sung các biện pháp, đối tượng được áp dụng để duy trì mức sinh thay thế.
Chính sách 2: Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên
Nội dung bổ sung mới bao gồm: Cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính. Khuyến khích đưa nội dung "không trọng nam hơn nữ", "không lựa chọn giới tính khi sinh" vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đình chỉ người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng, trừ trường hợp phục vụ chẩn đoán và điều trị bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế.
Chính sách 3: Thích ứng với già hóa dân số, dân số già
Nội dung bổ sung mới bao gồm: Hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi; Phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; Cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm phạm, cản trở người cao tuổi thực hiện các quyền hợp pháp; Lồng ghép nội dung thích ứng với già hóa dân số, dân số già vào kế hoạch hoạt động hằng năm.
Bên cạnh đó là hỗ trợ kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho người cao tuổi chưa có thẻ, góp phần thích ứng với quá trình già hóa dân số trong thời gian tới.
Chính sách 4: Nâng cao chất lượng dân số
Nội dung bổ sung mới bao gồm: Thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; Sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh; Truyền thông, vận động, giáo dục về nâng cao chất lượng dân số.
Trách nhiệm của địa phương trong thực hiện các chính sách dân số
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng chia sẻ, dự án Luật quy định rõ về phân cấp, phân quyền. Cụ thể, quy định trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong việc chủ động, linh hoạt quyết định một số biện pháp để thực hiện các chính sách duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, trên cơ sở tình hình, động thái dân số tại địa phương.
Chính quyền địa phương được chủ động lập kế hoạch ngân sách, thời điểm áp dụng biện pháp theo Luật NSNN, phù hợp với tình hình KT-XH của địa phương.
Đối với thủ tục hành chính, một số nội dung trong dự thảo Luật Dân số không quy định trực tiếp các thủ tục cụ thể mà thực hiện theo thủ tục hiện có của các luật liên quan (như Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Người cao tuổi…). Các quy định liên quan đến thủ tục hành chính sẽ được xây dựng trong văn bản của Chính phủ; trong quá trình xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành Luật, Bộ Y tế sẽ tiến hành đánh giá cụ thể sự cần thiết, tính hợp lý, tính hợp pháp của các thủ tục hành chính.
