Theo thống kê có đến 35,4% bệnh nhân đến KCB ở tuyến TW có thể điều trị được ở tuyến tỉnh, huyện và 20% có thể điều trị được ở tuyến huyện.
41,5% bệnh nhân đến KCB ở tuyến tỉnh có thể điều trị được ở tuyến huyện và 11% có thể điều trị được ở TYT xã.
Tuy đã đạt được nhiều kết quả góp phần vào việc nâng cao sức khoẻ người dân nhưng y tế cơ sở vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu người dân, chất lượng hiệu quả hoạt động chưa cao. Chưa làm tốt công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu, nhiều người dân chưa quan tâm đến dự phòng, nâng cao sức khỏe, chỉ đến khi có bệnh mới chịu đi chữa. Bên cạnh đó, phần lớn các TYT chưa quản lý bệnh mạn tính, quản lý sức khỏe một số đối tượng ưu tiên. Số lượng và chất lượng dịch vụ còn hạn chế, danh mục thuốc còn ít: TYT xã mới chỉ thực hiện được 50-70% các dịch vụ kỹ thuật, khoảng 40% danh mục thuốc theo phân tuyến...
Đây là những hạn chế cơ bản được Bộ trưởng Bộ Y tế thẳng thắn chỉ rõ. Trong khi đó, theo Bộ trưởng, mô hình TYT theo nguyên lý y học gia đình được chú trọng phát triển tại nhiều quốc gia trên thế giới và được người dân rất tin tưởng lựa chọn.
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến phát biểu tại hội nghị.
"Khi tôi đi công tác ở Thổ Nhỹ Kỳ, hỏi người bệnh vì sao họ không lên tuyến trên chữa bệnh mà lại đến bác sĩ gia đình thì họ nói ngay là tuyến dưới chữa được không cần thiết phải lên tuyến trên. Còn tại Việt Nam, tôi vừa đi khảo sát tại BV Chợ Rẫy mỗi ngày khám đến 5000 bệnh nhân, quá tải trầm trọng như vậy khó mà đạt được tiêu chuẩn quốc tế. BV Trung ương chỉ nên tập trung y tế kỹ thuật cao, còn các bệnh nhẹ khác thì nên điều trị ở tuyến dưới..."- Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng chỉ rõ vai trò quan trọng của y tế cơ sở (bao gồm y tế thôn, bản, xã phường, quận, huyện, thị xã) được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế; đồng thời là tuyến đầu, “người gác cổng” của hệ thống y tế chăm sóc sức khoẻ ban đầu, trực tiếp gần dân nhất. Y tế cơ sở là nơi dễ tiếp cận với chi phí thấp, công bằng xã hội, giảm quá tải bệnh viện tuyến trên. Chính vì thế việc triển khai TYT xã phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình với 6 nguyên tắc là: liên tục – toàn diện – lồng ghép – phối hợp – dự phòng – gia đình – cộng đồng sẽ giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân một cách hiệu quả.
8/26 TYT điểm vẫn chưa có bác sĩ
Để triển khai đổi mới hoạt động của TYT xã, Bộ Y tế đã khảo sát, lựa chọn 26 xã, phường, thị trấn thuộc 8 tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng để triển khai mô hình điểm. Qua khảo sát, Bộ Y tế cho biết, mặc dù đã lựa chọn các TYT có nhà cửa tương đối nhưng việc bố trí các phòng, công năng sử dụng chưa phù hợp, hầu hết các trạm này phải được cải tạo, nâng cấp cho khang trang sạch sẽ, bổ sung trang thiết bị cho đồng bộ.
Bộ trưởng cũng chỉ rõ hạn chế về nhân lực tại các TYT hiện nay: Chỉ có 3 tỉnh Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Yên Bái là có đầy đủ bác sĩ tại các TYT, hiện còn 8/26 TYT chưa có bác sĩ làm việc tại TYT; 9/26 chưa có y sĩ YHCT, 7/26 chưa có dược sĩ; cơ cấu chưa phù hợp, có vị trí thừa, có vị trí thiếu.
Các danh mục kỹ thuật thực hiện trung bình chỉ thực hiện được 68,3% trong tổng số 76 dịch vụ trong gói dịch vụ y tế cơ bản; TYT cao nhất là 89,5%; thấp nhất chỉ có 19,7%...
Một rào cản nữa ảnh hưởng đến quyền lợi của người có thẻ BHYT và cũng là nguyên nhân dẫn đến bệnh nhân vượt tuyến là danh mục thuốc BHYT ở TYT rất ít, thiếu nhiều loại thuốc. Hơn nữa, một số TYT không có bác sĩ nên hạn chế việc chỉ định sử dụng các loại thuốc. Do không có bệnh nhân nên không dự trù (do chưa quản lý được một số bệnh không lây nhiễm). Một số thuốc huyết áp tiểu đường được chỉ định ở tuyến huyện trở lên, tuyến xã chưa được chỉ định...
Lễ ký cam kết tăng cường chuyển giao kỹ thuật cho y tế cơ sở.
Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, 26 TYT điểm sẽ được trang bị đồng bộ từ giường tủ, tủ quầy thuốc, biển tên phòng, tên TYT, đến bố trí trang bị máy siêu âm, xét nghiệm, X-quang...
Với các TYT chưa có bác sĩ thì sẽ cử bác sĩ luân phiên về làm việc khoảng 2-3 ngày/tuần/trạm; điều chuyển đi và đến một số y sĩ, điều dưỡng, dược sĩ trung học theo yêu cầu của các trạm... Tăng cường đào tạo nâng cao trình độ cho viên chức tại trạm... Bộ Y tế cũng cử cán bộ chuyên môn luân phiên từ BV tuyến trung ương, BV tuyến cuối của TP.Hà Nội, TP.HCM về hỗ trợ các TYT xã, phường, thị trấn nhằm nâng cao chất lượng KCB giai đoạn 2018-2020 cho 4 tỉnh phía Bắc gồm huyện Bát Xát, Lào Cai; huyện Trấn Yên, Yên Bái; huyện Ba Vì, Đan Phượng, Quận Hà Đông, Nam Từ Liêm, Hà Nội và huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh...
Bộ Y tế cũng đề nghị BHXH Việt Nam, BHXH các tỉnh thành phố tính toán, giao thí điểm định suất cho số thẻ đăng ký KCB ban đầu tại các TYT xã thí điểm; đảm bảo đủ thuốc theo phân tuyến, thuốc đã quy định trong gói dịch vụ y tế cơ bản...
Dự kiến trong năm 2018 sẽ hoàn thành mô hình điểm 26TYT điểm. Các tỉnh sẽ xây dựng lộ trình triển khai, phấn đấu trong 5 năm (2019-2023) xong hết cả đầu tư, nhân lực và hoạt động của TYT xã theo nguyên lý y học gia đình.
Theo thống kê hiện nay cả nước có 669 BV/Trung tâm Y tế huyện với 78.481 giường; 354 phòng khám đa khoa khu vực với 4.437 giường; 4 nhà hộ sinh với 85 giường, 11.083 TYT xã với 49.544 giường; 100% số xã có TYT, khoảng 60% đã đạt Tiêu chí Quốc gia về y tế xã; khoảng 87,5% TYT xã có bác sĩ làm việc; 96% có nữ hộ sinh hoặc y sĩ sản nhi; 95% thôn bản tổ dân phố có nhân viên y tế hoạt động. Ngoài ra còn có hàng chục nghìn phòng khám tư nhân, 240 phòng khám bác sĩ gia đình tư nhân...
