Vitamin D là một nhóm seco-sterol tan trong chất béo, được tìm thấy rất ít trong thức ăn tự nhiên. Vitamin D có hai dạng chính là vitamin D2 (ergocalciferol) được sản xuất từ ergosterol có trong một số loài thực vật, nấm và vitamin D3 (cholecalciferol) được sản xuất từ 7-dehydrocholesterol ở da động vật và người, khi có tia UVB trong ánh nắng mặt trời.
Vitamin D có vai trò quan trọng đối với sự hình thành và duy trì hệ xương, răng vững chắc. Vitamin D giúp hấp thu canxi và phospho ở ruột, kích thích vận chuyển và lắng đọng canxi tại xương, tăng hoạt tính của DNA trong nguyên bào xương, giúp tăng cường tạo khuôn xương. Bên cạnh đó, vitamin D tham gia điều hòa chức năng một số gen, giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Thiếu hụt vitamin D trầm trọng gây còi xương ở trẻ em. Bệnh còi xương do thiếu vitamin D là bệnh phổ biến ở trẻ em, bệnh ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển thể chất của trẻ, làm tăng tần suất mắc các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là nhiễm khuẩn đường hô hấp.
Tắm nắng là một biện pháp bổ sung vitamin D cho trẻ.
Dấu hiệu nhận biết thiếu vitamin D ở trẻ
Dấu hiệu sớm của thiếu vitamin D: Trẻ thường ra nhiều mồ hôi về ban đêm, ngay cả khi trời mát (mồ hôi trộm), hay quấy khóc, khó ngủ, giật mình, rụng tóc vùng gáy.
Dấu hiệu muộn: Trẻ có thóp rộng, bờ thóp mềm, lâu liền thóp, chậm mọc răng, men răng xấu, dễ sâu răng, bướu trán, bướu đỉnh, chậm biết lẫy, bò, đi… Nếu còi xương nặng có di chứng có các biểu hiện: Chuỗi hạt sườn, lồng ngực ức gà, chân cong hình chữ X, O, cong vẹo cột sống…
Ở trẻ em, nguyên nhân thiếu vitamin D thường do:
Thiếu ánh sáng mặt trời: Ở trong nhà thường xuyên, không ra ngoài và không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, che chắn quá kỹ mỗi khi ra ngoài… (mặc quần áo che kín người, đội mũi rộng vành, mang tất…).
Chế độ ăn: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, hàm lượng vitamin D trong 1 lít sữa mẹ thường chỉ chứa 20-80 IU, vì vậy trẻ bú mẹ hoàn toàn có nguy cơ thiếu vitamin D nếu không được bổ sung vitamin D và tắm nắng đầy đủ. Với trẻ đã ăn dặm, chế độ ăn ít dầu, mỡ, ít thực phẩm tăng cường vitamin D cũng gây thiếu vitamin D ở trẻ.
Các phương pháp đảm bảo nhu cầu vitamin D cho trẻ
Để đảm bảo đủ lượng vitamin D cho trẻ nên:
Tắm nắng: Cung cấp 80% lượng vitamin D, có thể tiến hành tắm nắng từ tuần thứ hai sau đẻ. Thời gian tắm nắng: Trước 8 giờ sáng và sau 4 giờ chiều, 15-30 phút/ngày.
Tăng cường các thực phẩm giàu vitamin D: Cá hồi, cá trích, cá mòi, lòng đỏ trứng, lựa chọn các thực phẩm bổ sung vitamin D: Sữa, bánh, ngũ cốc…
Bổ sung vitamin D: Trẻ bú mẹ hoàn toàn hoặc bú mẹ một phần (uống kèm sữa công thức), cần bổ sung vitamin D theo chỉ dẫn của bác sĩ, bắt đầu từ sau khi sinh vài ngày. Ngừng dùng vitamin D khi trẻ đã cai sữa và uống mỗi ngày 1 lít sữa có bổ sung vitamin D. Nếu trẻ uống ít hơn 1 lít sữa bổ sung vitamin D mỗi ngày, vẫn cần bổ sung vitamin D bằng thuốc cho trẻ hàng ngày theo chỉ dẫn của bác sĩ. Trẻ trên1 tuổi, nhu cầu khuyến nghị vitamin D là 600 IU/ngày.
Bổ sung vitamin D cho trẻ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Trẻ có nguy cơ cao thiếu hụt vitamin D trong trường hợp trẻ dùng một số thuốc điều trị đặc biệt hoặc bị một số bệnh mạn tính, có thể cần bổ sung vitamin D liều cao hơn theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Bên cạnh nguy cơ thiếu hụt vitamin D cũng xảy ra trường hợp ngộ độc do thừa vitamin D. Tuy nhiên đây là tình trạng rất hiếm gặp (mức 25 (OH) D> 150 ng/mL), vì vitamin D thường không có nhiều trong nguồn thức ăn hàng ngày và cơ thể có khả năng điều hòa quá trình tổng hợp vitamin D nhờ ánh nắng mặt trời.
Tóm lại, vitamin D là vitamin rất quan trọng đối với cơ thể, đặc biệt cần thiết cho trẻ em, vì vậy cần đảm bảo cơ thể trẻ được cung cấp đủ vitamin D. Nên duy trì việc tắm nắng hằng ngày đúng cách, ăn các thực phẩm giàu vitamin D và bổ sung vitamin D theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Xem thêm: Uống quá nhiều vitamin D gây hại gì?
Làm gì để không bị thiếu vitamin D?