Bổ sung dinh dưỡng cho xương khớp: cần đúng và đủ

"Nuôi" xương, khớp đủ - đúng

Theo BS.CKII Trần Thị Kim Chi - Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng trong việc duy trì sức khỏe xương, cơ và khớp ở mọi lứa tuổi. Việc ăn uống thiếu cân đối, kiêng khem sai cách hoặc bổ sung dinh dưỡng không phù hợp đều có thể khiến hệ vận động suy yếu sớm hơn bình thường.

BS Chi cho biết, một trong những quan niệm phổ biến nhưng chưa đầy đủ là cho rằng chỉ cần bổ sung canxi là đủ để bảo vệ xương. Trên thực tế, xương là một mô sống, liên tục tái tạo và cần sự tham gia của nhiều dưỡng chất khác nhau.

Canxi là thành phần quan trọng giúp tạo độ cứng cho xương, nhưng để canxi được hấp thu và gắn vào cấu trúc xương, cơ thể cần thêm vitamin D. Bên cạnh đó, protein (đạm) giữ vai trò thiết yếu trong việc hình thành khung xương và duy trì sức cơ - yếu tố giúp giảm tải cho khớp khi vận động.

Các vị trí khớp dễ bị đau, viêm

Nếu chế độ ăn thiếu đạm, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi, khối cơ sẽ suy giảm nhanh, kéo theo nguy cơ yếu xương, mất thăng bằng và té ngã. Đây là vòng xoắn bất lợi thường gặp ở người lớn tuổi nhưng lại ít được chú ý từ sớm.

Không chỉ xương và cơ, khớp cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chế độ dinh dưỡng. Sụn khớp có cấu trúc đặc biệt, ít mạch máu nuôi dưỡng, nên quá trình phục hồi diễn ra chậm. BS Chi phân tích rằng, khi thiếu các vi chất cần thiết, sụn khớp dễ bị thoái hóa, dẫn đến đau và hạn chế vận động.

Collagen là một trong những thành phần cấu trúc quan trọng của sụn và mô liên kết quanh khớp. Tuy nhiên, collagen chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm vitamin C - chất tham gia vào quá trình tổng hợp collagen trong cơ thể. Nếu khẩu phần ăn nghèo nàn rau quả tươi, khả năng tái tạo mô liên kết cũng bị ảnh hưởng.

Dinh dưỡng đi cùng lối sống

Trong quá trình tư vấn dinh dưỡng, BS Chi thường gặp nhiều trường hợp ăn uống tưởng chừng "lành mạnh" nhưng lại thiếu hụt các nhóm chất quan trọng cho xương khớp. Ví dụ, người ăn ít sữa và chế phẩm từ sữa, người kiêng đạm kéo dài hoặc ăn uống đơn điệu trong thời gian dài.

Theo BS Chi, tình trạng này đặc biệt phổ biến ở phụ nữ trung niên và người cao tuổi, khi khẩu phần ăn giảm cả về số lượng lẫn chất lượng. Nếu không được điều chỉnh kịp thời, cơ thể sẽ dần mất đi nguồn nguyên liệu cần thiết để duy trì hệ vận động khỏe mạnh.

BS Chi nhấn mạnh: việc bổ sung dinh dưỡng cho xương khớp cần dựa trên độ tuổi, thể trạng và nguy cơ của từng người. Người trẻ cần xây dựng nền tảng dinh dưỡng tốt để đạt đỉnh khối lượng xương. Người trung niên cần duy trì và làm chậm quá trình suy giảm. Người cao tuổi cần chú trọng phòng ngừa mất cơ, loãng xương và té ngã.

Ngoài chế độ ăn hằng ngày, trong một số trường hợp, việc sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt cho hệ vận động có thể hỗ trợ bổ sung những dưỡng chất khó đáp ứng đủ từ bữa ăn thông thường. Tuy nhiên, BS Chi lưu ý, việc lựa chọn sản phẩm cần dựa trên thành phần khoa học, phù hợp với nhu cầu và được sử dụng đều đặn, lâu dài.

Dinh dưỡng hợp lý giúp hệ vận động khỏe mạnh

Đặc biệt lưu ý, dinh dưỡng không thể tách rời lối sống. Một chế độ ăn đầy đủ nhưng thiếu vận động, hoặc vận động nhiều nhưng ăn uống thiếu chất, đều không mang lại hiệu quả tối ưu cho xương khớp. Việc kết hợp dinh dưỡng hợp lý với vận động phù hợp sẽ giúp cơ thể sử dụng tốt các dưỡng chất, đồng thời duy trì sức mạnh của hệ vận động.

BS Chi cho rằng, chăm sóc xương khớp không phải là việc làm trong ngày một ngày hai, mà là quá trình tích lũy lâu dài. Khi dinh dưỡng được đầu tư đúng cách từ sớm, hệ vận động sẽ có nền tảng vững chắc hơn để thích nghi với quá trình lão hóa tự nhiên.

BS.CKII Trần Thị Kim Chi khuyến cáo mỗi người nên nhìn nhận dinh dưỡng cho xương khớp như một phần thiết yếu của chăm sóc sức khỏe tổng thể. Bổ sung đúng và đủ các dưỡng chất cần thiết không chỉ giúp phòng ngừa bệnh lý cơ xương khớp mà còn góp phần duy trì khả năng vận động, sự độc lập và chất lượng sống về lâu dài.

Anlene