Tháng 11 năm 1959, Bộ môn (BM) Lao - Trường Đại học Y Hà Nội chính thức được thành lập do bác sĩ (BS) Phạm Khắc Quảng làm chủ nhiệm. Tháng 8/1963, BM Lao chuyển địa điểm từ BV Bạch Mai lên Viện chống lao TW (nay là BV Phổi TW), BS. Phạm Khắc Quảng là chủ nhiệm BM kiêm thêm chức Phó Viện trưởng Viện chống lao TW; Ngoài nhiệm vụ giảng dạy ở nơi sơ tán, các cán bộ của BM còn trực tiếp tham gia công tác điều trị và nghiên cứu khoa học tại Viện Chống lao TW. Mặc dù trong hoàn cảnh chiến tranh phá hoại ác liệt của đế quốc Mỹ, với rất nhiều khó khăn, vất vả, công tác giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học và phục vụ người bệnh của các cán bộ, sinh viên của BM vẫn được duy trì, đạt kết quả tốt.
Hơn nửa thế kỷ qua, BM đã đạt được nhiều thành tích. Về đào tạo đại học, BM đã cải tiến và hoàn thiện khung chương trình đào tạo đại học dựa theo mục tiêu đào tạo của nhà trường là BS đa khoa tuyến huyện, BS đa khoa tuyến cơ sở, đến nay là BS đa khoa tuyến cơ sở hướng cộng đồng. Hiện nay, hàng năm, BM có trung bình gần năm trăm sinh viên đến học, thực tập... Trong hơn nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, BM đã đào tạo được trên 25.000 BS đa khoa, góp phần đáng kể vào sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của nhân dân, đặc biệt là việc khống chế và thanh toán bệnh lao trên toàn quốc.
Công tác đào tạo sau đại học của BM cũng đã có những tiến bộ vượt trội. Trong quá trình hội nhập và phát triển, BM đã đào tạo được một số lượng đáng kể học viên sau đại học: 720 BS chuyên khoa I; 60 BS chuyên khoa II; 66 thạc sĩ y học; 14 BS nội trú; hướng dẫn và bảo vệ thành công 20 luận án tiến sĩ y học.
Về công tác nghiên cứu khoa học, BM đã thực hiện được hàng trăm đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, tập trung hầu hết ở các lĩnh vực về bệnh lao và bệnh phổi, các đề tài đều có tính khoa học, thời sự và giá trị thực tiễn cao. Kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng vào việc chẩn đoán, điều trị bệnh lao, bệnh phổi nhằm giúp Chương trình chống lao Quốc gia rút ngắn thời gian khống chế và thanh toán bệnh lao trên toàn quốc. Đây cũng là những tài liệu tham khảo có giá trị để các Trường Đại học Y đưa vào giảng dạy cho các đối tượng sinh viên, học viên sau đại học trong cả nước.
Ngoài ra, BM cũng đã kết hợp với BV Phổi TW, các bộ môn khác biên soạn một khối lượng sách giáo khoa, giáo trình, sách chuyên khảo đáng kể, khối lượng sách giáo khoa, giáo trình, sách chuyên khảo của BM là những tài liệu quý, có giá trị cho các đối tượng là cán bộ giảng dạy, các sinh viên, học viên sau đại học của các Trường Đại học Y trong cả nước tham khảo nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả việc dạy và học cũng như nghiên cứu khoa học.
Công tác phối, kết hợp giữa BM với BV Phổi TW, ngành cũng có nhiều thuận lợi. BV đã tạo cơ sở vật chất: nơi làm việc, giảng đường... phục vụ cho công tác đào tạo; tham gia vào Đề án, Chương trình công tác 1816 của Bộ Y tế. Mặc dù làm việc trong môi trường lây lan, độc hại, nguy hiểm, có cán bộ của BM không may đã bị lây bệnh lao, nhưng cán bộ của BM vẫn tận tình cứu chữa khỏi cho nhiều bệnh nhân lao và bệnh phổi, thực hiện đúng lời Bác Hồ dạy: “Lương y như từ mẫu”.
BM cũng đã tham gia công tác đào tạo của Bệnh viện: tham gia biên soạn bài giảng, trực tiếp giảng dạy các lớp của Chương trình chống lao Quốc gia, tham gia một số đoàn của BV đi giảng dạy tại các địa phương. Nhiều giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ của BV đã tham gia giảng dạy, hướng dẫn và chấm thi luận án, luận văn cho các đối tượng đại học, sau đại học của BM.
Hiện tại, hầu hết các cán bộ chủ chốt của ngành hiện nay công tác tại BV phổi TƯ, các trường Đại học Y, các BV lao - bệnh phổi và các Trung tâm phòng chống bệnh xã hội của các tỉnh, thành trong cả nước đều đã được đào tạo tại BM. Những thành tích của BM đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ năm 2009, Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Y tế năm 2003,2005, 2009,2012, 2013 và 2014, nhiều năm là Tổ Lao động xã hội chủ nghĩa, tập thể lao động xuất sắc, lao động tiên tiến, nhiều cán bộ, viên chức của BM đã được trao tặng Kỷ niệm chương vì sự nghiệp giáo dục, vì sức khoẻ nhân dân. Nhân dịp kỷ niệm 55 năm thành lập, BM đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng phần thưởng cao quý - Huân chương Lao động hạng Ba.
PGS.TS. Lê Ngọc Hưng (Chủ nhiệm BM Lao và bệnh phổi - Trường ĐH Y Hà Nội)
Nhân dịp 50 năm kỷ niệm thành lập, Trường đã quyết định đổi tên BM là BM lao và bệnh phổi, niềm mong mỏi của tất cả các cán bộ BM trong nhiều năm qua. Tên gọi đó đáp ứng với công việc BM đã làm trong thời gian qua, xứng với tầm phát triển của chuyên ngành hiện tại và tương lai.
