Hàng loạt ưu đãi vượt trội cho doanh nghiệp công nghệ số
Luật Công nghiệp công nghệ số (có hiệu lực từ 1/1/2026), đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) khẳng định sẽ sớm ban hành các chính sách nhằm hiện thực hóa mục tiêu tự chủ công nghệ.
Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin cho biết Bộ KH&CN đang xây dựng hai nghị định và sáu thông tư để thúc đẩy phát triển công nghệ số chiến lược. Đây sẽ là những chính sách ưu đãi vượt trội, được coi là cao nhất hiện nay trong hệ thống pháp luật về đầu tư, thuế và đất đai.
Cụ thể, chi phí nghiên cứu – phát triển công nghệ số chiến lược sẽ được tính nhân đôi khi khấu trừ; dự án công nghệ số quy mô 6.000 tỷ đồng được hưởng ưu đãi tương đương dự án 30.000 tỷ đồng ở lĩnh vực khác. Ngoài ra, doanh nghiệp tham gia có thể được hưởng thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trong 37 năm, miễn tiền thuê đất 22 năm, miễn thuế thu nhập cá nhân và visa 5 năm cho chuyên gia công nghệ số chất lượng cao.
Bộ KH&CN chuẩn bị ban hành cơ chế ưu đãi vượt trội cho công nghệ số chiến lược.
Theo ông Lịch, việc triển khai đồng bộ cơ chế này sẽ tạo hệ sinh thái thuận lợi, khuyến khích doanh nghiệp, viện nghiên cứu và nhân lực công nghệ số tham gia, góp phần đưa Việt Nam tiến tới tự chủ, tự cường về công nghệ số chiến lược trong thời gian tới.
Thực hiện quan điểm chỉ đạo, định hướng tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và nguyên tắc được khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số, trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung triển khai một số nhóm chính sách trọng tâm để hiện thực hóa mục tiêu tự chủ công nghệ.
Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ.
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách và pháp luật. Theo đó, sớm ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành Luật Công nghiệp công nghệ số: 3 Nghị định, 8 Thông tư hướng dẫn Luật Công nghiệp công nghệ số; Đề án hình thành doanh nghiệp công nghệ số quy mô lớn trong nước; Chương trình quốc gia phát triển công nghiệp chiến lược; Đề án đưa doanh nghiệp công nghệ số vươn ra toàn cầu; Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ số.
Thứ hai, đầu tư có trọng điểm. Cụ thể, thành lập quỹ đầu tư quốc gia phát triển công nghiệp chiến lược, trong đó ưu tiên cho phát triển công nghiệp công nghệ số; sử dụng ngân sách nhà nước, các quỹ, nguồn kinh phí hợp pháp khác để tập trung hỗ trợ đầu ra cho công nghiệp công nghệ số; hỗ trợ 10.000 tỷ xây dựng nhà máy bán dẫn đầu tiên; giao bài toán quốc gia cho các doanh nghiệp lớn.
Lựa chọn sản phẩm quốc gia có thị trường nội địa lớn và khả năng xuất khẩu để phát triển như: Xe điện tự lái, robot, vệ tinh tầm thấp, 5G/6G, chip AI, IoT, sàn giao dịch tài sản số... Thực hiện mô hình 3 nhà (nhà nước - doanh nghiệp - viện) theo dự án cụ thể, chia sẻ lợi ích minh bạch, trong đó doanh nghiệp được xác định là trung tâm.
Thứ ba, phát triển hạ tầng công nghệ và công nghiệp: Đầu tư trung tâm tính toán hiệu năng cao AI với quy mô đầu tư khoảng 200-300 triệu USD phục vụ quốc phòng, y tế, nông nghiệp; phát triển các công nghệ số chiến lược: AI, Big data, Cloud computing, IoT, bán dẫn...
Thành lập Trung tâm quốc gia về sản xuất thử nghiệm tape-out chip bán dẫn. Dự kiến phát triển 6 cụm công nghiệp chiến lược gắn với 6 vùng kinh tế trọng điểm (ưu tiên công nghiệp công nghệ số): R&D + sản xuất + đào tạo + logistics.
Thứ tư, phát triển doanh nghiệp công nghệ số đầu tàu: Lựa chọn, hỗ trợ và tập trung nguồn lực cho một số doanh nghiệp chủ lực có khả năng dẫn dắt, giải quyết các bài toán quốc gia, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu và từng bước tự chủ sản phẩm công nghệ chiến lược.
Thứ năm, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Tổ chức các chương trình đào tạo, liên kết giữa nhà nước - doanh nghiệp - viện, trường để hình thành đội ngũ kỹ sư, chuyên gia làm chủ công nghệ số chiến lược.
Thứ sáu, đẩy mạnh hợp tác quốc tế có chọn lọc: Tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời tập trung chuyển giao công nghệ có điều kiện, bảo đảm người Việt Nam làm chủ công nghệ nhập khẩu và phát triển công nghệ trong nước. Hợp tác chiến lược với các tập đoàn công nghệ số lớn. Tham gia mạng lưới R&D công nghệ số toàn cầu. Hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam tham gia chuỗi giá trị quốc tế và vươn ra toàn cầu.
Chính sách thu hút nhân tài khoa học công nghệ được đẩy mạnh
Thực hiện Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025), sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10/2025, Bộ KH&CN đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành. Dự thảo lần này được kỳ vọng tạo bước đột phá trong chính sách nhân lực, với những cơ chế mới mang tính linh hoạt, hội nhập quốc tế và thiết thực hơn.
Ngày 4/9, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Khoa học và Công nghệ, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN) cho biết, điểm mới nổi bật của dự thảo Nghị định là xác định nhân tài như một đối tượng điều chỉnh riêng trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Điều này cho phép Nhà nước xây dựng các cơ chế cụ thể, tập trung trực tiếp vào khuyến khích, đãi ngộ và trọng dụng người tài thay vì lồng ghép trong các quy định chung như trước đây.
Dự thảo tập trung vào ba nội dung chính: Giao nhiệm vụ cụ thể, tạo môi trường làm việc phù hợp và bảo đảm quyền thụ hưởng xứng đáng từ thành quả nghiên cứu.
Trước hết, Nhà nước sẽ ưu tiên giao trực tiếp những nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cho nhân tài, đặc biệt là các đề án phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược. Cách tiếp cận này tạo điều kiện để nhân tài phát huy năng lực, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ chủ động thu hút chuyên gia giỏi về làm việc.
Thứ hai, dự thảo chú trọng xây dựng môi trường làm việc hiện đại. Nhà nước tập trung đầu tư các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, trang thiết bị nghiên cứu hiện đại; trao quyền tự chủ cao cho các tổ chức khoa học công lập trong việc sử dụng nguồn lực để trả thu nhập tăng thêm và ban hành chính sách đãi ngộ. Đặc biệt, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo còn mở hành lang pháp lý chấp nhận rủi ro. Các nhà khoa học nếu tuân thủ đúng quy trình sẽ không phải chịu trách nhiệm hành chính, dân sự, hình sự trong trường hợp xảy ra thiệt hại ngoài ý muốn. Đây là quy định đột phá, khuyến khích mạnh mẽ sự dấn thân vào những nghiên cứu mới, có tính đột phá.
Thứ ba, nhân tài được thụ hưởng chính đáng thành quả từ kết quả nghiên cứu. Dự thảo Nghị định thiết kế hai nhóm chính sách ưu đãi: tài chính và phi tài chính.
Về ưu đãi tài chính, một trong những điểm mới là chế độ tiền lương theo thỏa thuận, căn cứ trên thị trường lao động, thay vì áp dụng khung cố định như trước. Đây là giải pháp mở để thu hút chuyên gia giỏi trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về nhân lực chất lượng cao. Bên cạnh đó, Nhà nước hỗ trợ kinh phí công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí quốc tế uy tín, đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, xuất bản sách chuyên khảo giá trị, tham dự hoặc tổ chức hội thảo trong nước và quốc tế...
Đặc biệt, nhân tài là tác giả nhiệm vụ khoa học sẽ được hưởng tối thiểu 30% lợi nhuận thu được từ việc khai thác, chuyển nhượng hoặc thương mại hóa kết quả nghiên cứu, đồng thời được miễn thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu nhập liên quan.
Về ưu đãi phi tài chính, nhân tài có thể được bố trí nhà ở hoặc sử dụng nhà công vụ, được miễn thị thực nhập cảnh trong trường hợp là nhà khoa học nước ngoài làm việc tại Việt Nam, đồng thời được hưởng các chính sách an sinh xã hội để bảo đảm ổn định cuộc sống, yên tâm cống hiến.
Cũng theo đại diện Vụ Tổ chức bán bộ, so với Nghị định số 40/2014/NĐ-CP của Chính phủ (quy định việc sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ) vốn thiên về các quy định hành chính, tiêu chuẩn xét duyệt, dự thảo Nghị định mới mang tính linh hoạt và hội nhập quốc tế hơn. Dự thảo không nặng về thủ tục hành chính mà trao quyền tự chủ cho các tổ chức, hỗ trợ trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu. Cách tiếp cận này được đánh giá là mở, năng động, phù hợp với xu thế toàn cầu, đồng thời khuyến khích các nhà khoa học trẻ mạnh dạn theo đuổi ý tưởng mới.
