Theo quy định hiện hành được ban hành từ năm 2006, mỗi năm xét công nhận tốt nghiệp một lần, ngay sau khi kết thúc năm học.
Về quy trình, trường THCS thành lập hội đồng xét công nhận tốt nghiệp. Thành viên hội đồng là ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn dạy lớp 9, tối thiểu 7 người. Hội đồng sẽ kiểm tra hồ sơ học sinh, lập danh sách những em đủ điều kiện tốt nghiệp THCS và phê duyệt. Dựa vào danh sách này, Phòng GD&ĐT quyết định công nhận tốt nghiệp THCS và cấp bằng cho học sinh.
Đối với các cơ sở giáo dục thực hiện chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, số lần xét công nhận tốt nghiệp cho người học trong mỗi năm do Sở GD&ĐT quyết định.
Dự thảo cũng đặt yêu cầu việc xét công nhận tốt nghiệp phải bảo đảm tính chính xác, công bằng, trung thực và khách quan, căn cứ vào kết quả rèn luyện và học tập năm học lớp 9 của người học. Bên cạnh đó, người học phải không quá 21 tuổi. Với người học đang theo học chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở chỉ cần đạt từ 15 tuổi trở lên, không giới hạn tuổi.
Theo quy định hiện hành, tốt nghiệp THCS là tiêu chí bắt buộc để dự thi lớp 10 THPT.
Trường hợp người học ở nước ngoài về nước, học vượt lớp, học ở độ tuổi cao hơn tuổi quy định, thực hiện theo quy định về độ tuổi theo cấp học của Bộ GD&ĐT.
Nếu chưa được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở trong năm học lớp 9 do kết quả học tập hoặc kết quả rèn luyện cả năm học lớp 9 chưa đạt, người học được đăng ký với cơ sở giáo dục nơi đã theo học lớp 9 để rèn luyện, kiểm tra, đánh giá lại và được công nhận hoàn thành chương trình theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Trường hợp người học không đăng ký rèn luyện trong kỳ nghỉ hè của năm học đó với cơ sở giáo dục nơi đã theo học lớp 9, để được đánh giá lại thì phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận chấp hành tốt chính sách, pháp luật của nhà nước và các quy định của địa phương.
Người học chưa được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở do nghỉ học quá 45 buổi trong năm học lớp 9 được đăng ký với cơ sở giáo dục nơi đã theo học để học lại lớp 9 và được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Quy chế xét công nhận tốt nghiệp trung học cơ sở mới dự kiến được áp dụng từ năm học 2024 - 2025. Đồng thời đây cũng là năm tốt nghiệp của lứa học sinh trung học cơ sở đầu tiên học theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới 2018.
Theo quy định hiện hành, tốt nghiệp THCS là tiêu chí bắt buộc để dự thi lớp 10 THPT.
Tại thời điểm dự thi, nếu chưa có bằng tốt nghiệp, học sinh có thể nộp giấy chứng nhận tốt nghiệp tạm thời.
