Bệnh nhân mắc lao hầu hết trong độ tuổi lao động. Đa số họ chỉ dùng thuốc vài tháng đầu, khi thấy khỏe hơn, tưởng là hết bệnh nên bỏ dở điều trị. Việc điều trị dở dang khiến bệnh không được chữa dứt điểm và nhanh tái phát, với nguy cơ kháng thuốc cao.
Chữa khỏi bệnh lao thông thường chỉ cần phác đồ điều trị 6 tháng. Lao kháng thuốc, thời gian điều trị phải từ 19 - 24 tháng với quá trình điều trị nghiêm ngặt, nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Nếu không tuân thủ sẽ trở thành siêu kháng thuốc, tỷ lệ tử vong cao.
Điều trị cho bệnh nhân tại Bệnh viện Phổi TW. Ảnh: TM
Nguyên nhân của việc điều trị thất bại là do mạng lưới y tế hiện nay chưa thực sự đủ nguồn lực. Lượng bệnh nhân đông, nhân viên y tế quán xuyến không xuể. Để đạt được kết quả điều trị tốt nhất, đòi hỏi ở nhân viên y tế và bệnh nhân có sự hợp tác trong suốt quá trình điều trị 6 - 8 tháng. Ngoài ra, quan trọng nhất là sự tuân thủ điều trị của người bệnh kém. Bên cạnh đó còn do sự thờ ơ của cộng đồng, mà cộng đồng ở đây chính là người thân, những người gần gũi nhất với bệnh nhân.
Sự hỗ trợ của người nhà bệnh nhân là rất quan trọng. Cụ thể, cần nhắc và theo dõi bệnh nhân uống thuốc. Thân nhân cần chủ động liên hệ thường xuyên với y tế, theo dõi những biểu hiện bất thường, báo cáo ngay về tác dụng phụ của bệnh nhân, nhắc nhở bệnh nhân đi khám định kỳ, khuyến khích, động viên bệnh nhân điều trị cho đến khi khỏi bệnh.
Với phác đồ điều trị hiện nay, trong 2 tháng đầu, bệnh nhân đến uống thuốc hàng ngày tại phòng khám lao quận dưới sự giám sát của nhân viên y tế. Trong những tháng sau, bệnh nhân tự uống thuốc ở nhà dưới sự giám sát, nhắc nhở của người nhà.
Theo một kết quả nghiên cứu tại TP.HCM, tháng đầu tiên của giai đoạn duy trì, cứ 10 thân nhân thì có 4 không nhắc bệnh nhân uống thuốc. Số người nhà không nhắc, không nhìn thấy bệnh nhân uống thuốc tăng dần trong những tháng tiếp theo.
Về phía bệnh nhân, ban đầu tuân thủ điều trị tốt nhưng về sau, khoảng từ tháng thứ 4 trở đi, do có phần chủ quan nên quên uống thuốc. Một phần rất lớn là người bệnh đã khỏe trở lại, tập trung vào mưu sinh nên lơ là điều trị.
Mấy chục năm qua, thuốc điều trị lao vẫn chưa có nhiều thay đổi. Nếu lao kháng thuốc thì việc điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ lây nhiễm cho cộng đồng sẽ rất cao. Việc phòng và chữa bệnh lao không chỉ là trách nhiệm ngành y tế mà của cả cộng đồng, vì sức khỏe chính bản thân bệnh nhân và tất cả mọi người. Bệnh nhân cần nhớ tuân thủ điều trị - nguyên tắc cơ bản trong điều trị lao. Vì vậy, người bệnh lao cần uống thuốc theo đúng y lệnh của bác sĩ để kiểm soát bệnh hiệu quả.