Từ năm 2004 đến nay, hàng trăm hộ dân sống tại phường Trường Thọ, quận Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh đã chịu đựng cảnh ngày khói bụi, đêm tiếng ồn, cùng mùi hôi thối bốc lên từ kênh Bình Thái. Cách bảo vệ duy nhất của những người dân này là liên tục gửi đơn kêu cứu đến các cơ quan bảo vệ môi trường, cũng như phản ánh về hiện trạng môi trường ngày càng xấu trong những lần tiếp xúc cử tri. Thủ phạm làm xấu môi trường sống được người dân “chỉ mặt vạch tên” chính là Nhà máy sữa Thống Nhất, trực thuộc Công ty cổ phần sữa Việt Nam.
Sản xuất lớn, ô nhiễm nặng
Với công suất 142 triệu lít sữa các loại/năm, Nhà máy sữa Thống Nhất hoạt động sản xuất trên diện tích 27.000m2, tại số 12 đường Đặng Văn Bi, phường Trường Thọ. Đi kèm theo đó, mỗi ngày, Nhà máy sữa Thống Nhất thải ra khoảng 900m3 nước; cùng khí thải từ việc đốt dầu FO cho hệ thống lò hơi. Ngoài ra, tiếng ồn từ các khâu sản xuất cũng ảnh hưởng đến đời sống khu dân cư xung quanh.
 Chất thải từ Nhà máy sữa Thống nhất đã nhiều lần “chảy tự nhiên” ra kênh Bình Thái. |
Toàn bộ hệ thống máy móc sản xuất cũng như xử lý nước thải của Nhà máy sữa Thống Nhất được bố trí phía sau, ngăn cách với khu vực dân cư bằng con kênh Bình Thái mà chiều rộng chỉ nhỉnh hơn 1m. Giải trình về hiện tượng hệ thống thoát nước mưa lại chứa lẫn chất thải, ông Nguyễn Văn Huấn, Giám đốc Nhà máy sữa Thống Nhất, cho biết: Nhà máy luôn đảm bảo tốt công tác vệ sinh môi trường nhưng do nguồn nguyên liệu sữa được vận chuyển bằng xe bồn. Sau khi giao sữa xong, các lái xe súc rửa bồn tại sân nhà máy. Có thể chất súc rửa này theo hệ thống nước mưa chảy theo máng thoát ra kênh Bình Thái, người dân không hiểu nên cho rằng nhà máy cố ý xả chất thải ra môi trường. Ngay cả, nhà máy cũng phải làm đê bao di động để ngăn nước tràn vào khu vực sản xuất.
Báo cáo tốt, thực tế xấu
Để làm rõ những đường ống thoát nước mưa có chứa lẫn nước thải được Nhà máy sữa Thống Nhất “bố trí” xả ra kênh Bình Thái, đoàn kiểm tra đã quyết định vòng ra thị sát khu dân cư phía sau nhà máy. Đi đến sát tường rào của nhà máy, đoàn kiểm tra đã phát hiện được một miệng cống xả thiết kế ngầm, nhưng hôm nay lại khô ráo. Trước đó, theo ghi nhận của báo chí bằng ảnh chụp, mỗi đêm miệng cống này lại xả ra hàng trăm m3 nước thải có màu đục như nước vo gạo và bốc hơi nghi ngút. Có lẽ vì môi trường ô nhiễm nên những hộ dân sống cạnh tường rào cũng chẳng thèm xây dựng nhà vệ sinh, thay vào đó, hai cây cọc bê-tông được bắc ngang dòng kênh, làm cầu tõm. Dọc con kênh nước đục ngầu, bốc mùi thum thủm, một số người dân đang sơn lại hàng rào vì theo họ lưới sắt ở đây rất mau rỉ do ảnh hưởng khí thải từ Nhà máy sữa Thống Nhất. Trao đổi với báo chí tại hiện trường, ông Nguyễn Thanh Hải, Chủ tịch UBND phường Trường Thọ khá bất bình về tình hình ô nhiễm tại địa phương: Tôi đã từng lên mái tôn bị mục nát của người dân vì khói bụi để quét bụi và bỏ vào túi nylon gửi cho Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Thủ Đức. Thế nhưng, nhiều lần tôi gửi đi rồi vẫn không thấy phản hồi gì cả.
Sau gần 4 giờ đồng hồ thị sát, ông Cao Tùng Sơn, Trưởng Đoàn kiểm tra của Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã yêu cầu ngay trong chiều 6/11/2008, Ban Giám đốc Nhà máy sữa Thống Nhất, phải bịt các miệng cống xả bố trí trái phép; cho bơm toàn bộ lượng nước chưa qua xử lý tại các hố ga vào hồ xử lý nước thải. Toàn bộ lượng nước này phải được xử lý đạt tiêu chuẩn xả thải. Trong vòng 15 ngày, Nhà máy sữa Thống Nhất phải có phương án khắc phục hiện tượng khí thải và tiếng ồn đang ảnh hưởng đến đời sống người dân. Các cơ quan chức năng và báo chí sẽ giám sát cụ thể về những giải pháp khắc phục này vì không thể chấp nhận tình trạng báo cáo lúc nào cũng tốt nhưng thực tế thì ô nhiễm tràn lan. Riêng hành vi để chất thải thoát ra kênh Bình Thái, ông Cao Tùng Sơn thông báo sẽ kiến nghị Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường xử phạt hành chính Nhà máy sữa Thống Nhất theo Nghị định 81/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 của Chính phủ.
Ngọc Tấn