Biến thể Omicron - nên lo lắng đến mức độ nào?

Hiện các nhà khoa học đang thu thập thêm thông tin về biến thể mới này.

Trong bài phỏng vấn với hãng tin CNN (Mỹ), TS Leana Wen, bác sĩ cấp cứu và giáo sư chuyên ngành quản lý và chính sách y tế tại Trường Y tế Công cộng Milken Institute thuộc Đại học George Washington (Mỹ) giải đáp thắc mắc của nhiều người về độ nguy hiểm của biến thể Omicron.

Điều gì đã đặt ra báo động cho các nhà khoa học về Omicron so với các biến thể khác?

TS Leana Wen: Với các biến thể mới, có 3 câu hỏi chính cần đặt ra. Đầu tiên, nó có dễ truyền hơn không? Nếu nó dễ lây lan hơn, nó có thể thay thế các biến thể hiện có và trở thành dòng trội. Đây là những gì đã xảy ra với biến thể Delta.

Thứ hai, nó có thể gây ra bệnh nặng hơn không? Nếu vậy, điều đó rõ ràng là rất đáng quan tâm. Thứ ba, liệu có cái mà chúng ta gọi là "lối thoát miễn dịch", nghĩa là nó có trốn tránh sự bảo vệ của các loại vaccine hiện có không?

Trong trường hợp của Omicron, điều ban đầu gây ra cảnh báo cho các bác sĩ và nhà khoa học ở Nam Phi là tốc độ lây lan nhanh chóng của biến thể mới này. Nó có vẻ vượt trội hơn Delta về tốc độ, nhưng liệu nó có vượt qua được Delta và trở thành biến thể ưu thế hay không vẫn còn phải xem xét.

Ngoài ra, số lượng lớn các đột biến của biến thể này - trên 50 đột biến - đặt ra câu hỏi về khả năng thoát miễn dịch, đối với cả vaccine và phương pháp điều trị như kháng thể đơn dòng.

Đây là những thông tin mà chúng ta sẽ có được thông qua các nghiên cứu khoa học sâu hơn.

Các nhà nghiên cứu sẽ phải mất bao lâu để có được những thông tin về biến thể Omicron? 

TS Leana Wen: Ngay bây giờ, chúng tôi nghi ngờ biến thể mới này dễ lây lan hơn, nhưng điều đó cần phải được xác nhận. Ngoài ra, chúng tôi không biết về mức độ nghiêm trọng của bệnh mà Omicron gây ra. Chúng tôi có thể có thêm thông tin trong những ngày tới bằng cách theo dõi kết quả lâm sàng của những người đầu tiên được phát hiện nhiễm biến thể này ở miền Nam châu Phi.

Các nghiên cứu đang được tiến hành để kiểm tra xem liệu các kháng thể do vaccine tạo ra sẽ có tác dụng chống lại Omicron hay không. Ước tính, sẽ mất khoảng 2 tuần cho những  nghiên cứu này.

Có những sự thật quan trọng khác mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong những ngày và tuần tới. Nhiều nhà nghiên cứu vacccine tin rằng những người không chỉ tiêm chủng đầy đủ mà còn đã tiêm cả mũi nhắc lại sẽ có phản ứng kháng thể rất mạnh đối với cả các biến thể bổ sung. 

Chúng tôi sẽ tìm hiểu về điều này bằng cách đánh giá dữ liệu trong phòng thí nghiệm và quan sát thực tế xem liệu những người được tiêm chủng đầy đủ và tăng cường có ít khả năng bị nhiễm Omicron hay không. Ngoài ra, chúng tôi vẫn chưa biết mức độ phục hồi sau nhiễm trùng COVID-19 trước đây có thể bảo vệ chống lại Omicron hay không.

 Liệu nhiều quốc gia có đang phản ứng thái quá khi áp dụng các hạn chế đi lại? 

TS Leana Wen: Tôi không nghĩ vậy. Đối với rất nhiều đại dịch, chúng ta đã chơi trò bắt kịp, phản ứng với những điều đã xảy ra thay vì chủ động chuẩn bị. Có thể Omicron là một báo động giả, không lây lan dễ dàng, hoặc không gây ra bệnh nghiêm trọng hoặc không có khả năng thoát miễn dịch.

Tuy nhiên, từ góc độ chính sách, tôi tin rằng các chính phủ cần chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Điều đó có nghĩa là cảnh báo cho các bác sĩ, chuẩn bị cho các bệnh viện để có thêm năng lực và hướng dẫn người dân bảo vệ chính mình tốt hơn. Ví dụ, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi tất cả người Mỹ trưởng thành tiêm phòng nhắc lại.

Việc chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất sẽ bao gồm việc phát triển vaccine mới nhắm vào Omicron?

TSLeana Wen: Cả Moderna và Pfizer đã thông báo rằng họ đang xem xét vaccine đặc hiệu Omicron. Nói chung, các hãng vaccine rất chủ động trong nghiên cứu. Hy vọng của tôi là chúng ta sẽ tìm thấy vaccine đủ hiệu quả để chống lại Omicron, đặc biệt là với khả năng bảo vệ bổ sung của liều tăng cường.

Nhiều người có kế hoạch du lịch, vậy giờ đây có nên trì hoãn các kế hoạch này không?

TS Leana Wen: Nếu bạn có kế hoạch du lịch quốc tế, tôi khuyên bạn nên cân nhắc. Với rất nhiều quốc gia ban hành lệnh cấm du lịch hoặc các hạn chế bổ sung, bạn có thể bị mắc kẹt ở đâu đó trong vùng kiểm dịch bắt buộc hoặc không dễ dàng có chuyến bay. Những người đặc biệt dễ bị nhiễm bệnh nên trì hoãn lại việc đi lại.

Những biện pháp nào có thể chuẩn bị để đối phó với Omicron?

TS Leana Wen: Omicron là biến thể của coronavirus, một loại virus đường hô hấp. Do đó, các biện pháp phòng tránh vẫn là đeo khẩu trang, giữ khoảng cách giãn cách, cải thiện hệ thống thông gió sẽ làm giảm khả năng lây lan.

Các quan chức y tế liên bang Mỹ đang thúc giục việc tiêm chủng tăng cường. Những cá nhân chưa tiêm chủng nên tiêm phòng càng sớm càng tốt, bao gồm cả trẻ em đủ điều kiện tiêm vaccine. Những người đã được tiêm chủng đầy đủ cần tiêm nhắc lại.

Chúng ta đã cùng nhau trải qua rất nhiều điều trong đại dịch và có những tiến bộ vượt bậc. Tôi tin rằng chúng ta có thể vượt qua giai đoạn tiếp theo của đại dịch, bao gồm cả các biến thể này và các biến thể khác.