Chì có ở đâu?
Nhìn những thỏi điện cực xám xịt được chế tạo từ chì người ta cứ nghĩ chì là một kim loại xám ngoét, đen sì. Nhưng thực tế chúng ta đã nhầm. Chì là một kim loại vô cùng đẹp. Chúng có màu trắng xanh trông rất bắt mắt còn khi được nung chảy thì nó có màu trắng vàng crôm đến huy hoàng. Nó là một kim loại được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày. Đó là bởi vì những đặc tính đáng quý của nó.
Chì là một kim loại nặng, có màu đẹp, dễ tạo hợp chất với chất tạo màu khác. Nó là kim loại mềm, dễ uốn, dễ kéo dài, nhưng nó lại có khả năng chịu được mài mòn, chống ăn mòn. Nó còn có tác dụng ngăn cản sự xuyên qua của những tia bức xạ, tia phóngxạ. Vì thế mà chì đã và đang là một kim loại được ứng dụng vô cùng rộng rãi. Vì là một kim loại chống ăn mòn nên nó được dùng rất rộng rãi và gần như độc quyền trong lĩnh vực chế tạo ắc quy ôtô, xe máy, chế tạo các thiết bị điện phân, sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp điện phân chế tạo nước tẩy rửa công nghiệp và ngành công nghiệp đóng tàu. Về độ phổ dụng ở khía cạnh này, nó chiếm trên 50% ứng dụng trong đời sống. Chì có khả năng chống mài mòn nên nó được dùng trong ngành công nghiệp xây dựng, chế tạo các loại thép có khả năng uốn cong và không bị phá huỷ bởi môi trường.
 Cấu trúc tinh thể than chì (graphit). |
Vì chì là kim loại có khả năng chống nổ trong các hỗn hợp xăng dầu nên người ta trước đây đã thêm vào hợp chất chì vào trong xăng để chống nổ khi động cơ hoạt động. Nó là kim loại được dùng trong ngành hoá dầu. Vì là một kim loại mềm, dễ dát mỏng, dễ nóng chảy nên chì được dùng nhiều trong công nghiệp hàn,công nghiệp chế tạo bán dẫn như hàn thiếc, chế tạo vi mạch máy tính điện tử, màn hình tivi...
Trong lĩnh vực y dược học, chì được ứng dụng trong chế tạo dược dưới dạng chì axetat, làm tường chống phóng xạ vì chì chống tia phóng xạ lọt qua, làm tường ngăn tia trong các phòng chụp Xquang.
Phòng ngừa nhiễm độc chì như thế nào?
Trong lao động, chúng ta cần giữ vệ sinh lao động, không được tiếp xúc trực tiếp với chì. Trong nhà máy, xí nghiệp có sử dụng chì, bắt buộc chúng ta phải thực hiện chế độ thông hơi tốt, sử dụng các máy hút hơi, hút mùi, lấy không khí từ bên ngoài vào đề làm loãng nồng độ chì trong khí thở. Không quá 10µg/l chì trong khí thở hay trong môi trường lao động là tiêu chuẩn đạt độ an toàn.
Trong công nghiệp nấu chì, người lao động bắt buộc phải đeo khẩu trang vì lúc này chì đã nóng chảy và có thể bay hơi. Nếu không đeo khẩu trang, người bệnh sẽ hít phải hơi chì và có thể xảy ra các nhiễm độc cấp tính.
 Niêm mạc miệng xám xịt do nhiễm chì. |
Trong quá trình lao động, tuyệt đối không ăn uống ở nơi lao động vì sẽ có nguy cơ ăn phải thực phẩm nhiễm chì, hít phải hơi chì. Cần thiết phải sử dụng quần áo bảo hộ lao động, dù chỉ đi vào công trường 30 phút. Không được để chung quần áo lao động với quần áo sinh hoạt tại nhà. Sau lao động cần tắm ngay để loại bỏ chì trên da.
BS. PHÚC LÂM (Học viện Quân y)