Tuy nhiên, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra sự kết hợp đa kháng sinh có thể tiêu diệt được vi khuẩn E.coli mang gene kháng thuốc mạnh nhất, mở ra triển vọng mới cho các trường hợp nhiễm khuẩn gây ra bởi những gene này.
Kỷ nguyên vàng của kháng sinh vẫn chưa kết thúc
Cách đây 18 tháng, lần đầu tiên biến thể gene mcr-1 của vi khuẩn E.coli xuất hiện ở Trung Quốc. Đây là một gene có thể khiến vi khuẩn miễn dịch với kháng sinh và có khả năng gây ra bệnh nhiễm khuẩn không thể điều trị được. Cùng với gene mcr-1, vi khuẩn mang gene ndm-5 trở thành “cơn ác mộng” cho các nhà khoa học vì khả năng bất bại. Điều đáng lo ngại hơn là từ khi được phát hiện, biến thể gene này đã lan rộng với tỉ lệ đáng báo động và đã được xác định tại 20 quốc gia trên thế giới. Riêng tại Mỹ, đã có gần 20 trường hợp nhiễm E.coli mang gene mcr-1 được báo cáo. Tuy nhiên, theo các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, vi khuẩn này có thể lây truyền qua tiếp xúc với phân và vệ sinh kém nên rất có thể độ bao phủ của chủng kháng thuốc này còn rộng rãi hơn nhiều so với các trường hợp được ghi nhận cho đến nay. Không chỉ thế, sự miễn dịch của vi khuẩn đối với kháng sinh đang có sẵn trong điều trị đã khiến các nhà khoa học lo ngại về thực tế bệnh nhiễm trùng ngày càng tăng cao mà chưa có biện pháp đặc trị. PGS. Zackery Bulman - Đại học Illinois, Mỹ cảnh báo về mối đe dọa của các vi khuẩn gram âm, bao gồm E.coli mang mcr-1 là rất đáng lo ngại và tin rằng sự xuất hiện của mcr-1 và ndm-5 ở bệnh nhân có thể là dấu hiệu sớm cho những gì tồi tệ sẽ xảy ra. Nhưng ông cũng cho biết, kỷ nguyên vàng của kháng sinh vẫn chưa kết thúc khi ông cùng đồng nghiệp tìm ra biện pháp tiêu diệt vi khuẩn siêu kháng này với sự kết hợp của 3 loại kháng sinh bao gồm aztreonam, amikacin và polymyxin B. Thực tế nghiên cứu chứng minh rằng nếu diệt vi khuẩn chỉ với một loại kháng sinh đơn lẻ thì hoàn toàn không có tác dụng nhưng khi kết hợp sức mạnh của 3 loại đã có thể giết được các gene mcr-1 và ndm-5 của vi khuẩn trong vòng 24 giờ đồng thời ngăn ngừa chúng phát triển trở lại.
Nghiên cứu siêu khuẩn kháng thuốc trên tiêu bản ở phòng thí nghiệm.
3 loại kháng sinh này là gì?
Aztreonam là một monobactam, một kháng sinh beta - lactam đơn vòng tổng hợp, có tác dụng trên nhiều vi khuẩn ưa khí gram âm, đặc biệt với E.coli và một số vi khuẩn khác. Tác dụng diệt khuẩn của aztreonam là do thuốc ức chế quá trình tổng hợp vỏ tế bào vi khuẩn, nhờ liên kết với protein gắn penicilin - 3 (PBP - 3) của vi khuẩn gram âm nhạy cảm.
Amikacin là kháng sinh họ aminoglycosid. Thuốc có tác dụng diệt khuẩn nhanh do gắn hẳn vào tiểu đơn vị 30S của ribosom vi khuẩn và ngăn chặn sự tổng hợp protein của vi khuẩn. Amikacin được chỉ định để điều trị nhiễm khuẩn nặng/đe dọa tính mạng, đặc biệt chưa biết nguyên nhân hoặc nhiễm khuẩn máu nghi do trực khuẩn gram âm và có thể được phối hợp với các kháng sinh khác, phụ thuộc vào loại nhiễm khuẩn.
Polymyxin là nhóm những chất kháng sinh có mối liên quan chặt chẽ do các chủng Bacillus polymyxa tạo nên. Hoạt tính kháng khuẩn của polymyxin B hạn chế trên các vi khuẩn gram âm gồm Enterobacter, E.coli, Klebsiella…
Kết hợp ba loại kháng sinh giúp diệt siêu khuẩn kháng thuốc E.colli.
Kết hợp 3 loại kháng sinh là lựa chọn duy nhất
Sự gia tăng nhanh chóng vi khuẩn siêu kháng kháng sinh khiến các nhà khoa học lựa chọn polymyxin như phương án cuối cùng vì dù đây là loại kháng sinh có hiệu quả nhưng lại có thể gây độc thận và thần kinh nghiêm trọng. Để tránh kê toa liều cao polymyxins và để khắc phục những điểm yếu của thuốc này, các nhà nghiên cứu đã quyết định chuyển sang chiến lược giảm liều lượng và phối hợp nhiều thuốc kháng sinh. Sau khi tiến hành nghiên cứu sự kết hợp của hơn 15 kháng sinh với polymyxin B, các nhà nghiên cứu phát hiện ra 2 kháng sinh khi kết hợp có kết quả điều trị hiệu quả hơn cả. Đó là sự kết hợp của polymyxin B với aztreonam hoặc amikacin làm cho số lượng vi khuẩn kháng kháng sinh bị tiêu diệt sau 24 giờ. Bên cạnh đó, chỉ có sự kết hợp của cả 3 kháng sinh aztreonam, amikacin và polymyxin B mới loại trừ được chủng E.coli mang biến thể gene mcr-1 và ndm-5 đồng thời ngăn ngừa chúng tái phát triển. PGS. Bulman cho biết, nếu chỉ dùng polymyxins đơn độc một mình thì không thể làm được việc này mà chỉ có sự kết hợp 3 loại thuốc mới có thể hoạt động đồng thời để ngăn chặn và diệt khuẩn.
Phát hiện đầy hứa hẹn này của các nhà khoa học Mỹ như một điểm sáng trong bối cảnh kháng kháng sinh đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới. Không chỉ thế, nó còn có thể cung cấp một phương pháp điều trị hữu hiệu đối với những bệnh lý nhiễm khuẩn do các siêu vi khuẩn kháng thuốc mang gene mcr-1 và ndm-5 gây ra.