Thông cáo chung nêu rõ một số bộ trưởng đã “bày tỏ lo ngại về các hành vi cải tạo đất, các hoạt động và sự cố nghiêm trọng trong khu vực đã làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực”.
“Chúng tôi tái khẳng định sự cần thiết phải tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau, kiềm chế các hoạt động và tránh các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình, trong khi tìm kiếm giải pháp hòa bình cho tranh chấp theo khuôn khổ luật quốc tế, trong đó có Công ước luật Biển năm 1982 của Liên hợp quốc (UNCLOS)”, thông cáo kêu gọi.
Ngày 1/8, tại thủ đô Bangkok của Thái Lan, các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và những đối tác đã diễn ra với nhiều nội dung liên quan đến cấu trúc an ninh khu vực và tình hình Biển Đông vẫn là các nội dung được các bên quan tâm trao đổi tại các hội nghị.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tại Hội nghị
ASEAN – Trung Quốc đối thoại trực tiếp về Biển Đông
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Trung Quốc, hai bên đã thẳng thắn trao đổi về những diễn biến gần đây tại khu vực, trong đó có tình hình Biển Đông.
Trong khi tích cực ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC), nhiều nước nhấn mạnh tầm quan trọng của thúc đẩy tin cậy, tăng cường xây dựng lòng tin, đảm bảo hòa bình, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông.
Các Bộ trưởng ASEAN nhấn mạnh sự cần thiết đề cao và tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và hướng đến hoàn tất COC hiệu quả, hiệu lực.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chia sẻ đánh giá chung của các nước ASEAN về ý nghĩa và tầm quan trọng chiến lược của quan hệ ASEAN-Trung Quốc, khẳng định sẽ tích cực phối hợp cùng các nước ASEAN thúc đẩy quan hệ đối tác và hợp tác giữa hai bên đi vào chiều sâu và thực chất hơn, nhất là trên các lĩnh vực thuộc quan tâm và lợi ích chung như kinh tế-thương mại-đầu tư, thích ứng cách mạng công nghiệp 4.0, kết nối, phát triển bền vững, giao lưu nhân dân...
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tại hội nghị
Về tình hình Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh ghi nhận những tiến triển trong đàm phán COC, song cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến trên thực địa, trong đó có hoạt động của Tàu khảo sát HD-08 của Trung Quốc trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.
Các hành động như vậy, theo Phó Thủ tướng, đe dọa nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng, không có lợi cho hòa bình và ổn định ở khu vực.
Phó Thủ tướng khẳng định lại lập trường nguyên tắc của ASEAN về tầm quan trọng của tăng cường lòng tin, không quân sự hóa, kiềm chế, không có hoạt động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình; tuân thủ nghiêm túc luật pháp quốc tế trong đó có UNCLOS 1982, sớm hoàn tất COC hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN Mỹ
Các đối tác trong khu vực cũng quan tâm vấn đề an ninh, tự do hàng hải
Trong ngày 1/8, các Bộ trưởng Bộ Ngoại giao ASEAN đã tham dự 7 cuộc họp với các đối tác. Theo chương trình, các Bộ trưởng sẽ lần lượt họp với những đối tác gồm: Australia, Nhật Bản, Ấn Độ, Canada, Mỹ, Liên minh châu Âu và Hàn Quốc. Trong đó, tình hình an ninh khu vực, trong đó có hòa bình, ổn định, tự do hàng không, hàng hải ở biển sẽ tiếp tục là chủ đề nổi bật được các Ngoại trưởng ASEAN trao đổi tại với người đồng cấp tại những cuộc họp này.
Tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN – Mỹ, các bên đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy tin cậy, tăng cường xây dựng lòng tin, đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông; tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS), thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông - DOC và hướng đến hoàn tất COC hiệu quả, hiệu lực, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khẳng định, Mỹ luôn là bạn và là đối tác đáng tin cậy của ASEAN, ủng hộ các nỗ lực của ASEAN đóng góp duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh các nước trong khu vực cần có tiếng nói kiên quyết, không nên lảng tránh những vấn đề phức tạp.
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Nhật Bản, các nước ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử COC, song cũng chia sẻ quan ngại sâu sắc về diễn biến phức tạp trên thực địa, nhất là quân sự hóa và các hoạt động đơn phương làm phức tạp tình hình, dẫn đến xói mòn lòng tin, tác động bất lợi đến hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.
Hai bên khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định, an ninh an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở các vùng biển khu vực, bao gồm Biển Đông; nhấn mạnh mọi tranh chấp cần được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hoan nghênh tiếng nói xây dựng, tích cực của Nhật Bản đối với các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, mong muốn Nhật Bản tiếp tục ủng hộ lập trường của ASEAN về Biển Đông, cùng đóng góp xây dựng khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định vì hợp tác và phát triển.
