“Sẽ có nhiều nội dung hợp tác trọng tâm trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng thống Obama tới Việt Nam vào cuối tháng này, trong đó có duy trì hòa bình an ninh trên Biển Đông ”. Đó là thông tin mà Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ Daniel Russel đưa ra trong cuộc gặp gỡ báo chí ngày 10/5  tại Hà Nội.

5 trọng tâm chính

Trong cuộc họp báo sáng 10/5, trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ Daniel Russel cho biết Việt nam là một thành tố quan trọng trong chính sách tái cân bằng của Mỹ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Theo ông Daniel Russel, trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng thống Obama sắp tới, Việt nam và Hoa Kỳ sẽ triển khai 5 nội dung trọng tâm chính. Thứ nhất, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt nam phát triển, cùng triển khai Hiệp định TPP; mở rộng hợp tác an ninh song phương. Thứ hai, Hoa Kỳ và Việt nam sẽ đẩy mạnh các hoạt động giao lưu nhân dân hai nước, qua các lĩnh vực giáo dục đại học, đầu tư vào thế hệ trẻ. Thứ ba, cùng phối hợp với Việt nam để đối phó với các thách thức khu vực và toàn cầu, trong đó có việc duy trì hòa bình ổn định trên Biển Đông. Theo ông Russel, Hoa Kỳ đang nỗ lực để thúc đẩy một trật tự theo luật pháp quốc tế đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng gia tăng nghiêm trọng ở Biển Đông. Điều này là nhằm đảm bảo rằng các quốc gia có tranh chấp trong khu vực tôn trọng và tuân thủ tự do hàng hải và luật pháp quốc tế cũng như tìm cách hạ nhiệt căng thẳng.

Thứ tư, Hoa Kỳ sẽ cùng Việt nam giải quyết những hậu quả do chiến tranh để lại. Cụ thể, Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ tăng cường hợp tác trong việc việc rà phá, tháo dỡ bom mìn, tìm kiếm các binh sĩ Mỹ mất tích trong chiến tranh và tẩy rửa chất độc dioxin như Mỹ đã làm tại Đà Nẵng. Thứ năm, Việt am và Hoa Kỳ sẽ hợp tác trong lĩnh vực nhân quyền tháo gỡ những khác biệt tồn tại giữa hai nước.

Theo ông Daniel Russel, Tổng thống Obama đã hân hạnh đón tiếp Chủ tịch nước, Thủ tướng và Tổng bí thư Việt Nam ở Mỹ nên rất mong đợi chuyến thăm Việt Nam để tiếp tục gặp gỡ các nhà lãnh đạo Việt nam. "Hai nước sẽ tiếp tục làm việc để vượt qua quá khứ khó khăn, trong đó có vấn đề do chiến tranh để lại và sẽ tiếp tục tăng cường thực hiện các chương trình hoạt động Việt – Mỹ, hợp tác để giải quyết những thách thức ngày càng khó khăn ở khu vực và toàn cầu, vạch hướng cho tương lai". Ông Daniel Russel nói. "Chúng tôi đã tiến hành những cuộc trao đổi quan trọng với giới chức Việt Nam về vấn đề nhân quyền thông qua các cuộc đối thoại song phương hoặc thông qua các cuộc tiếp xúc giữa quan chức cấp cao hai nước".

Biển Đông, nội dung trọng tâm ông Obama quan tâm

Ông Daniel Russel cho biết chính sách của Mỹ là ủng hộ tăng cường đối tác toàn diện với Việt Nam, bao gồm kinh tế, văn hóa, chính trị…cũng như ủng hộ Việt Nam có tiếng nói trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu.  Trả lời câu hỏi của phóng viên về hợp tác Việt nam-Hoa Kỳ trong việc duy trì hòa bình, ổn định an ninh hàng hải trên Biển Đông trong khuôn khổ chuyến thăm, ông Russel nhấn mạnh Mỹ không đứng về quốc gia nào trong tuyên bố chủ quyền mà đứng về luật pháp quốc tế, đứng về phía UNCLOS năm 1982.

"Mặc dù Mỹ là nước lớn có quyền đi bất cứ đâu mà luật pháp quốc tế cho phép, nhưng Mỹ sẽ không thỏa mãn nếu các nước khác, kể cả các nước nhỏ không được đi lại tự do trên các vùng biển. Tất cả các nước trong Tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông đều là bạn của Mỹ. Mỹ cũng có lợi ích chung như vậy".

Ông Daniel Russel cũng cho biết Ngoại trưởng John Kerry đã thảo luận chi tiết về vấn đề Biển Đông với Phó thủ tướng - Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh. "Tôi tin rằng Biển Đông sẽ là một trong những chủ đề chính được thảo luận trong cuộc gặp giữa Tổng thống Obama và các nhà lãnh đạo Việt nam sắp tới".

Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ thăm Việt nam trong hai ngày 9 và 10/5. Đây là chuyến đi "tiền trạm", chuẩn bị cho chuyến thăm chính thức của Tổng thống Obama đến Việt nam vào cuối tháng 5. Trước khi được bổ nhiệm vị trí Trợ lý Ngoại trưởng ngày 12/7/2013, Daniel R. Russel làm việc tại Nhà Trắng với vai trò Trợ lý Đặc biệt cho tổng thống và là Chánh văn phòng Cấp cao phụ trách Các vấn đề Châu Á. Trên cương vị này, ông đã giúp Nhà Trắng hoạch định Chiến lược Tái cân bằng sang khu vực châu Á Thái Bình Dương của Tổng thống Obama, trong đó chú trọng kết nối các quốc gia liên minh, thúc đẩy mối quan hệ Hoa Kỳ và Việt nam với các tổ chức đa phương, và mở rộng hợp tác với các quốc gia đang nổi lên trong khu vực.

Trước đó, ông Russel đã tới thủ đô Vientiane, Lào để tham dự vòng Đối thoại Song phương Toàn diện Mỹ - Lào với phái đoàn Bộ Ngoại giao Lào cùng hàng loạt hoạt động khác. Sau khi rời Việt Nam, ông Russel sẽ tiếp tục chuyến công du tới Malaysia.

Trả lời câu hỏi về các hoạt động của Hải quân Mỹ ở Biển Đông, Trợ lý ngoại trưởng Mỹ một lần nữa khẳng định đó là hoạt động nhằm thể hiện chủ quyền quốc tế. Đây là quyền được luật pháp quốc tế quy định, không chỉ là quyền dành cho Mỹ mà cả các nước khác trên thế giới và đây là chính sách Mỹ thực hiện suốt nhiều thập kỷ qua.

"Các cuộc tuần tra là sự ủng hộ của Mỹ về hệ thống quốc tế mở. Nếu hải quân quốc gia hùng mạnh nhất thế giới không đảm bảo được các quyền này, những nước yếu hơn sẽ thực hiện nó như thế nào? Nếu các tàu chiến Mỹ không thực hiện được quyền chính đáng, làm sao tàu cá và tàu hàng có thể đi qua mà không bị lực lượng hùng mạnh khác ngăn cản?", Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh./.

N.Minh (Thực hiện)