Quảng Bình không chỉ được biết đến với danh xưng "Vương quốc hang động" mà còn có những bãi biển trong xanh, những cồn cát trải dài dọc biển Đông. Phía Tây là những khu rừng nguyên sinh với hệ động thực vật phong phú. Đây là nơi định cư của đồng bào Chứt, Bru – Vân Kiều với nhiều nét văn hóa độc đáo.
Quảng Bình được mệnh danh là "Vương quốc hang động".
Người Quảng Bình tự hào khi nói về sự đa dạng ẩm thực bởi sự "giàu có" về các nguồn nguyên liệu và sáng tạo của những người chế biến. Ngoài những món ăn đã quá thân thuộc khi nhắc đến vùng đất này, người dân vùng biển chế biến món canh xương rồng cá đuối rất lạ miệng cho những ai thưởng thức lần đầu.
Những cư dân làng biển chia sẻ, xương rồng gắn bó mật thiết với đời sống của họ. Trong ký ức tuổi thơ, ngoài tiếng sóng vỗ là hình ảnh cây xương rồng đầy gai góc mọc trên những cồn cát khô cằn, hứng chịu nắng gió quanh năm. Xương rồng là loài cây hiếm hoi chịu được sự khắc nghiệt của thổ nhưỡng, thời tiết nơi đây. Người dân ngoài tận dụng xương rồng làm hàng rào xanh chắn cát còn là nguyên liệu ẩm thực đặc biệt.
Xương rồng mọc nhiều trên các cồn cát ven biển.
Anh Nguyễn Văn Nam, trú xã Quang Phú, thành phố Đồng Hới kể rằng, xương rồng từng là món ăn thường xuất hiện trong bữa cơm tuổi thơ. Những ngày biển động mất mùa, xương rồng là cứu cánh cho cư dân làng biển. Còn khi chuyến đi biển với khoang đầy ắp hải sản tươi ngon, người làng biển kết hợp hài hòa những sản vật của biển với loài cây trên cồn khô cát trắng.
"Ngày xưa xương rồng nhiều lắm, trên cồn cát quanh nhà ngoài cây phi lao thì hiếm cây nào sống tốt như xương rồng. Những ngày đói kém xương rồng là cứu cánh rồi nó cũng thành món ăn quen thuộc trong mâm cơm dù đói, no. Giờ đời sống nâng cao, xương rồng cũng ít đi nhưng lâu lâu gia đình tôi vẫn chế biến xương rồng làm món ăn", anh Nam chia sẻ.
Những bà nội trợ làng biển cho biết, xương rồng có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu cho ra nhiều món với hương vị khác nhau như nộm xương rồng, xương rồng xào mỡ… Nhưng đặc biệt nhất vẫn là món canh xương rồng cá đuối, sự kết hợp hài hòa giữa sản vật biển sâu và cây hoang cồn cát. Đó là món ăn mang theo vị ngọt của biển, vị chua thanh của xương rồng.
Người dân làng biển kết hợp xương rồng cùng cá đuối thành món ăn ngon.
Để có món canh ngon, người dân làng biển phải dậy từ lúc mặt trời chưa mọc để hái xương rồng. Đây là thời điểm thân xương rồng còn mọng nước sẽ thanh mát. Nhiều loại xương rồng có thể chế biến món ăn nhưng xương rồng năm cánh được cho là loại có hương vị phù hợp nhất.
Sau khi tỉ mỉ lựa những thân xương rồng còn non mọc lẫn bên trong các cụm gai góc, người ta bỏ gai, bóc lớp vỏ xanh, phần thân non được thái lát mỏng rồi trụng qua nước sôi để khử bớt độ nhớt và vị chua. Còn với cá đuối, đầu bếp sẽ cắt thành từng miếng vừa ăn, ướp gia vị rồi xào sơ.
Khi xương rồng, cá đuối cùng những gia vị kết hợp sẽ tạo nên món canh mang sắc vàng nhẹ, thoang thoảng mùi biển, đậm đà nhưng không tanh, thanh mát mà vẫn tròn vị. Khi canh sôi, chỉ cần rắc thêm chút hành lá, ngò gai, ít hạt tiêu là có thể thưởng thức ngay.
Sự kết hợp của những sản vật địa phương tạo nên món ăn thơm ngon, độc lạ.
Từ món ăn của cư dân làng biển, những món ăn kết hợp cùng xương rồng được đưa vào thực đơn của nhiều nhà hàng ở vùng biển Nhật Lệ, Quang Phú. Nhiều du khách cảm thấy bất ngờ và tỏ ra thích thú khi thưởng thức món ăn này.
"Quê tôi cũng có nhiều loại xương rồng mọc hoang nhưng chưa thấy ai dùng làm món ăn cả. Vào đây du lịch ngoài cảnh quan đẹp gia đình tôi còn được thưởng thức được nhiều món ăn ngon. Đặc biệt có món ăn làm từ xương rồng, hương vị rất lạ. Chắc chắn lần sau quay lại tôi sẽ tiếp tục ăn món canh xương rồng nấu với cá đuối", anh Lê Đức Hoàng, du khách đến từ Nghệ An chia sẻ.
Chẳng cần nguyên liệu cao cấp, cầu kỳ gia vị, canh xương rồng cá đuối làm nên nét ẩm thực đặc biệt của một số làng biển tại Quảng Bình.
