Nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ các giá trị văn hóa tinh thần, tiếp cận với các phương tiện thông tin hiện đại, nhanh chóng của người dân nông thôn, Bộ Văn hóa - Thông tin (trước đây) có chủ trương phát triển các điểm bưu điện văn hóa xã (nay thuộc sự quản lý của Bộ Thông tin - Truyền thông) tại các vùng nông thôn. Đơn vị này có chức năng phục vụ nhu cầu thông tin liên lạc, phổ biến kiến thức, góp phần giáo dục, nâng cao nhận thức của bà con nông dân. Tuy nhiên, những năm gần đây, hầu hết các điểm bưu điện văn hóa xã tại nhiều vùng nông thôn đã bị biến thành... cửa hàng tư, làm lãng phí nhiều tỷ đồng...
Tận dụng bưu điện văn hóa xã làm nhà ở
Điểm bưu điện văn hóa xã Hà Mãn, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh nằm trên tuyến đường bê tông liên xã, kề bên trụ sở HĐND, UBND xã Hà Mãn. Tại đây, từ vài năm nay, cơ quan này được nhân viên trực bưu điện Nguyễn Thị Huyền "tận dụng" để cả gia đình sinh hoạt ăn ở, ngủ nghỉ cho... tiện như nhà riêng. Chiếc buồng nghe điện thoại phục vụ khách bị "bao vây" bởi nhiều bao bì sản phẩm đồ nhựa mà gia đình chị nhận làm cho một công ty điện tử. Nhiều vật dụng khác như máy bơm nước, ống nhựa, giày dép, điếu cày, nồi cơm điện, tivi, tủ lạnh... dùng để phục vụ nhu cầu hàng ngày của gia đình cũng được chất đầy tại chính cơ quan này. Bên trong khu vực để báo là chiếc giường với chăn màn luộm thuộm, một đống sản phẩm linh kiện điện tử đang được cả gia đình hì hục làm. Một chiếc tủ kính bày bán sim thẻ cùng những chiếc điện thoại cũ cũng được đặt ở gian ngoài ngay lối vào để chồng chị buôn bán và sửa chữa kiếm thêm.
Buồng nghe điện thoại bị "bao vây" bởi những bao linh kiện điện tử cùng nhiều vật dụng sinh hoạt chất đầy. |
Việc tự ý chiếm dụng cơ quan làm nơi sinh hoạt tập thể của gia đình này đã tạo nên sự phản cảm và tâm lý ái ngại cho người dân. "Nhiều khi muốn vào ngồi đọc tờ báo mới hay xem cuốn sách cũng ngại vì cả gia đình đang nấu cơm hoặc bận làm thêm linh kiện điện tử dưới nền nhà bưu điện. Mà nói thật có vào cũng chẳng có chỗ ngồi tử tế mà đọc vì cái bàn đọc sách bày đầy các vật dụng sinh hoạt cá nhân, trẻ con thì chạy nhảy, nô đùa, làm sao đọc nổi chứ", anh Nguyễn Tiến Dần, một người dân địa phương bức xúc.
Theo lý giải của nhân viên bưu điện này, sở dĩ chị "tận dụng" cơ quan làm nơi ở và sinh hoạt của cả gia đình là vì "tiện" cho con đi học gần trường và dễ trông nom, quản lý bưu điện. Và kết quả là từ nhiều năm nay, bưu điện này bị "chiếm dụng" biến thành "tư gia" của nhân viên nên nhiều người dân nông thôn mặc dù có nhu cầu đọc sách báo giải trí, cập nhật thông tin, kiến thức khoa học cũng ngại ra bưu điện văn hóa xã.
Phải chăng bưu điện văn hóa xã đã hết thời?
Ngay trước cổng vào bưu điện văn hóa xã Hà Mãn là một tấm bảng hiệu đã rách nát, hoen rỉ không còn nhìn rõ chữ. Bên trong bưu điện là nơi phục vụ việc đọc sách báo và gửi thư từ, gọi điện thoại của nhân dân thì được chị nhân viên "khéo sắp xếp" đủ các vật dụng phục vụ cho sinh hoạt của cả đại gia đình. Sách báo phổ biến kiến thức khoa học cho nông dân được Nhà nước đầu tư xếp đầy trên tủ sách nhưng giả dụ có người dân nào muốn vào đọc cũng chẳng có chỗ ngồi.
Mặc dù điểm bưu điện văn hóa xã này quy định thời gian mở cửa làm việc từ 7 giờ 30 đến 11 giờ buổi sáng và buổi chiều từ 14 giờ đến 17 giờ, thế nhưng do bận làm thêm nên người quản lý luôn vắng mặt trước giờ quy định. "Ngày trước thi thoảng cũng có một vài người vào gọi điện thoại, đọc báo nhưng mấy năm nay chẳng có ai sử dụng. Chúng tôi chủ yếu làm công tác phát báo cho các đơn vị trong xã và những người đặt báo. Cứ khoảng 3 giờ chiều là tôi đóng cửa để đi lấy hàng và giao linh kiện cho công ty điện tử. Chiều đến đón các cháu đi học về sinh hoạt ở đó luôn. Làm ở đó lương thấp, nhiều người cũng phải nhận làm thêm kế toán, sổ sách và nhiều việc khác nữa..." - chị Nguyễn Thị Huyền, người quản lý bưu điện này giãi bày.
Tình trạng các điểm bưu điện văn hóa xã không còn phát huy được hiệu quả trong việc phổ biến kiến thức khoa học, giáo dục nhận thức và phục vụ nhu cầu thông tin của người dân nông thôn đang tồn tại ở nhiều địa phương trên cả nước. Phải chăng các điểm bưu điện văn hóa này đã hết thời? Ngành chức năng cần nhìn nhận lại tình hình hoạt động và có những đánh giá, nhận định đúng đắn cùng các biện pháp để xử lý dứt điểm tình trạng hoạt động không hiệu quả, gây lãng phí từ những đơn vị này.
