Bí tiểu (khó tiểu) là tình trạng đi tiểu tiện khó khăn, gặp nhiều ở người trưởng thành. Tuy không trực tiếp đe dọa tính mạng nhưng bệnh khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và bứt rứt. Cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày bị đảo lộn, người bệnh ăn ngủ không yên và ảnh hưởng lớn tới sức khỏe. Bí tiểu là một nỗi khổ của người bệnh và nếu không xử trí kịp thời có thể để lại hậu quả xấu.
Thế nào là bí tiểu?
Ở người bình thường, đi tiểu là một phản xạ và theo ý muốn, có sự kết hợp hài hòa giữa sự co bóp mạnh của bàng quang và sự giãn nở thật rộng của cổ bàng quang, dưới sự chi phối của hệ thần kinh, đồng thời không có sự gây cản trở gì ở niệu đạo. Vì vậy, được gọi là bí tiểu khi bàng quang chứa đầy nước tiểu nhưng không thể tiểu được.
Sỏi bàng quang là một nguyên nhân gây bí tiểu.
Nguyên nhân đa dạng
Bình thường, khi bàng quang chứa đầy một lượng nước tiểu nhất định (khoảng từ 250-300ml) sẽ gây kích thích buồn tiểu và đi tiểu. Bí tiểu sẽ xảy ra khi lượng nước tiểu trong bàng quang đã đủ đầy nhưng không tiểu được. Nguyên nhân gây bí tiểu rất đa dạng, nếu thành bàng quang không co bóp đủ mạnh có thể do sự mất liên hệ với hệ thần kinh thực vật điều khiển tiểu tiện, có thể do chấn thương cột sống hoặc chấn thương vỡ xương chậu, hoặc do bệnh của bàng quang (thành bàng quang bị chai xơ do viêm mạn tính, hoặc bàng quang viêm cấp, viêm mạn tính, hoặc do sỏi, u, túi thừa bàng quang, xơ cứng cổ bàng quang...).
Một số trường hợp sỏi của bàng quang di chuyển đến bịt lỗ thông bàng quang với niệu đạo, gây cản trở lưu thông nước tiểu, thậm chí tắc hẳn gây bí tiểu. Bí tiểu có thể do viêm niệu đạo mạn tính gây xơ hóa, chít hẹp niệu đạo bởi do viêm nhiễm vì bệnh lậu, hoặc bệnh do vi khuẩn Chlamydia (cả nam, cả nữ) hoặc xơ cứng niệu đạo do chấn thương làm giập, vỡ niệu đạo.
Ở nam giới, bí tiểu còn có thể do bệnh của tiền liệt tuyến (viêm, tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến hoặc u lành hoặc u ác tính) sẽ đè, chèn ép vào cổ bàng quang.
Ở nữ giới, bí tiểu, ngoài các nguyên nhân kể ở trên còn có thể do bệnh thuộc tiểu khung đè nén vào bàng quang (u xơ tử cung, u nang buồng trứng). Một số trường hợp bí tiểu nhất thời có thể là do tâm lý (đi tàu xe chật chội, ngồi họp thời gian lâu,...).
Bí tiểu dễ gây suy thận.
Biểu hiện của bệnh
Hầu hết người bệnh bị bí tiểu đều có đau, tức bàng quang, gây cảm giác rất khó chịu, gây nên nỗi khổ thường trực hàng giờ, hàng ngày cho người bệnh. Người bệnh thường có cảm giác rát và luôn mót đi tiểu nhưng không tiểu được, điều đó càng làm cho người bệnh khó chịu, bứt rứt.
Hậu quả xấu do bí tiểu
Người bệnh bí tiểu đều có cảm giác rất khó chịu, đau, rát bàng quang, đặc biệt khi có kèm theo viêm cấp hoặc mạn tính bàng quang, vì vậy, sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh, gây mất ngủ kéo dài và ảnh hưởng đến sức khỏe. Nếu bí tiểu không được thông tiểu hoặc bí tiểu tái phát nhiều lần làm ứ đọng nước tiểu, từ đó có thể làm viêm nhiễm bàng quang, gây viêm ngược dòng, viêm thận và ảnh hưởng đến chức năng thận, thậm chí gây suy thận.
Xử trí thế nào?
Trước hết, khi bị bí tiểu cần được khám bệnh càng sớm càng tốt để xử trí kịp thời (thông tiểu), đồng thời xác định nguyên nhân để có hướng điều trị. Thông tiểu cần hết sức chú ý vô khuẩn tuyệt đối dụng cụ y tế phục vụ thông tiểu (kể cả các thao tác thông tiểu của người điều dưỡng thực hiện), nếu không, có thể gây viêm đường tiết niệu do dụng cụ y tế hoặc do nhân viên y tế gây ra (gọi là nhiễm khuẩn tiết niệu bệnh viện). Có những nguyên nhân gây bí tiểu không thể điều trị trong ngày một, ngày hai (tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến ở nam giới, chấn thương cột sống, xương chậu, xơ hóa niệu đạo...). Vì vậy, cần phải có sự kiên trì trong điều trị dưới sự chỉ định dùng thuốc và tư vấn của bác sĩ. Ngoài thông tiểu và điều trị bằng thuốc, người bệnh cần có chế độ vận động cơ thể nhằm làm cho khí huyết lưu thông và chế độ ăn, uống hợp lý theo tư vấn của bác sĩ điều trị.
BS. Việt Thanh
