Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, có vai trò chủ đạo trong việc đào thải các chất độc hại. Điều đáng nói, 90% trường hợp mắc viêm gan B và C không có triệu chứng lâm sàng cho đến khi tế bào gan bị tổn thương, tiến triển thành xơ gan, ung thư gan. Vì vậy, cách nào giúp gan thải độc nhất là về mùa nóng việc sử dụng nhiều rượu bia, chế độ ăn không lành mạnh có thể sinh ra nhiều chất độc trong cơ thể, khiến gan phải làm việc quá sức và dẫn đến nhiều bệnh.
Điều gì xảy ra khi gan làm việc quá sức?
Theo TS. BS. Phạm Thị Thu Thủy - Hội Gan Mật TP HCM; gan được ví như “nhà máy thải độc” của cơ thể, giúp thanh lọc độc tố; chuyển hóa thức ăn và dự trữ nhiên liệu dưới nhiều dạng khác nhau; tổng hợp một số chất đạm, bài xuất mật, chất acid mỡ… Khi gan suy giảm chức năng, có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan và ảnh hưởng lớn đến các cơ quan khác. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng nổi mụn, da sần sùi, nám… ở chị em phụ nữ. Đặc biệt, thói quen thường xuyên uống bia rượu của nam giới có thể làm tổn thương gan nghiêm trọng . Hiện nay, số người mắc các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, ung thư gan… đang gia tăng một cách đáng báo động. Nguyên nhân của tình trạng này thì nhiều, trong đó đáng kể nhất là thói quen ăn uống không lành mạnh, sử dụng rượu, bia thường xuyên… khiến cho gan luôn phải làm việc hết công suất, gây suy nhược chức năng gan thậm chí dẫn đến tình trạng ngộ độc.
Suy nhược chức năng gan làm giảm khả năng thanh lọc các độc tố trong máu, gây tích tụ các chất độc dẫn đến các biểu hiện tại da, như: Vàng da, ngứa, dị ứng, nổi mề đay, mụn nhọt, mụn trứng cá...Suy nhược chức năng gan làm giảm khả năng chuyển hóa và giảm bài tiết mật gây rối loạn tiêu hóa với các biểu hiện, như: Chán ăn, mệt mỏi, ăn không tiêu, dễ bị táo bón hay tiêu chảy…Suy nhược chức năng gan và tổn thương tế bào gan thường dẫn đến men gan trong máu tăng cao.
Cách thải độc gan mùa nóng
Để giảm bớt gánh nặng cho gan, TS. BS. Thủy khuyến cáo; để thải độc cho gan cần xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh, hạn chế các chất béo, chất đạm, tăng cường rau xanh - chất xơ, ăn đúng bữa, không sử dụng nhiều rượu - bia, thuốc lá…, tập thể dục thường xuyên. Theo Lương y Trần Văn Thuấn (Hội Đông y tỉnh Quảng Ninh) cho biết, nước ta thuộc vùng nhiệt đới có rất nhiều thảo dược, hoa quả và trong đó có những loại thảo dược hỗ trợ điều trị các bệnh lý gan mật giúp bảo vệ men gan, giải độc rất tốt như: Râu ngô, bông mã đề, mướp đắng, cây chó đẻ răng cưa, cà gai leo.., và cũng dễ chế biến.
Về mùa hè có nhiều loại hoa quả để giải nhiệt, giúp hồi phục gan như: bưởi, cam, quýt, dứa, đu đủ… trong đó theo lương y Thuấn nên ăn đu đủ thường xuyên có tác dụng bổ máu, chữa chứng mất ngủ, giúp hồi phục gan, tăng sức đề kháng cho cơ thể. Theo y học cổ truyền đu đủ không chỉ là thực phẩm mà còn là vị thuốc tốt. Trong Đông y, đu đủ có tên mộc qua, tính hàn, vị ngọt, thanh nhiệt, bổ tỳ. Đu đủ ăn vào mùa nào cũng tốt cho sức khoẻ. Mùa xuân, hè ăn đu đủ có tác dụng thanh tâm nhuận phế, giải nhiệt, giải độc. Theo nhiều nghiên cứu, cứ trong 100g quả đu đủ có 74-80mg vitamin C và 500-1.250 IU caroten. Đu đủ còn có các vitamin B1, B2, các axít gây men và khoáng chất như kali, canxi, magiê, sắt và kẽm. Ăn đu đủ thường xuyên có tác dụng bổ máu, giúp hồi phục gan ở người bị sốt rét.
Đặc biệt, trong đu đủ có nhiều vitamin C và caroten nên đu đủ có tác dụng chống ôxy hóa, tăng sức đề kháng cho cơ thể. Do chứa nhiều các thành phần trên nên đu đủ rất hữu ích trong việc phòng chống các bệnh tim mạch và ung thư, vô hiệu hóa những chất có hại cho làn da, tránh da nhăn sớm, chống lại những độc tố và giữ cho da khỏe mạnh; tăng sức đề kháng cho cơ thể và là một trong những vũ khí đắc lực chống lại căn bệnh viêm túi mật xuất hiện nhiều ở phụ nữ.
Quả đu đủ thường được ăn xanh như một loại rau (làm nộm và hầm) và ăn chín như một loại trái cây. Đu đủ chín rất mềm, có vị ngọt, không chứa độc tố, lành tính nên thích hợp cho người già, trẻ em và những người đang trong giai đoạn dưỡng bệnh. Ngoài ra, sử dụng mướp đắng tươi, có tác dụng hạ đường huyết, lý tưởng cho người bệnh đái tháo đường. Sử dụng mướp đắng có công hiệu thanh nhiệt, thích hợp cho người bị chứng nóng gan.
Lê Mai
