Trong nhịp sống hiện đại, người đọc thường sẽ đặt ra những câu hỏi: Đọc sách có lợi ích gì? Người đi làm rồi nên đọc loại sách nào? Nếu quá bận rộn thì làm sao để dành thời gian giúp con cái thích đọc sách? Nên chọn những sách gì cho tủ sách gia đình? Làm sao để chọn sách phù hợp cho chính mình và cho con em trong nhà? Nếu con mình chỉ thích những hoạt động khác chứ không thích đọc sách thì sao? Phụ huynh, nhà trường... muốn tổ chức hoạt động khuyến đọc thì nên làm gì?...
Ông Nguyễn Thành Nam – Tổng biên tập NXB Trẻ.
Theo ông Nguyễn Thành Nam, để hỗ trợ phần nào cho việc chọn sách và đọc sách của mọi người, đặc biệt là giúp cha mẹ chọn sách cho con, NXB Trẻ vừa ấn hành bộ Cẩm nang khuyến đọc, với những lời gợi ý ngắn gọn giúp giải đáp những câu hỏi trên. Bộ cẩm nang này được tặng miễn phí tại phố đi bộ Nguyễn Huệ và Đường sách Nguyễn Văn Bình (TP.HCM) từ ngày 19 - 24/4 nhân Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất – năm 2022.
Nhân sự kiện này, ông Nguyễn Thành Nam đã có những chia sẻ về hoạt động khuyến đọc, những cách làm để phát triển văn hóa đọc ở nước ta.
Theo ông, hoạt động khuyến đọc hiện nay ở nước ta hiện nay như thế nào?
Ông Nguyễn Thành Nam: Hoạt động khuyến đọc không nên là lời kêu gọi chung chung, cũng không giới hạn trong một mảng sách nào. Khó có thể động viên người ta "hãy đọc đi" mà không kèm theo câu trả lời cho những vấn đề: Đọc cái gì?, Đọc để làm gì?, Đọc như thế nào?…Tôi tin rằng bất cứ ai cũng có nhu cầu về việc học hỏi, phát triển bản thân, khơi mở tâm hồn và trí tuệ…
Vậy nếu những ai chọn cách đọc sách để đạt được những điều đó, NXB nên có sự hỗ trợ không khả năng của mình, bên cạnh việc xuất bản sách. Cũng giống như người đầu bếp tư vấn về những món ăn giàu dinh dưỡng, đẹp mắt… để khách hàng chọn món phù hợp với mình theo từng độ tuổi và hoàn cảnh.
NXB Trẻ vừa ấn hành bộ Cẩm nang khuyến đọc và tặng miễn phí tại Ngày hội văn hóa đọc diễn ra tại phố đi bộ Nguyễn Huệ và Đường sách Nguyễn Văn Bình (TP.HCM) từ ngày 19 - 24/4.
Năm 2014, với quyết định 284/QĐ-TTg ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 21/4 hàng năm làm Ngày sách Việt Nam. Ngày sách Việt Nam ra đời là một trong những giải pháp hiệu quả trong việc đưa sách đến bạn đọc, lan tỏa tri thức đến các tầng lớp nhân dân, và là cơ hội để các đơn vị xuất bản, phát hành đẩy mạnh hoạt động quảng bá thương hiệu, đẩy mạnh hoạt động xuất bản, phát hành.
Ngày 4/11/2021, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1862/QĐ-Ttg về tổ chức Ngày sách và Văn hoá đọc Việt Nam trên toàn quốc. Những chính sách, giải pháp này, cùng với nhiều hoạt động của Đường sách, Phố sách, các câu lạc bộ đọc sách, các thư viện ở nhiều quy mô khác nhau... đã góp phần làm cho xã hội hiểu hơn vai trò của sách, cũng như tạo dần thói quen đọc sách ở người Việt Nam, đặc biệt thế hệ trẻ.
Nhiều cuộc hội thảo, bàn luận về xây dựng văn hoá đọc, thói quen đọc, nhiều tổ chức thiện nguyện đã và đang ra sức mang sách đến những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn trên cả nước. Bên cạnh đó hoạt động chọn danh mục sách để đưa vào các cấp học hay giới thiệu cho giới doanh nhân những quyển sách hay cần đọc là những hoạt động vô cùng ý nghĩa và thiết thực.
Thưa ông, tủ sách gia đình có vai trò gì đối với việc phát triển văn hóa đọc và cần làm gì để tủ sách gia đình đạt hiệu quả?
Ông Nguyễn Thành Nam: Muốn xây dựng được thói quen đọc sách thì phải phát huy tối đa vai trò đặc biệt quan trọng trước tiên của gia đình và nhà trường. Bởi làm sao tạo được thói quen đọc sách nơi con trẻ khi ở nhà không có quyển sách nào, hay khi cha mẹ hay người lớn người thân không bao giờ đọc sách; hãy nhớ rằng trẻ con học qua cách nhìn những gì người lớn làm.
Do đó, việc xây dựng tủ sách gia đình khá quan trọng nếu cha mẹ muốn tạo dựng thói quen đọc sách nơi con trẻ.
Do đó, việc xây dựng tủ sách gia đình khá quan trọng nếu cha mẹ muốn tạo dựng thói quen đọc sách nơi con trẻ. Có thể bắt đầu từ những quyển sách con yêu thích, phù hợp với lứa tuổi, rồi từ từ phát triển dần. Cha mẹ cũng không nên làm áp lực cho con là phải đọc sách này, phải đọc sách kia, có khi con không cảm thấy phù hợp với lựa chọn của cha mẹ.
Nhiều phụ huynh rất hay khi hằng tuần, hoặc hằng tháng, dẫn con đi nhà sách, và cho phép con chọn lựa một vài cuốn sách con thích. Hẳn nhiên, phụ huynh sẽ có cách quan sát để nhận biết sách có phù hợp với lứa tuổi của con không. Và nếu việc làm này trở thành thói quen thì khi lớn lên, phụ huynh không còn lo việc chọn sách cho con, cũng như từ đó mà tủ sách gia đình hình thành.
Ông có lời khuyên gì cho việc chọn sách của người trẻ, người đã đi làm bận rộn?
Ông Nguyễn Thành Nam: Trên thị trường hiện nay có rất nhiều sách mới được xuất bản mỗi ngày, nên bạn đọc có thể gặp rất nhiều khó khăn khi chọn sách phù hợp cho bản thân. Nếu bạn trẻ nào đã có thói quen đọc sách thì việc chọn lựa sách không khó khăn. Đối với những bạn mới, chưa có thói quen đọc, trước tiên các bạn cần phải xác định xem mình muốn đọc về đề tài gì, thể loại gì.
"Không có cuốn sách phù hợp cho tất cả, chỉ có cuốn sách cụ thể phù hợp với người đọc nhất định".
Từ đó, các bạn có thể tham khảo các nguồn giới thiệu sách để lọc ra cho mình quyển sách phù hợp với khả năng đọc, có nội dung mình đang tìm kiếm. Các nguồn giới thiệu có thể là từ những báo chí, trang mạng chính thống, uy tín; những người có tầm ảnh hưởng và thường xuyên đọc sách (có thể là người nổi tiếng, chính trị gia, doanh nhân, thầy cô, bạn bè, những người trong các câu lạc bộ đọc sách). Đó là những bước đầu tiên.
Quan trọng là cần phải có sự bắt đầu. Càng đọc nhiều thì bạn càng hiểu rõ loại sách hợp với mình. Không có cuốn sách phù hợp cho tất cả, chỉ có cuốn sách cụ thể phù hợp với người đọc nhất định, trong hoàn cảnh cụ thể mà thôi.
Vai trò của nhà xuất bản nói chung và NXB Trẻ nói riêng trong việc triển khai các hoạt động khuyến đọc trong xã hội như thế nào?
Ông Nguyễn Thành Nam: NXB và các công ty sách cùng thực hiện vai trò xã hội trong việc giới thiệu sách hay và tạo thói quen đọc sách nơi giới trẻ. Do vậy, NXB và các công ty sách phải luôn cố gắng đem đến cho độc giả ngày càng nhiều đầu sách hay, có giá trị, bổ ích, không thỏa hiệp với sách rác, sách có hại.
Trẻ em là một trong những đối tượng bạn đọc lớn ở nước ta.
Song song với hoạt động xuất bản, các NXB và công ty sách cũng tiến hành nhiều hoạt động để truyền thông, giúp nhiều người biết đến sách mới. Trong các hoạt động truyền thông, các tổ chức này còn xây dựng các hoạt động khuyến đọc, giúp ngày càng nhiều bạn đọc nhận thức đúng về vai trò của sách cũng như cách thức để chọn đúng sách, và đọc đúng cách, hiệu quả.
Trong hành trình hơn 41 năm qua, với nhiều đề tài sách phong phú, phục vụ cho công tác giáo dục thế hệ trẻ, từ sách mầm non – thiếu nhi, kỹ năng sống, sống đẹp, lịch sử, chính trị truyền thống, tri thức khoa học, kinh tế,… nhiều thế hệ làm sách NXB mong muốn góp phần xây dựng một thế hệ trẻ phát triển trọn về cả về trí não lẫn tâm hồn, góp phần "Nuôi dưỡng tâm hồn, khơi nguồn tri thức".
Nếu các hoạt động khuyến đọc được làm tốt, trên diện rộng, thì bạn đọc được hưởng lợi trước tiên, và sau cùng là các đơn vị làm xuất bản sẽ đưa được nhiều sách hơn đến bạn đọc. Đây là lợi ích từ cả hai phía.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
