Ăn dặm là gì và tầm quan trọng của ăn dặm
Ăn dặm, hay còn gọi là ăn bổ sung, là quá trình cho trẻ làm quen với các loại thực phẩm ngoài sữa mẹ, bao gồm tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Các loại thức ăn này có vai trò bổ sung dinh dưỡng, giúp trẻ phát triển toàn diện, nhưng không thể thay thế được sữa mẹ. Sữa mẹ vẫn là nguồn cung cấp chính yếu tố kháng khuẩn, giúp tăng đề kháng cho trẻ. Do đó, cha mẹ cần duy trì cho trẻ bú đầy đủ, đồng thời giảm dần lượng sữa và tăng lượng thức ăn theo độ tuổi.
Thời điểm "vàng" để bắt đầu ăn dặm
Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo, sau 6 tháng tuổi là thời điểm tốt nhất để trẻ bắt đầu ăn dặm. Lý do là vì từ 6 tháng tuổi, tốc độ tăng trưởng của bé tăng mạnh, nhu cầu dinh dưỡng cũng tăng lên, trong khi sữa mẹ bắt đầu loãng và ít dần, không đủ đáp ứng. Nếu cho trẻ ăn dặm quá sớm (trước 6 tháng), hệ tiêu hóa non nớt của bé dễ bị tổn thương, gây tiêu chảy, táo bón. Bé cũng bú mẹ ít hơn, thiếu hụt các dưỡng chất và kháng thể quan trọng. Ngược lại, nếu cho trẻ ăn dặm quá muộn (sau 9 tháng), bé có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng, còi xương hoặc thiếu máu.
Nguyên tắc khi cho trẻ ăn dặm
Để quá trình ăn dặm diễn ra suôn sẻ, cha mẹ cần tuân thủ những nguyên tắc sau.
Đầu tiên, hãy cho bé ăn từ ít đến nhiều, bắt đầu với một lượng nhỏ (5 - 10ml) và tăng dần để dạ dày của trẻ làm quen. Giai đoạn đầu, chỉ nên cho trẻ ăn 1 bữa/ngày, sau đó tăng lên 2 bữa chính kèm bữa phụ.
Thứ hai, hãy tập cho bé ăn từ lỏng đến đặc, từ mịn đến thô. Cho trẻ ăn bột loãng 2 - 3 ngày đầu, sau đó tăng dần độ đặc. Chuyển từ cháo rây, cháo nguyên hạt đến cơm nát để trẻ dần tập nhai và nuốt.
Cuối cùng, hãy đảm bảo thực đơn của bé đầy đủ dinh dưỡng và hợp vệ sinh. Thực đơn cần có đủ 4 nhóm thực phẩm: tinh bột, đạm (thịt, cá, trứng), vitamin (rau củ) và chất béo (dầu mỡ). Lựa chọn thực phẩm sạch, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo an toàn cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Thực đơn ăn dặm theo độ tuổi
• Trẻ 6 - 8 tháng: Ăn các món mềm, dễ tiêu như bột, cháo loãng. Duy trì bú sữa mẹ. Bổ sung thêm trái cây mềm như bơ, chuối.
• Trẻ 9 - 11 tháng: Ăn 3 - 4 bữa bột đặc/ngày. Bổ sung trứng, thịt, cá, hải sản và dầu ăn. Vẫn duy trì bú mẹ hoặc sữa công thức.
• Trẻ 12 - 23 tháng: Trẻ có thể ăn đa dạng hơn với cơm nát. Đảm bảo bữa ăn đủ 4 nhóm chất. Bắt đầu tập ăn 4 bữa chính/ngày.
• Trẻ 24 - 36 tháng: Trẻ có thể ăn cơm cùng gia đình. Tránh thức ăn quá cứng, dai hoặc dễ hóc. Bữa ăn cần đầy đủ dinh dưỡng, kèm 1 - 2 bữa phụ.
Những sai lầm thường gặp khi cho bé ăn dặm
Cha mẹ cần tránh một số sai lầm phổ biến khi cho con ăn dặm. Không nên nêm gia vị quá sớm, vì thận của trẻ dưới 1 tuổi còn yếu, không thể xử lý quá 1g muối/ngày. Việc nêm nếm mặn có thể gây hại cho sức khỏe lâu dài. Hạn chế cho trẻ ăn quá nhiều đường từ bánh kẹo, đồ ăn vặt vì sẽ làm trẻ no bụng và bỏ bữa, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe.
Cần lưu ý, nước hầm xương/thịt không chứa nhiều dinh dưỡng như nhiều người vẫn nghĩ, phần lớn chất đạm nằm trong thịt cá, do đó cần băm nhỏ thịt cá vào cháo. Đừng bỏ qua dầu mỡ trong bữa ăn, vì trẻ cần chất béo để hấp thụ tối đa các vitamin quan trọng.
Cuối cùng, không nên cho trẻ ăn cơm quá sớm khi chưa có răng, vì việc nuốt chửng cơm có thể khiến dạ dày trẻ phải hoạt động quá sức.
