Rạp chiếu phim nước ta sau đợt “ngủ đông” bởi ảnh hưởng của dịch COVID-19, thật sự sôi động trở lại với sự xuất hiện của phim Bố già (Trấn Thành và Vũ Ngọc Đãng đạo diễn), Gái già lắm chiêu V: Những cuộc đời vương giả (đạo diễn Nam Cito, Bảo Nhân). Cả hai phim này đều được đánh giá cao, thậm chí Bố già đã lập kỷ lục vô tiền khoáng hậu doanh thu với 290 tỷ sau 2 tuần công chiếu, còn Gái già lắm chiêu V cũng đang cho thấy những tín hiệu khả quan khi chuẩn bị cán mốc... hòa vốn (kinh phí sản xuất 46 tỷ đồng).
Tuy nhiên, cả hai bộ phim ăn khách của điện ảnh Việt hiện tại là nạn nhân của việc quay lén, phát tán trái phép lên mạng xã hội. Không còn dại khờ như trước, một số khán giả chỉ quay vài phân đoạn quan trọng của bộ phim rồi đưa lên mạng xã hội Tiktok - nơi có “cộng đồng cư dân ảo” theo dõi rất lớn. Cả hai bộ phim nói trên đều bị quay trộm những cảnh thắt nút, thể hiện cao trào cảm xúc, khơi mở toàn bộ bí mật câu chuyện phim. Hành động này vô tình “đánh cắp” trải nghiệm điện ảnh của những người chưa kịp xem phim và làm ảnh hưởng đến doanh thu phòng vé.
Hai tác phẩm điện ảnh ăn khách nhất hiện nay là nạn nhân của quay lén, phát tán trái phép lên mạng xã hội.
“Tôi rất tức giận khi Bố già bị nhiều khán giả vô ý thức spoil tình tiết nội dung phim trên Tiktok, đây là hành vi không thể chấp nhận được, tôi nghĩ nên phạt nặng những người làm điều đó để cảnh tỉnh những người khác” - đạo diễn Vũ Ngọc Đãng lên tiếng. Trong khi đó, cha đẻ của Gái già lắm chiêu V: Những cuộc đời vương giả, đạo diễn Bảo Nhân chia sẻ: hết nạn livestream (phát trực tiếp) giờ đến nạn Tiktok. Cũng chỉ biết ngồi chờ ai gửi tin báo là có clip này clip kia thì liên hệ xin gỡ bỏ chứ cũng không biết làm sao. Bất lực!
Thực tế, trước 2 phim kể trên đã có nhiều phim chiếu rạp Việt là nạn nhân của việc phát trực tiếp lên facebook làm xôn xao dư luận. Trong số này phải kể đến Chị Mười Ba, Cô Ba Sài Gòn, Tấm Cám chuyện chưa kể, Em chưa 18, Lô tô, Xóm trọ 3D, Chạy đi rồi tính, Vòng eo 56... Những tác phẩm này đều được đầu tư lớn, doanh thu nhiều phim bị ảnh hưởng. Điều đáng nói, do có tâm lý “dĩ hòa vi quý” nên khi đối mặt với nạn quay lén, phát trực tiếp phim lên mạng, các nghệ sĩ thường chỉ dừng lại ở việc yêu cầu người có hành vi sai trái gỡ bỏ video đã đăng tải mà không cứng rắn hơn.
Nhiều ý kiến cho rằng, nếu nghệ sĩ có hành động quyết liệt thì vấn nạn này sẽ được ngăn chặn và đẩy lùi. Bởi theo Nghị định 28/2017/NĐ-CP quy định về hành vi xâm phạm quyền sao chép tác phẩm, người nào có hành vi sao chép bản ghi âm, ghi hình mà không được phép của chủ sở hữu quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình sẽ bị phạt tiền từ 15-35 triệu đồng. Ngoài bị phạt tiền, người vi phạm còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình dưới hình thức điện tử, trên môi trường mạng và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm.
Nặng hơn, người nào có hành vi trên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điểm a, Khoản 52, Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2017. Theo đó, tùy vào mục đích phát tán video, mức độ ảnh hưởng về kinh tế đối với chủ thể quyền tác giả, số tiền thu lợi bất chính thu được..., người thực hiện hành vi quay lén, phát tán livestream phim điện ảnh trong rạp chiếu phim có thể bị xử lý hình sự nếu có một trong các yếu tố: quy mô thương mại; thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng; gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100 triệu đến dưới 500 triệu...
Có lẽ đã đến lúc các nhà làm phim cần mạnh tay hơn thay vì cảm thán “bất lực” và trông chờ một bộ phận người xem muốn câu view, câu like nâng cao ý thức. Cần phải xử thật nghiêm theo quy định của pháp luật để một bộ phận khán giả nhận ra việc làm này của họ không phải chuyện đùa vui mà là vi phạm pháp luật.