Hang Va nằm trong vùng lõi của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình) giữa một thung lũng nhỏ, bao quanh là những vách núi đá vôi cao (ảnh: Oxalis Adventure).
Hang Va được phát hiện vào năm 1992 bởi ông Hồ Khanh (một người dân địa phương) trong chuyến đi rừng. Sau đó, hang được các chuyên gia thuộc Đội thám hiểm hang động khảo sát và đo đạc vào năm 2012. Người tìm ra hang đã đặt tên Hang Va dựa theo tên của khu rừng Va nơi hang tọa lạc (ảnh: Oxalis Adventure).
Hang Va dài khoảng 1,7km, nằm cách cửa sau hang Sơn Đoòng (hang động lớn nhất thế giới) hơn 50m. Các nhà khoa học tin rằng 2 hang này liên kết với nhau, từng có chung nếp đứt gãy địa chất và thuộc cùng một hệ sinh thái. Để tiếp cận hang, du khách phải di chuyển qua các đoạn đường gập ghềnh, trơn trượt, những đoạn lội suối, luồn lách hang và băng rừng (ảnh: Oxalis Adventure).
Hang động này được các chuyên gia đánh giá cao nhờ nét độc đáo hiếm có. Hang Va sở hữu hàng ngàn trụ thạch nhũ hình chóp nón hoặc tháp nón (măng đá), cao tối đa tới 2m, mọc thẳng từ mặt hồ ngầm – một dạng cấu trúc thạch nhũ đặc biệt, hiếm gặp và gần như không xuất hiện ở bất kỳ hang động nào khác trên thế giới.
Dòng nước trong Hang Va trong xanh như ngọc bích, tạo nên những hồ nhỏ xen giữa nền hang. Các nhà thám hiểm phát hiện trong lòng hang Va có nhiều đoạn sông ngầm dài vài trăm mét được hình thành bởi dòng chảy tự nhiên dưới lòng hang đá vôi.
Trong lòng sông ngầm, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều loài sinh vật đặc biệt, trong đó nổi bật là loài cá mù Speolabeo hokhanhi. Loài cá này do nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tạo và cộng sự phát hiện vào năm 2014. Đáng chú ý, chúng chỉ được ghi nhận sinh sống trong hệ thống sông ngầm thuộc hang Va và sông Son – một phạm vi phân bố hẹp, đặc hữu và rất hiếm gặp.
Trải nghiệm khám phá hang Va đòi hỏi du khách phải lội suối, leo vách đá, trèo dây, chui qua những lối hẹp và vượt hành lang cao bằng dây đai an toàn (harness). Đây thực sự là một cuộc phiêu lưu địa mạo đầy thử thách nhưng cũng vô cùng hấp dẫn, dành cho những ai yêu thích khám phá thiên nhiên nguyên sơ và mạo hiểm.
Được biết, từ năm 2016, Công ty TNHH MTV Chua Me Đất – Oxalis Adventure là đơn vị duy nhất được UBND tỉnh Quảng Bình và Ban Quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng cấp phép khai thác loại hình du lịch mạo hiểm, khám phá hang Va. Để được triển khai hoạt động, đơn vị này phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, đồng thời cam kết tuân thủ chặt chẽ các quy định về bảo tồn hệ sinh thái trong vùng lõi di sản.
