Giảm chi trả từ tiền túi, giảm áp lực tài chính cho người bệnh
Chia sẻ tại hội thảo Định hướng xây dựng chính sách về BHYT bổ sung diễn ra chiều nay (18/12), Uỷ viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho hay BHYT là một trong hai chính sách an sinh xã hội trụ cột, là cơ chế tài chính công quan trọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, vì mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển trong chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Uỷ viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà phát biểu.
Với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, những năm qua, việc triển khai thực hiện chính sách BHYT đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng: Tỷ lệ tham gia BHYT liên tục tăng, cuối năm 2024 đạt 94,29%, dự kiến năm 2025 đạt 95,16% người dân có thẻ BHYT; phạm vi, quyền lợi của người tham gia BHYT liên tục được mở rộng; chất lượng khám chữa bệnh BHYT ngày càng cải thiện; người dân được tiếp cận dịch vụ kỹ thuật y tế hiện đại, hiệu quả cao.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Thường trực Vũ Mạnh Hà, hiện nay tỉ lệ chi tiêu tiền túi của người dân ước tính khoảng trên 40% chi phí khám chữa bệnh, vẫn ở mức cao theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.
Nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu, nhất là đối với người nghèo, nhóm yếu thế, người mắc bệnh mạn tính hoặc điều trị dài ngày.
Quyền lợi của người tham gia BHYT mặc dù được đánh giá khá toàn diện so với mức đóng nhưng chưa đủ để đáp ứng với nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của toàn bộ người dân, đặc biệt đối với nhóm người có thu nhập cao.
Quang cảnh hội thảo.
"Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu, xây dựng và triển khai BHYT bổ sung theo nhu cầu của người dân là một yêu cầu khách quan, cần thiết, nhằm đa dạng hóa các cơ chế bảo vệ tài chính, góp phần giảm chi trả từ tiền túi, giảm áp lực tài chính cho người bệnh và gia đình khi tiếp cận các dịch vụ y tế"- Thứ trưởng Thường trực Vũ Mạnh Hà nói và cho biết thêm: Chủ trương này đã được Đảng ta xác định rõ trong nhiều văn kiện quan trọng.
Đặc biệt là Nghị quyết số 42 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội; Nghị quyết số 72 ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân;
Chỉ thị số 52 của Ban Bí thư về phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trong giai đoạn mới. Các văn kiện này đều nhấn mạnh yêu cầu thí điểm, đa dạng hóa các gói BHYT, trong đó có BHYT bổ sung, nhằm tăng cường các tầng nấc bảo vệ tài chính cho người dân.
BHYT bổ sung là gì?
Theo Thứ trưởng Thường trực Vũ Mạnh Hà, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tại nhiều quốc gia, người dân vẫn phải chi trả một tỷ lệ nhất định chi phí y tế, mức tự thanh toán từ tiền túi có thể từ trên dưới 10% đến trên 50-60% tổng chi phí cho chăm sóc y tế. Để giảm thiểu tỷ lệ tự thanh toán từ tiền túi của người sử dụng dịch vụ, hình thức BHYT bổ sung đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia.
"Đây là những kinh nghiệm quý, có giá trị tham khảo quan trọng để Việt Nam nghiên cứu, lựa chọn và xây dựng mô hình BHYT bổ sung phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội, khả năng chi trả của người dân và định hướng phát triển hệ thống y tế của nước ta"- Thứ trưởng Thường trực Vũ Mạnh Hà nói.
Các đại biểu tham dự hội thảo.
Bà Vũ Nữ Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) cũng cho rằng tỉ lệ bao phủ BHYT tại Việt Nam đã đạt trên 90%, song gói quyền lợi của BHYT bắt buộc hiện nay chưa thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu khám chữa bệnh đa dạng của người dân, đặc biệt, mục tiêu tới năm 2030 người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn diện
"Tuy nhiên, với mức chi phí đóng BHYT hiện nay tại Việt Nam đang thấp nhất các nước trong khu vực, không đủ đáp ứng chi phí khám chữa bệnh ngày càng cao. Chính vì vậy, việc hình thành các gói BHYT bổ sung trên cơ sở tự nguyện sẽ tăng được tỉ lệ thanh toán, chi trả tài chính cho người bệnh"- bà Vũ Nữ Anh thông tin.
TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách y tế (Bộ Y tế) cho biết, theo định nghĩa của OECD, BHYT bổ sung là loại hình bảo hiểm do khu vực tư nhân cung cấp, nhằm bù đắp những phần chi phí hoặc dịch vụ không được BHYT bắt buộc chi trả, như khoản đồng chi trả, thuốc ngoài danh mục, hay các dịch vụ theo yêu cầu.
Mô hình này được đánh giá góp phần mở rộng ba trụ cột của bao phủ y tế toàn dân: mở rộng dân số tham gia, mở rộng gói dịch vụ và tăng cường bảo vệ tài chính cho người bệnh. Hiện đã có 15/40 quốc gia OECD triển khai BHYT bổ sung, chủ yếu tại các nước thu nhập cao.
"Về cơ bản gói BHYT bổ sung là loại hình bảo hiểm cho chăm sóc sức khỏe bổ sung thêm quyền lợi của BHYT xã hội hiện hành. Như bổ sung thêm chi phí đồng chi trả, bổ sung quyền lợi về dịch vụ chi trả ngoài phạm vi thanh toàn của BHYT xã hội"- TS Phương cho hay
Từ góc nhìn của cơ quan quản lý, BHYT bổ sung tăng thêm nguồn tài chính cho chăm sóc sức khoẻ; Thêm cơ chế tài chính trả trước, góp phần giảm chi tiền túi; Phát huy thế mạnh của công ty bảo hiểm thương mại: tiềm lực tài chính, nghiệp vụ bảo hiểm, kinh nghiệm quản lý của các công ty đa quốc gia; Đa dạng hóa các gói bảo hiểm đáp ứng nhu cầu của người dân; Quản lý đồng bộ, thống nhất hoạt động BHYT: Kết nối dữ liệu, chia sẻ thông tin giữa BHYT xã hội và BHYT thương mại.
Về phía người dân sẽ có thêm nhiều lựa chọn đa dạng, linh hoạt; Được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ, thuốc không thuộc phạm vi thanh toán của bảo hiểm y tế (quyền lợi bổ sung): thuốc ngoài danh mục bảo hiểm y tế, dịch vụ theo yêu cầu…; Có thể sử dụng dịch vụ tại các cơ sở y tế tư nhân không ký hợp đồng với BHYT…
Viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách y tế, TS Nguyễn Khánh Phương chia sẻ về BHYT bổ sung tại hội thảo.
Phạm vi quyền lợi của BHYT bổ sung thế nào?
Bà Vũ Nữ Anh cho hay định hướng chính sách là BHYT bổ sung không thay thế BHYT xã hội. Đây là loại hình bảo hiểm được triển khai trên cơ sở người dân đã tham gia BHYT xã hội, nhằm bổ trợ và mở rộng quyền lợi. Việc tham gia BHYT bổ sung hoàn toàn tự nguyện, phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của từng nhóm dân cư.
Phạm vi quyền lợi của BHYT bổ sung phải bảo đảm không trùng lặp với quyền lợi BHYT bắt buộc, tránh lãng phí và trục lợi quỹ bảo hiểm.
Theo dự thảo định hướng, BHYT bổ sung có thể bao gồm các 4 gói như: Gói BHYT bổ sung chi trả phần đồng chi trả của BHYT; Gói BHYT bổ sung chi trả cho chi phí dịch vụ y tế, dịch vụ y tế tự chọn ngoài phạm vi cho trả của BHYT xã hội; Gói BHYT đối với một số trường hợp bệnh hiểm cho bệnh hiểm nghèo, bệnh có chi phí điều trị lớn; Các gói BHYT bổ sung khác theo thỏa thuận giữa người tham gia và tổ chức cung cấp.
Việc đa dạng hóa các gói bảo hiểm được kỳ vọng sẽ giúp người dân có thêm lựa chọn, đồng thời tạo điều kiện để doanh nghiệp, tổ chức xã hội tham gia chia sẻ trách nhiệm chăm sóc sức khỏe.
Từ kinh nghiệm quốc tế, TS Phương khuyến nghị Việt Nam cần sớm xây dựng hành lang pháp lý cho việc liên kết giữa BHYT xã hội và BHYT thương mại, trong đó xác định rõ vai trò "bổ sung" của các gói bảo hiểm tự nguyện, tránh trùng lặp quyền lợi và bất công bằng trong tiếp cận dịch vụ.
Các nước đều xây dựng hành lang pháp lý chặt chẽ, quy định rõ đối tượng tham gia, quyền lợi tối thiểu, nguyên tắc tính phí, minh bạch thông tin và cơ chế giám sát. Nhiều nơi còn cấm doanh nghiệp bảo hiểm từ chối người cao tuổi, người có bệnh nền; thậm chí thành lập quỹ điều tiết rủi ro để bảo vệ nhóm yếu thế.
