Những cảnh báo trên được các chuyên gia đầu ngành đưa ra tại Chương trình tư vấn trực tuyến về chủ đề "Béo phì và một số bệnh lý liên quan" do Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) tổ chức hôm nay (10/12).
Béo phì - bệnh lý mạn tính đứng ở "trung tâm" vòng xoắn bệnh tật
Thông tin tại chương trình cho thấy, nếu trước đây nhiều người vẫn xem béo phì chỉ là một vấn đề đơn thuần liên quan tới lối sống hay thẩm mỹ, thì hiện nay ngày càng nhiều tổ chức y tế uy tín trên thế giới đã xếp béo phì vào nhóm bệnh lý mạn tính. Bởi vì, bệnh lý này có xu hướng tái phát, tiến triển và cần điều trị lâu dài.
TS.BS Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia phát biểu.
Dẫn chứng, GS.TS. BS. Phạm Mạnh Hùng - Chủ tịch Liên đoàn Tim mạch Đông Nam Á, Trưởng Bộ Môn Tim Mạch, Trường Đại học Y Hà Nội, cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới, Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, Hiệp hội Y khoa Châu Âu, Liên đoàn Béo phì Thế giới, Hội Béo phì Châu Âu đều thống nhất: béo phì thực tế là một bệnh, một mối nguy hiểm đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe y tế của cộng đồng. Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị béo phì từ năm 2022 - bước tiến quan trọng nhằm chuẩn hóa việc chăm sóc và điều trị căn bệnh này
Ông cho biết thêm: Hiện nay có gần 1 tỷ người đang sống chung với béo phì, rất nhiều nước trên thế giới có tỉ lệ mắc béo phì trên 30%, không riêng Châu Âu mà Châu Á cũng đang đối mặt với thừa cân, béo phì ở nhiều độ tuổi khác nhau.
Theo GS Hùng, béo phì đóng vai trò như "trung tâm" của hàng loạt bệnh mạn tính. Ông nhấn mạnh, chỉ số khối cơ thể (BMI) tăng sẽ làm tăng nguy cơ các bệnh nguy hiểm như đái tháo đường, tim mạch, huyết áp, trầm cảm, suy giảm sinh lý, tổn thương cơ quan nội tạng, tai biến sản khoa, rối loạn giấc ngủ.
Đáng chú ý, người mắc đái tháo đường kèm béo phì có nguy cơ tử vong tăng khoảng 7 lần so với người chỉ mắc đái tháo đường.
GS Hùng cho biết, trên toàn cầu năm 2021 có gần 2 triệu ca tử vong do bệnh lý tim mạch liên quan tới BMI tăng cao, trong đó khoảng 19% số ca do bệnh mạch vành và 70% liên quan đến thừa cân, béo phì.
GS.TS. BS. Phạm Mạnh Hùng - Chủ tịch Liên đoàn Tim mạch Đông Nam Á, Trưởng Bộ Môn Tim Mạch, Trường Đại học Y Hà Nội trao đổi về bệnh béo phì và nguy cơ tim mạch.
GS Hùng thẳng thắn chỉ rõ, so sánh giai đoạn cuối những năm 1999 và đầu 2000 với năm 2020, tỷ lệ tử vong do tim mạch đã giảm. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong do tim mạch liên quan đến béo phì lại tăng gấp 3 lần, từ 2,2 lên 6,6. Đây là một con số đáng báo động.
Nguy hiểm khi béo phì làm tăng hội chứng ngưng thở khi ngủ
Tại chương trình, TS. BS. Phan Thanh Thủy, Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, cũng nêu một thực tế đáng lo ngại rằng thừa cân, béo phì có liên hệ mật thiết với hội chứng ngưng thở khi ngủ.
"Béo phì là nguy cơ quan trọng nhất gây ngưng thở, giảm thở khi ngủ, đồng thời làm tăng các rối loạn chuyển hóa như chuyển hóa glucose, tăng đề kháng insulin, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tích mỡ tạng, viêm hệ thống" - TS Thuỷ khẳng định.
TS Thuỷ cũng nhấn mạnh, những bệnh nhân mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể đối mặt rất nhiều biến chứng. Điển hình là biến chứng về tim mạch, như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống vì bệnh nhân thường buồn ngủ vào ban ngày dễ dẫn đến các tai nạn lao động, tai nạn giao thông…
"Tại Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, có những bệnh nhân ghi nhận độ bão hoà oxy máu cho kết quả giảm rất thấp. Một số trường hợp, độ bão hòa oxy máu trong đêm giảm xuống dưới 50%, mức cực kỳ nguy hiểm, làm tăng các nguy cơ đột tử" - TS Thuỷ lo ngại.
TS. BS. Phan Thanh Thủy, Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai trao đổi về chuyên đề bệnh béo phì và hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Giải pháp của chuyên gia: Giảm cân là "chìa khóa vàng"
Trước thực trạng tỷ lệ béo phì và bệnh tim mạch gia tăng, GS Hùng nhấn mạnh: Kiểm soát cân nặng là giải pháp then chốt để giảm biến chứng tim mạch và cải thiện toàn diện sức khỏe.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, chỉ cần giảm 5-10% cân nặng đã giúp người bệnh béo phì giảm tới 5-10% nguy cơ bệnh mạch vành; cải thiện 3-15% tình trạng rối loạn lipid máu; điều chỉnh 5-15% tình trạng huyết áp; hơn nữa còn cải thiện 10% tình trạng ngưng thở khi ngủ.
Đối với bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2, khi giảm ít nhất 10% cân nặng trong một năm sẽ giảm được 21% yếu tố nguy cơ tử vong do các nguyên nhân tim mạch, như nhồi máu cơ tim cấp, đột quỵ, nhập viện do đau thắt ngực. Con số này được khẳng định trong Nghiên cứu Look AHEAD – một nghiên cứu quan trọng về lợi ích của việc duy trì cân nặng ổn định.
Béo phì - 'kẻ thù thầm lặng' đang đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Về phác đồ điều trị, GS Hùng cho biết: Nếu béo phì nhưng chưa có biến chứng hoặc chưa có nguy cơ cao về bệnh tim mạch, cần tập luyện tích cực, kết hợp chế độ ăn lành mạnh trong 3 tháng. Trường hợp không giảm được từ 5% cân nặng trở lên, cần phối hợp thêm thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
"Dùng thuốc không có nghĩa người bệnh bỏ tập luyện hay ăn uống vô độ. Ngược lại, thuốc chỉ phát huy hiệu quả khi được kết hợp với chế độ sinh hoạt khoa học", GS Hùng nhấn mạnh. Ông lưu ý, tùy trường hợp có thể phải can thiệp sâu hơn bằng các thủ thuật nội soi, phẫu thuật giảm cân.
