Bệnh vô cảm và định hướng sai lầm từ truyền thông

Theo đúng phản xạ tự nhiên, tôi vội vàng tăng ga rượt theo tên cướp, vừa chạy vừa la to mong nhận được sự giúp đỡ của người đi đường. Lúc đó đường không vắng, nhưng tuyệt đối không có một người nào hỗ trợ tôi truy đuổi tên cướp, dù rằng chiếc xe máy cũ kỹ của hắn chỉ chạy cách đầu xe tôi vài mét. Cuộc rượt đuổi kéo dài hàng chục phút và chỉ dừng lại khi tôi nghe tiếng đứa con 9 tuổi sợ hãi thét lớn phía sau. Tôi dừng xe, bất lực nhìn theo tên cướp nhởn nhơ chạy khỏi tầm mắt, không khỏi cảm giác thất vọng tới bẽ bàng trước sự vô cảm của hàng trăm người đi đường khi chứng kiến tai nạn của mình.

Sau khi chia sẻ sự việc với một người bạn đang định cư tại Mỹ, bạn tôi đã phân tích các tình huống khiến tôi phải thay đổi hoàn toàn suy nghĩ của mình. Theo lời bạn, từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, trẻ em Mỹ đã được dạy kỹ năng trong trường hợp tương tự là tuyệt đối không được chống trả, đảm bảo an toàn tính mạng bản thân là việc ưu tiên. Điều duy nhất cần làm là cố gắng ghi nhớ những dữ liệu liên quan tới kẻ cướp để dễ dàng hơn cho công tác điều tra.

Vậy là dù gặp chuyện rủi ro, nhưng bản thân tôi cũng có cái may vì đã gặp tên cướp  khá “tử tế” khi hắn chỉ cướp tài sản chứ không cố ý đạp mẹ con tôi té ngã, gây chấn thương, hay thậm chí dẫn tới tử vong như bao trường hợp khác. Tôi cũng thử đặt mình vào địa vị người đi đường: họ sẽ làm được điều gì nếu như có hảo ý giúp tôi vào lúc đó. Khó có khả năng họ có thể cướp lại tài sản cho tôi từ tên cướp, và nếu như có tai nạn xảy ra, thì chắc chắn tôi không có khả năng đền bù vật chất và ơn nghĩa xứng đáng với hậu quả gián tiếp gây ra cho họ.

Thời gian gần đây truyền thông trong nước thường đồng loạt ca ngợi nhiều hiệp sỹ bắt cướp như là những tấm gương đáng để học tập trong bối cảnh con người sống vô cảm hiện nay, nhưng hóa ra họ lại vô tình khích lệ những người không được đào tạo chuyên môn làm những việc thực sự nguy hiểm. Thực tế cho thấy, trong khi thi hành “phận sự” của mình đã có nhiều hiệp sỹ gặp những tai nạn nghiêm trọng, hoặc bị kẻ xấu trả thù. Và phần thưởng cho hành động cao cả của họ ngoài vài bài báo vinh danh cùng những lời cảm ơn, nếu may mắn sẽ có thêm cái bằng khen và chút ít tiền thưởng, hoặc tiền từ các nhà hảo tâm giúp đỡ. Khi sự việc qua rồi, những hệ lụy còn lại về sức khỏe, tài chính và an toàn sinh mạng thì không ai khác mà chính bản thân và gia đình người hiệp sỹ phải gánh chịu.

Nên chăng thay vì cổ xúy cho thường dân phải làm những việc của một bộ phận công an được đào tạo kỹ năng bài bản, được hưởng lương và trợ cấp tương xứng với công việc của mình thì truyền thông nên tập trung định hướng cho người dân cần cẩn thận đề phòng tới mức tối đa mỗi khi ra đường để không tạo điều kiện cho kẻ xấu nổi lòng tham, và tránh đẩy người chứng kiến lâm cảnh nguy hiểm trước sự cố khi họ không chấp nhận trở thành người vô cảm.

Trong một lần đứng xếp hàng mua vé tại một nhà gare ở Thụy Sỹ, tôi đã chứng kiến một phụ nữ Á Châu bị người bán vé từ chối phục vụ do chị có hành động chen ngang những người tới trước. Có lần trong một nhà hàng, tôi chứng kiến người phục vụ lịch sự tới bàn kế bên yêu cầu hai thực khách nói chuyện nhỏ nhẹ hơn để không ảnh hưởng những người xung quanh… Người ta vẫn nói văn hóa tây khá lạnh lùng, nhưng người phương tây không vô cảm trong việc chấp nhận cái xấu diễn ra xung quanh. Nhờ vậy mà xã hội phương tây luôn được tiếng phát triển trong nền nếp, lịch sự.

Người Việt thường có xu hướng đao to búa lớn lý thuyết suông trong các vấn đề xã hội, ngay cả vấn đề con người vô cảm cũng vậy. Theo tôi, để trở thành một con người không vô cảm trong xã hội hoàn toàn là điều bất cứ ai cũng làm được, đơn giản như việc không xả rác bừa bãi, tôn trọng luật giao thông, và lên tiếng trước những hiện tượng xấu dù nhỏ… cũng góp phần cải thiện cộng đồng ngày một tốt đẹp hơn. Tiếc thay có thể những điều này được coi là quá vặt vãnh, mà giáo dục và truyền thông đều chưa bao giờ coi đó là điều trọng tâm trong việc định hướng xã hội.