Biến chứng tại mắt là một trong những biến chứng nghiêm trọng thường gặp do ĐTĐ. Biến chứng tại mắt có thể gây nên những bệnh cho mắt như đục thủy tinh thể, bệnh Glôcôm và nguy hiểm nhất là bệnh võng mạc. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở bệnh nhân ĐTĐ.
Bác sĩ Trần Diễm Hương sử dụng máy chụp ảnh màu đáy mắt và chụp mạch huỳnh quang võng mạc cho bệnh nhân
Kiểm soát hiệu quả biến chứng về mắt ở bệnh nhân ĐTĐ
Đái tháo đường là một bệnh mạn tính, thuộc nhóm các bệnh lý về chuyển hóa do hậu quả của tình trạng thiếu insulin tuyệt đối hoặc tương đối. Bệnh có đặc điểm tăng đường huyết cùng với các rối loạn quan trọng về chuyển hóa đường, đạm, mỡ, chất khoáng.
ĐTĐ được mệnh danh là "kẻ giết người thầm lặng" bởi nó gây tổn thương vi mạch toàn thân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho thận, tim mạch, thần kinh… đặc biệt là biến chứng mắt.
Bệnh nhân Trần Thị H. đang điều trị tại Bệnh viện Nội tiết Nghệ An với chẩn đoán: ĐTĐ/Tăng huyết áp... gần đây bệnh nhân H. xuất hiện nhìn mờ, đau nhức mắt, chảy nước mắt sống. Qua quá trình thăm khám, các bác sĩ phát hiện bệnh nhân mắc bệnh võng mạc đái tháo đường chưa tăng sinh mức độ nhẹ.
Các bác sĩ đã hướng dẫn bệnh nhân kiểm soát chặt chẽ đường huyết và huyết áp. Sau 1 tháng điều trị nội khoa, các triệu chứng mắt của bệnh nhân được cải thiện, thị lực ổn định, biến chứng mắt ổn định.
Không may mắn như bệnh nhân H, bệnh nhân Nguyễn Văn M đến phòng khám Mắt, Bênh viện Nội tiết Nghệ An khi biến chứng mắt đã ở giai đoạn nặng, Mắt phải bị xuất huyết dịch kính, Mắt trái phù hoàng điểm, 2 mắt: bệnh võng mạc đái tháo đường tăng sinh.
Các bác sĩ phải chỉ định mổ cắt dịch kính ở mắt phải và tiêm nội nhãn ở mắt trái, quá trình tiêm nội nhãn phải thực hiện tiêm nhiều mũi trong nhiều tháng và kéo dài trong nhiều năm.
Đo nhãn áp bằng hơi cho bệnh nhân ĐTĐ
Biến chứng Mắt trên người bệnh đái tháo đường bao gồm: đục thủy tinh thể, bệnh võng mạc đái tháo đường (VMĐTĐ), glôcôm. Các biến chứng này gây suy giảm thị lực và sẽ không hồi phục nếu phát hiện muộn và điều trị không kịp thời.
Tại Bệnh viện Nội tiết nghệ An, trong năm 2022, hầu hết bệnh nhân mắc ĐTĐ được khám Mắt và tầm soát bệnh VMĐTĐ, trung bình mỗi ngày có khoảng 40 bệnh nhân ĐTĐ được tầm soát biến chứng mắt. Ngoài ra, qua thống kê trên 513 bệnh nhân đang điều trị đái tháo đường tại Bệnh viện Nội Tiết Nghệ An thấy có 55,95% bệnh nhân bị giảm thị lực, trong đó: đục thủy tinh thể: 60%; bệnh võng mạc đái tháo đường: 20,3%; các bệnh mắt khác: 32,4%.
Để đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh đặc biệt là phát hiện điều trị các biến chứng về mắt ở bệnh nhân ĐTĐ, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An đã đầu tư các trang thiết bị hiện đại phục vụ khám mắt như: máy sinh hiển vi soi đáy mắt; máy chụp ảnh màu đáy mắt và chụp mạch huỳnh quang võng mạc; máy đo nhãn áp bằng hơi…
Hiện tại phòng khám Mắt có 2 bác sĩ và 4 điều dưỡng và được trang bị các vật tư y tế đầy đủ phục vụ công tác khám và điều trị các bệnh lý về mắt.
Ngoài khám, điều trị hiệu quả các biến chứng Mắt liên quan đến bệnh nội tiết, phòng khám mắt Bệnh viện Nội tiết Nghệ An còn khám và điều trị các bệnh lý mắt thường gặp như các bệnh lý viêm nhiễm tại mắt (viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm bờ mi, viêm túi lệ...), bệnh khô mắt, hẹp và tắc lệ đạo, lấy dị vật kết mạc, chích chắp,lẹo, lấy sạn vôi kết mạc ...
Bệnh võng mạc đái tháo đường
Bệnh VMĐTĐ là một biến chứng nghiêm trọng tại mắt của bệnh nhân đái tháo đường. Khi mắc bệnh, các mạch máu trong võng mạc của mắt có thể bị tổn thương, dẫn đến sự suy giảm chức năng của võng mạc và làm mất thị lực. Nếu phát hiện muộn, việc điều trị sẽ rất tốn kém, là gánh nặng kinh tế lớn đối với bệnh nhân và bệnh càng ở giai đoạn nặng, khả năng phục hồi thị lực càng thấp.
Để phòng ngừa và kiểm soát bệnh võng mạc đái tháo đường, bệnh nhân cần tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, thực hiện tập thể dục đều đặn và kiểm soát đường huyết. Chỉ định các xét nghiệm thường xuyên để theo dõi mức độ nghiêm trọng của bệnh VMĐTĐ và theo dõi tình trạng thị lực. Việc sử dụng thuốc có thể giúp ngăn ngừa hoặc chữa trị biến chứng của bệnh và tránh đến tình trạng suy giảm thị lực. Điều trị sớm và hiệu quả là rất quan trọng để ngăn ngừa và hạn chế các biến chứng về mắt.
Nghiên cứu cho thấy bệnh VMĐTĐ có thể ngăn ngừa được 90% trường hợp mất thị lực do bệnh ĐTĐ nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên vẫn còn 1 tỉ lệ bệnh nhân chưa ý thức được tầm quan trọng của tầm soát các biến chứng mắt trên người bệnh mắc ĐTĐ, không đi khám mắt định kì, dẫn đến khi phát hiện bệnh thì đã ở giai đoạn muộn.Trong khi đó họ là những người có nguy cơ mù lòa cao gấp 25 lần so với người không mắc bệnh.
Sử dụng kính sinh hiển vi khám mắt cho bệnh nhân
Trao đổi với Báo Sức khỏe và Đời sống, Bác sĩ Trần Diễm Hương, Phòng khám Mắt thuộc khoa khám bệnh ngoại trú Bệnh viện Nội tiết Nghệ An, cho biết: Bệnh VMĐTĐ là tình trạng rối loạn các mạch máu ở võng mạc gây ra bởi bệnh ĐTĐ. Một người mắc bệnh ĐTĐ càng lâu thì nguy cơ mắc bệnh VMĐTĐ càng cao.
Nếu phát hiện ở giai đoạn muộn bệnh thường gây giảm thị lực và có thể gây mù vĩnh viễn.
Bệnh võng mạc đái tháo đường xảy ra ở hầu hết các trường hợp ĐTĐ tiến triển sau 10 - 15 năm. Nguy cơ bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố: thời gian mắc ĐTĐ, mức độ đường máu và các yếu tố khác: tăng huyết áp, tăng mỡ máu, bệnh thận, có thai, các phẫu thuật trong nhãn cầu có thể tăng nguy cơ và mức độ trầm trọng của bệnh VMĐTĐ.
Bệnh nhân ĐTĐ cần thương xuyên đi khám mắt định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng
Về mặt triệu chứng, bệnh VMĐTĐ có rất ít triệu chứng, nhất là giai đoạn đầu bệnh nhân không có bất cứ triệu chứng gì để cảnh báo là mình đã bị mắc bệnh VMĐTĐ. Hầu hết các bệnh nhân do chủ quan nên đến khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn, thị lực đã bị tác động… nhìn mờ, ám điểm, hình ảnh méo mó, hoặc mất hình ảnh…
Khi võng mạc đã bị tổn thương dẫn đến rất khó điều trị, ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn là gánh nặng về kinh tế - xã hội - Bác sĩ Trần Diễm Hương cho biết thêm.
Chụp đáy mắt không huỳnh quang cho bệnh nhân
Tại Phòng khám Mắt, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An, các kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến với trang thiết bị hiện đại đã được triển khai. Trong thời gian qua đã phát hiện và kiểm soát hiệu quả nhiều người bệnh không may bị bệnh VMĐTĐ.
Lời khuyên của bác sĩ
Để dự phòng các tổn thương mắt do ĐTĐ gây nên, Bác sĩ Trần Diễm Hương chia sẻ, người bệnh cần tuân thủ tốt việc điều trị bệnh ĐTĐ về chế độ dùng thuốc, chế độ ăn uống và chế độ luyện tập; Cần phát hiện và điều trị tốt các bệnh lý kèm theo như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu; cần có chế độ sinh hoạt hợp lý, hạn chế sử dụng chất kích thích, thuốc lá, rượu, bia …
Và điều quan trọng nhất là phải khám mắt định kì 3 tháng/lần để tầm soát bệnh lý đáy mắt, kịp thời điều trị các biến chứng mắt do ĐTĐ, nhất là biến chứng VMĐTĐ.
Đối với bệnh nhân ĐTĐ tuýp 1 nên khám muộn nhất lần đầu tiên là sau 5 năm được chẩn đoán bệnh ĐTĐ và định kì khám ít nhất 1 năm 1 lần; Đối với bệnh nhân ĐTĐ tuýp 2 thì nên đi khám lần đầu tiên ngay khi chẩn đoán bệnh ĐTĐ và định kì ít nhất 1 năm 1 lần; Đối với ĐTĐ thai nghén, người bệnh cần khám mắt ngay khi có thai, mỗi 3 tháng trong quá trình mang thai và 1 năm sau sinh.
Khám mắt định kỳ trên bệnh nhân mắc bệnh nội tiết là điều rất cần thiết. Việc chăm sóc mắt đúng cách, khám và phát hiện tổn thương mắt sớm, sẽ giúp quá trình điều trị mang lại hiệu quả cao, đỡ tốn kém, cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
