Phát hiện bệnh sau khi chạy điền kinh
Chiều trước nhập viện 1 ngày, Nguyễn Thành T. (sinh năm 1996 ngụ tại Bình Dương) tập thể dục ở trường, chạy điền kinh khoảng 1km. Về nhà, T. thấy đau nhẹ hai bắp chân, mệt mỏi, vã mồ hôi, ói 1 lần. Đến sáng hôm sau, T. chóng mặt, vã mồ hôi, mệt nhiều, đau hai bắp chân nhiều hơn, đến khám tại phòng khám ở địa phương.
Tại đây, các bác sĩ nhận thấy bệnh nhân bị sốc nặng, huyết áp không đo được. Xét nghiệm máu cho thấy máu bị cô đặc nặng với chỉ số dung tích hồng cầu 72% so với bình thường khoảng 40%, bạch cầu máu cũng tăng cao,gấp 5 lần chỉ số bình thường. Bệnh nhân được truyền hơn 4 lít dịch nhưng huyết áp vẫn chưa cải thiện nên được chuyển đến bệnh viện B.D.
Tại bệnh viện B.D, huyết áp của bệnh nhân vẫn không đo được, chi lạnh, cơ tứ chi căng cứng, đau cơ nhiều. Các xét nghiệm kiểm tra cho thấy tình trạng cô đặc máu vẫn rất nặng, bạch cầu máu tăng cao, trong khi các xét nghiệm giúp chẩn đoán nguyên nhân như siêu âm tim, X-quang ngực vẫn chưa phát hiện bất thường. Bệnh nhân tiếp tục được truyền dịch, sử dụng thuốc nâng huyết áp và nhanh chóng được chuyển lên BV CR.
BS.CKI Huỳnh Quang Đại – Khoa Hồi sức Cấp cứu, BVCR cho biết, tình trạng bệnh nhân nhập cấp cứu BVCR, huyết áp không đo được, mạch nhanh, nhẹ, khó bắt, sưng nề và tím bàn chân phải, căng đau cẳng chân P nhiều hơn T. Các xét nghiệm cho thấy tình trạng cô đặc máu chưa giảm với dung tích hồng cầu là 70%, bạch cầu máu tăng gấp gần 10 lần chỉ số bình thường. Bệnh nhân có tình trạng chèn ép khoang hai cẳng chân, hoại tử cơ và suy thận.
Bệnh nhân được tiếp tục hồi sức và hội chẩn các chuyên khoa, Tình trạng lâm sàng sau đó cải thiện, huyết áp 110/60 mmHg. Bệnh nhân được chuyển đến khoa Huyết học và sau đó đến khoa Săn sóc đặc biệt (ICU).
Bệnh hiếm gặp
Theo BS. Huỳnh Quang Đại, đây là một tình trạng bệnh nặng, diển tiến nhanh chỉ sau chưa đến 1 ngày. Tình trạng sốc và cô đặc máu rất nặng, nguy hiểm đến tính mạng. Bệnh nhân còn có biến chứng nguy hiểm chèn ép khoang hai cẳng chân, hoại tử cơ, suy thận.
Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy và công tác tại khoa Săn sóc đặc biệt, hồi sức nhiều bệnh nhân nặng, BS. Đại cùng ê kíp đã nhận thấy đây là một trường hợp rất đặc biệt. Các bệnh lý thường gặp như sốt xuất huyết hay sốc nhiễm trùng, sốc phản vệ, thuyên tắc phổi, viêm tụy cấp…đều không phù hợp. Ngay sau đó, cuộc hội chẩn các chuyên khoa được thực hiện. Bệnh nhân được làm thêm nhiều xét nghiệm chuyên sâu như điện di miễn dịch, định lượng cytokine máu…. Sau khi tra cứu thêm y văn, các bác sĩ xác định bệnh nhân sốc do Hội chứng thoát dịch mao mạch hệ thống vô căn, hay còn gọi là Clarkson’s disease.
Bệnh viện Chợ Rẫy cứu sống bệnh nhân hiếm gặp trong y văn
Bệnh nhân được điều trị ổn định, xuất viện sau 7 ngày, tiếp tục được tái khám và theo dõi. Hiện bệnh nhân còn yếu hai chân do biến chứng chèn ép khoang, tuy nhiên đã tự đi được và đi học trở lại.
BS. Đại cho biết thêm, theo Y văn, bệnh lý này được mô tả lần đầu bởi BS Clarkson năm 1960, trên bệnh nhân có những đợt tái đi tái lại tụt huyết áp, giảm thể tích, phù. Sau đó, tên của Ông được đặt tên cho bệnh lý này. Bệnh lý này rất hiếm, trên thế giới, từ 1960 đến 2010 có ít hơn 150 trường hợp được ghi nhận. Đến năm 2016 có ít hơn 200 trường hợp được mô tả trong y văn.
Hội chứng này có tam chứng cổ điển bao gồm tụt huyết áp, cô đặc máu nặng và giảm albumin máu, do tăng tính thấm thành mạch, thoát huyết tương và các đại phân tử vào mô. Có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ sơ sinh, trẻ nhỏ, trẻ lớn và người già. Bệnh tiến triển qua ba giai đoạn, với triệu chứng ban dầu giống như cúm, 30-50% biểu hiện giống triệu chứng cúm, kích thích, mệt mỏi, đau cơ, thỉnh thoảng có buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy, sốt và thường khởi phát sau một stress thể chất hoặc tâm lý. Sau đó bệnh nhân nhanh chóng tiến triển đến sốc và có thể gây ra các biến chứng như suy thận, thuyên tắc tĩnh mạch sâu, chèn ép khoang, hủy cơ, phù phổi cấp…
Bệnh cần được cấp cứu hồi sức kịp thời với các dịch truyền như albumin hoặc cao phân tử, điều trị cũng như phòng ngừa các biến chứng. Tùy trường hợp có thể cần điều trị bằng các phương pháp như truyển globulin mễn dịch hay các thuốc ức chế miễn dịch.