Có khi sau một thời gian điều trị, bệnh ổn định, nhưng nếu không duy trì chế độ điều trị, sinh hoạt, làm việc hợp lý thì các thương tổn lại tái phát.
Nguyên nhân do đâu?
Nguyên nhân thật sự gây vẩy nến vẫn chưa rõ. Hiện nay, nhiều nghiên cứu cho thấy có tính di truyền (10% con mắc bệnh nếu bố hoặc mẹ bệnh, 40% con mắc bệnh nếu cả bố mẹ đều bệnh). Các giả thuyết khác cho rằng vẩy nến có liên quan đến gene và rối loạn miễn dịch ở cơ thể người bệnh, từ đó dẫn đến các tế bào da tăng sinh rất nhanh và bất thường. Một số yếu tố cơ bản gây bệnh như:
Vẩy nến có thể xuất hiện ở những da bị chấn thương, thậm chí cả những vết trầy xước nhẹ.
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên do liên cầu trùng như viêm họng, viêm amidan có thể gây khởi phát vẩy nến giọt (một dạng vẩy nến) hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh vẩy nến hiện mắc.
Nhiễm HIV cũng làm nặng thêm bệnh vẩy nến.
Một số thuốc có thể gây khởi phát hoặc làm nặng thêm bệnh vẩy nến như thuốc điều trị tăng huyết áp (ức chế men chuyển, beta-blocker), kháng sốt rét tổng hợp (chloroquin), lithium, một số kháng viêm non-steroid (indomethacine), progesterone và corticosteroid.
Buồn phiền, lo lắng, giận dữ, stress thường dễ làm bùng phát và nặng thêm bệnh vẩy nến.
Yếu tố thời tiết: thời tiết lạnh và khô dễ gây bùng phát các đợt cấp bệnh vẩy nến. Thời tiết nắng, nóng và ẩm thường làm giảm nhẹ bệnh. Tuy nhiên, một số người thường bùng phát bệnh nặng hơn khi tiếp xúc với nắng (vẩy nến nhạy cảm ánh sáng). Rượu và thuốc lá làm nặng thêm bệnh vẩy nến.
Khám cho bệnh nhân bị vẩy nến tại BV Da liễu Trung ương.
Nhận biết tổn thương
Tổn thương cơ bản của vẩy nến là đỏ - vẩy. Đám mảng đỏ kích thước to nhỏ khác nhau vài milimet đến một vài centimet, có khi hàng chục centimet (các mảng lớn cố thủ ở một vài vị trí), giới hạn rõ, hơi gồ cao, nền cứng cộm, thâm nhiễm, có khi vẩy trắng choán gần hết nền đỏ chỉ còn lại viền đỏ xung quanh rộng hơn lớp vẩy. Vẩy trắng phủ trên nền đám đỏ, vẩy màu trắng đục hơi bóng như màu xà cừ, như màu nến trắng.
Tổn thương phần lớn xuất hiện đầu tiên ở vùng da đầu và vùng bị tì đè (hai cùi tay, đầu gối, da xương cùng), khu trú một vùng hoặc rải rác nhiều nơi, có khi khắp toàn thân, thường có tính chất đối xứng, tổn thương ở mặt duỗi nhiều hơn mặt gấp. Vẩy nhiều tầng nhiều lớp, dễ bong, khi cạo vụn ra như bột trắng, như phấn, như vết nến, rơi lả tả. Vẩy tái tạo rất nhanh, bong lớp này thì lớp khác lại đùn lên, thường ngứa nhiều ở giai đoạn đang tiến triển.
Bí quyết nào để phòng bệnh tái phát?
Bên cạnh những chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần có những biện pháp trong sinh hoạt hàng ngày để khắc phục và giảm đi các triệu chứng khó chịu. Bệnh nhân tránh căng thẳng thần kinh, sinh hoạt điều độ, hạn chế chất kích thích (rượu, cà phê...). Cần có chế độ sinh hoạt ăn uống để hạn chế bệnh tiến triển và tái phát bằng cách: Hàng ngày, cần vệ sinh thân thể, tắm sạch sẽ giúp loại bỏ các vẩy và da viêm.
Không nên dùng nước nóng và xà phòng có chất tẩy mạnh vì có thể làm tăng các triệu chứng. Cần sử dụng nước ấm và xà phòng nhẹ hoặc có thể dùng dầu tắm riêng biệt. Sau khi tắm, thấm khô làn da, sau đó dùng kem dưỡng ẩm. Thời tiết khô lạnh có thể cần phải sử dụng kem dưỡng ẩm nhiều lần trong ngày.
Đối với người mắc bệnh, để hạn chế tái phát, cần tránh những yếu tố gây bệnh vì có thể làm trầm trọng thêm bệnh. Trước khi tắm nắng, cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc, có thể tắm nắng dưới ánh sáng mặt trời để cải thiện các tổn thương, nhưng quá nhiều ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các ổ dịch và tăng nguy cơ ung thư da.
Nếu tắm nắng, tốt nhất là thời gian ngắn 3 lần/tuần, chú ý cẩn thận đến tai, bàn tay và mặt. Cần ghi lại quá trình tiếp xúc trong ánh nắng mặt trời để hạn chế phản ứng ngược. Ngoài ra, cần có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và tham khảo các thầy thuốc chuyên khoa về bổ sung một số loại thảo dược để giảm ngứa và tránh tổn thương lan rộng.
Người bệnh vẩy nến cần thận trọng với các món ăn lạ dễ gây dị ứng, nhất là những đồ ăn chứa nhiều protein và tanh như tôm, cua, ghẹ, măng, cà, lạp sườn, xúc xích, thịt gà, đồ hộp, trứng... Đồ uống có chất kích thích: rượu, bia, cà phê, trà, thuốc lá, tiêu, ớt... Đồ ăn có chứa nhiều chất béo như đường, sữa, mỡ, bơ, sô-cô-la, đồ ngọt tổng hợp...
Ngoài ra, người bệnh vẩy nến phải hạn chế tiếp xúc với hóa chất như xà phòng, dầu gội, sữa tắm... Thận trọng khi sử dụng nước hoa, son phấn, kem dưỡng da, thuốc nhuộm tóc... Cần ăn nhiều thực phẩm chứa các loại axit béo có lợi như omega-3 và các loại rau quả giàu vitamin B12, chất khoáng như kẽm... để nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.
Lời khuyên của thầy thuốc
Khi bị mắc bệnh vẩy nến, bệnh nhân cần gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn cụ thể, dùng thuốc theo chỉ định, tránh những tác dụng phụ của thuốc.
Hiện nay, có rất nhiều người bệnh tự ý mua thuốc Đông y về sử dụng chữa bệnh vẩy nến đã gây ra những biến chứng toàn thân. Vì vậy, nếu nghi ngờ mắc bệnh vẩy nến, nên gặp bác sĩ để được kiểm tra đầy đủ. Khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào cần được sự cho phép của bác sĩ chuyên khoa da liễu, tránh những tổn thương đáng tiếc.
