Tại Việt Nam, các bệnh lý về tim mạch cướp đi sinh mạng của khoảng 200.000 người mỗi năm, chiếm 1/4 tổng số trường hợp tử vong trong dân số. Tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch chuyển hóa như tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành ngày càng gia tăng. Nguy hiểm hơn, những năm gần đây, số lượng người bệnh tim mạch chuyển hóa ngày càng bị trẻ hóa, không ít người đang trong độ tuổi lao động. Nguyên nhân có thể liên quan đến lối sống, chế độ ăn uống, luyện tập chưa phù hợp gây ra.
Chuyển hóa nguy hiểm
Bệnh tim mạch chuyển hóa là một thuật ngữ để chỉ những bệnh lý liên quan đến rối loạn chuyển hóa ảnh hưởng lên hệ tim mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu… Các bệnh lý này có thể xảy ra đồng thời và trở thành những yếu tố nguy cơ gia tăng tình trạng mắc các bệnh lý tim mạch. Càng mắc phải nhiều bệnh lý nói trên nguy cơ xảy ra các biến cố tim mạch càng cao. Đáng lo ngại hơn, các bệnh lý tim mạch chuyển hóa thường không có triệu chứng cụ thể, dễ bị bỏ qua. Do đó người bệnh cần phải được phát hiện điều trị sớm các bệnh lý này mới có thể tránh khỏi các nguy cơ mắc bệnh tim mạch cũng như những biến cố nghiêm trọng mà nó gây ra đối với sức khỏe như đột quỵ, nhồi máu cơ tim…
Hiện nay ở người trên 60 tuổi, cứ 2 người thì có 1 người bị tăng huyết áp, tỷ lệ chiếm hơn 50%. Ở người trưởng thành tỷ lệ bị tăng huyết áp là hơn 25%.Bệnh đái tháo thường cũng tăng nhanh, được coi là đại dịch khi chiếm 8%.Bên cạnh đó, tỷ lệ rối loạn mỡ máu còn cao hơn tỷ lệ bị đái tháo đường.Đây là những bệnh có tỷ lệ mắc ngày càng cao trong cộng đồng. Khi mắc phải những bệnh tim mạch chuyển hóa này, người bệnh dễ gặp phải biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Các bệnh lý này thường đi kèm nhau, thúc đẩy nhau phát triển và làm nguy cơ bị bệnh tăng theo cấp số nhân.
Một bệnh nhân bị biến chứng do bệnh lý tim mạch chuyển hóa đang được điều trị tại BV. ĐH Y Dược TP.HCM
Như trường hợp của, bệnh nhân B.V.M., 43 tuổi, ngụ tại Bạc Liêu. Anh M. bị béo phì, thường xuyên bị đau thắt ngực, đau đầu, chóng mặt và tim đập hồi hộp. Người bệnh còn có tiền sử bệnh đái tháo đường. Lo ngại về tình trạng sức khỏe của mình, anh đến khám tại BV. ĐH Y Dược TP.HCM. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán anh M. bị tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và đái tháo đường type 2.
Với các bệnh lý nói trên, các bác sĩ đánh giá người bệnh có nguy cơ cao bị các biến cố tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Sau đó, người bệnh được các bác sĩ tư vấn và điều trị bằng thuốc để giảm nguy cơ xảy ra các biến cố tim mạch. Bên cạnh việc sử dụng thuốc, anh M. cũng được hướng dẫn chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp để đạt hiệu quả điều trị tốt.Sau 3 tuần điều trị bằng thuốc kết hợp với việc ăn uống lành mạnh và luyện tập thể dục đều đặn, tình trạng sức khỏe của anh M. ngày càng cải thiện.
Giải pháp khắc chế
Hiện nay có rất nhiều các loại thuốc có thể kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết, đái tháo đường.Những loại thuốc này cũng có tác dụng trong việc làm giảm nguy cơ xảy ra các biến cố cũng như giảm tỷ lệ tử vong cho người bệnh. Hiện nay việc điều trị bệnh tim mạch chuyển hóa đang phát triển theo hướng sử dụng các loại thuốc chuyên biệt theo từng đặc điểm của người bệnh (cá thể hóa điều trị). Bên cạnh đó, việc kết hợp chế độ ăn uống, tập luyện đều đặn sẽ góp phần quan trọng trong quá trình điều trị các bệnh tim mạch chuyển hóa.
Từ những điều nói trên, người dân nên có lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, đầy đủ các chất dinh dưỡng, tập luyện đều đặn, tránh stress và giữ cân nặng lý tưởng để có thể giảm thiểu nguy cơ mắc những bệnh tim mạch chuyển hóa.
Các bệnh tim mạch chuyển hóa thường không có triệu chứng cụ thể, vì vậy phải thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm, điều trị kịp thời để tránh bệnh chuyển hóa nặng, hành động sớm thì mới có thể giúp bảo vệ sớm người bệnh tim mạch chuyển hóa.
Bên cạnh đó, ngay sau khi phát hiện bệnh, người dân nên đến các cơ sở y tế để điều trị đúng chuyên khoa, không nên tự điều trị mà phải được bác sĩ đánh giá cẩn thận, kỹ lưỡng để đưa ra chỉ định điều trị phù hợp nhất cũng như hướng đến việc kiểm soát bệnh về lâu về dài.
Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), Việt Nam hiện đang phải đối mặt với sự gia tăng ngày càng trầm trọng của các bệnh không lây nhiễm. Ước tính cứ 10 người chết thì có 7 người chết do các bệnh không lây nhiễm chủ yếu là các bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm có nguyên nhân là do sự gia tăng của các yếu tố nguy cơ gây bệnh, đặc biệt là các hành vi như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý và thiếu vận động thể lực.
Bên cạnh đó, tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là ở hầu hết các trạm y tế xã, phường chưa cung cấp được các dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, quản lý điều trị lâu dài người mắc bệnh tại cộng đồng. Vì vậy hiện có gần 60% người mắc tăng huyết áp và gần 70% người đái tháo đường chưa được phát hiện bệnh, chỉ có 14% bệnh nhân tăng huyết áp, 29% bệnh nhân đái tháo đường và gần 30% người có nguy cơ tim mạch được quản lý, dự phòng và dùng thuốc theo quy định.
