Thời gian gần đây, các bậc phụ huynh lại lo lắng cho sức khỏe của con trẻ vì bệnh tay chân miệng (TCM) lại có chiều hướng gia tăng, khiến không ít trẻ bệnh phải nhập viện.
Phát hiện sớm
Việc phát hiện sớm bệnh TCM ở trẻ em cần chú ý những biểu hiện sau đây:
- Biểu hiện đặc trưng của bệnh là các tổn thương hồng ban, bóng nước xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng chân, trong ổ miệng, và đôi khi xuất hiện ở vùng mông, đầu gối của trẻ.
- Một trong những biểu hiện rất thường gặp ở trẻ nhỏ khi mắc bệnh TCM là tình trạng loét miệng. Vị trí loét thường được phát hiện nhiều nhất là vùng hầu họng (gần lưỡi gà), đôi khi xuất hiện ở niêm mạc má, môi hoặc lưỡi, số lượng vết loét rất thay đổi từ 1 đến vài mụn loét trong miệng, kích cỡ khoảng 2 - 3mm. Loét miệng khiến trẻ có cảm giác đau rát khi ăn, uống là lý do trẻ không chịu ăn, không chịu bú, và thường chảy nước miếng liên tục.
- Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ, nhiệt độ thường từ 37,5 - 380C. Tuy nhiên, có những trẻ bị sốt cao trên 39oC liên tục là một trong những dấu hiệu gợi ý trẻ bị TCM đã nghiêm trọng cần nhập viện để điều trị tốt hơn.
Khi phát hiện trẻ có những biểu hiện nghi ngờ trên phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ sớm để trẻ được điều trị kịp thời và có biện pháp cách ly chăm sóc hợp lý.
Sốt cao trên 39oC liên tục là một trong những dấu hiệu gợi ý trẻ bị TCM nghiêm trọng.
Chăm sóc đúng cách trẻ mắc bệnh TCM tại nhà
Hầu hết những trẻ mắc TCM độ nhẹ đều được bác sĩ cho theo dõi và chăm sóc tích cực tại nhà theo những nguyên tắc quan trọng như sau:
Thực hiện việc cách ly đúng cách giữa trẻ bệnh - trẻ lành để hạn chế sự lây nhiễm:
- Trẻ xác định đã mắc bệnh TCM phải được nghỉ học từ 7 - 10 ngày để ngăn chặn sự lây nhiễm cho trẻ khác trong môi trường học đường.
- Nếu gia đình có nhiều trẻ cùng chung sống, nên cách ly tuyệt đối giữa trẻ lành và trẻ bệnh bằng nhiều cách tùy theo hoàn cảnh gia đình như gửi trẻ lành tạm thời ở một nơi khác, khuyến khích trẻ bệnh không nên chơi chung với trẻ lành trong thời gian mắc bệnh, cần giám sát chặt chẽ các hoạt động của trẻ bệnh trong sinh hoạt thường nhật.
- Người lớn khi tiếp xúc và chăm sóc trẻ bệnh nên mang khẩu trang y tế cho mình và cho cả trẻ bệnh.
- Sau khi tiếp xúc nên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch ngay để hạn chế sự lây lan khi phải chăm sóc trẻ lành.
Thực hiện việc giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt cho trẻ bệnh giúp trẻ mau lành bệnh:
Khuyến khích trẻ thường xuyên rửa tay sạch sẽ, đúng cách.
- Thường xuyên tắm rửa sạch sẽ cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng nước sạch giúp hạn chế sự lan truyền bệnh TCM cho trẻ lành và ngăn ngừa tình trạng bội nhiễm vi khuẩn có thể gây hại đến sức khỏe của trẻ.
- Khuyến khích trẻ thường xuyên rửa tay sạch sẽ, đúng cách bằng xà phòng và nước sạch dưới vòi nước chảy để ngăn ngừa sự tái nhiễm bệnh TCM qua đường tay - miệng nhằm loại bớt sự bám dính của virút gây bệnh tay chân miệng trên đôi tay của trẻ.
- Quần áo, tã lót của trẻ bệnh nên được ngâm dung dịch sát khuẩn như dung dịch Cloramin B 2% hoặc luộc nước sôi trước khi được giặt sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch.
- Vật dụng cá nhân ăn uống của trẻ như bình sữa, ly uống nước, chén ăn cơm, muỗng ăn… nên được luộc sôi và sử dụng riêng biệt cho từng trẻ.
Tạo môi trường sống trong lành và an toàn giúp trẻ khỏe mạnh hơn:
- Người chăm sóc trẻ như cha mẹ, ông bà, người giữ trẻ…cần giữ sạch đôi tay qua việc rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch trước khi chế biến thức ăn, trước khi cho trẻ ăn và sau khi làm vệ sinh, thay tã lót cho trẻ nhằm hạn chế sự gieo rắc vi rút gây bệnh TCM cho những trẻ lành khác trong gia đình.
- Đồ chơi và vật dụng thường dùng của trẻ cần phải được tẩy trùng sạch sẽ bằng những dung dịch sát khuẩn được ngành Y tế khuyên dùng như dung dịch Cloramin B 2%, dung dịch nước Javel hoặc xà phòng sát khuẩn để tạo tính an toàn cho trẻ khi sử dụng.
Giảm đau miệng và hạ sốt bằng cách lau mình bằng nước ấm.
Sử dụng thuốc điều trị tại nhà sẽ tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ:
- Hiện tại bệnh TCM chưa có thuốc đặc trị, điều trị cơ bản chủ yếu là điều trị triệu chứng bao gồm:
- Giảm đau miệng và hạ sốt bằng cách lau mình bằng nước ấm, dùng thuốc hạ sốt Paracetamol liều 10 - 15mg/kg cân nặng mỗi 4 - 6 giờ, tuyệt đối không sử dụng Aspirine để hạ sốt, giảm đau cho trẻ.
- Có thể sử dụng Antacide dạng gel chấm vào sang thương ở miệng giúp trẻ bớt đau đớn để ăn uống dễ dàng hơn, phụ huynh lưu ý nguy cơ hít sặc có thể xảy ra khi sử dụng loại thuốc gel này.
- Giảm ngứa cho trẻ bằng các loại thuốc kháng histamine thông thường như: Chlorpheniramine, Polaramin, Theralene... theo chỉ định của bác sĩ điều trị.
- Bổ sung nguồn nước uống cho trẻ, nhất là các loại nước trái cây ép chứa nhiều vitamin.
Đưa trẻ đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế đảm trách việc điều trị bệnh nếu thấy trẻ có một trong những biểu hiện sau:
- Sốt cao liên tục 39oC không hạ sau khi đã hạ sốt tích cực.
- Giật mình chới với, hốt hoảng, thất thần.
- Run chi (thấy rõ khi đưa đồ chơi cho trẻ cầm).
- Yếu chi.
- Trẻ đi đứng loạng choạng.
- Trẻ đảo mắt bất thường.
- Nôn ói nhiều.
- Quấy khóc (dỗ không nín).
- Co giật.
- Thở mệt.
Thông điệp phòng ngừa bệnh TCM từ Bộ Y tế
- Lý tưởng nhất là sửa dụng vắcxin phòng bệnh chủ động: rất tiếc hiện nay chưa có thuốc chủng ngừa bệnh tay chân miệng cho trẻ.
- Biện pháp tích cực được áp dụng hiện nay là giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống theo 8 nguyên tắc quan trọng được Bộ Y tế khuyến cáo như sau:
1. Rửa tay sạch sẽ cho trẻ nhiều lần trong ngày bằng xà phòng và nước sạch.
2. Không để trẻ mút tay hoặc đưa đồ chơi lên miệng.
3. Cho trẻ ăn chín, uống chín. Không ăn chung thìa bát.
4. Luộc sôi hoặc ngâm dung dịch Chloramin B 2% quần áo, tã lót của trẻ trước khi giặt sạch.
5. Thường xuyên vệ sinh đồ chơi, sàn nhà bằng xà phòng, dung dịch Chloramin B 2% hoặc các chất sát khuẩn thông thường.
6. Người chăm trẻ phải rửa tay nhiều lần trong ngày bằng xà phòng và nước sạch, nhất là trước khi chế biến thức ăn, trước khi cho trẻ ăn và sau khi vệ sinh cho trẻ.
7. Khi thấy trẻ bị sốt và xuất hiện nốt phỏng hoặc mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân hoặc loét niêm mạc miệng, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị sớm.
8. Trẻ mắc bệnh phải được nghỉ học và không tiếp xúc với trẻ khác ít nhất 7 ngày. Thu gom xử lý phân của trẻ bằng Chloramin B, vôi bột hoặc tro bếp… Tránh làm vỡ các nốt phỏng của trẻ.
Cùng Lifebuoy chung tay vì một Việt Nam khỏe mạnh hơn
Tắm và rửa thay thường xuyên với xà phòng diệt khuẩn là cách đơn giản và hiệu quả nhất giúp bảo vệ bạn khỏi 10 vấn đề sức khỏe
Ths.Bs. Đinh Thạc BV. Nhi đồng 1 TP.HCM
