Người bị tăng nhãn áp (TNA) có thể mất mô thần kinh, dẫn đến mất thị lực. Chứng TNA là nguyên nhân thứ hai gây mù là trên thế giới. Bệnh thường xảy ra ở những người trên 40 tuổi, mặc dù có một dạng TNA khác ở trẻ sơ sinh (bẩm sinh). Những người có tiền sử gia đình bị bệnh TNA có nguy cơ cao mắc bệnh TNA. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm giác mạc mỏng hơn, viêm mắt mạn tính và dùng thuốc tăng áp lực trong mắt.
Nguyên nhân gây bệnh
Tăng áp suất bên trong mắt (nhãn áp) thường được kết hợp với các tổn thương thần kinh thị giác đặc trưng cho bệnh TNA. Áp lực này xuất phát từ sự tích tụ của thủy dịch, một chất lỏng tự nhiên và liên tục được sản xuất ở mặt trước của mắt.
Nước bình thường ra khỏi mắt thông qua một hệ thống thoát nước ở góc nơi giác mạc mống mắt. Khi hệ thống thoát nước không hoạt động, thủy dịch không thể ra bình thường, và áp lực tăng trong mắt.
Hiện chưa rõ bệnh TNA. Nhưng nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, bệnh thường được kiểm soát. Thuốc hoặc phẫu thuật có thể làm chậm hoặc ngăn ngừa mất thị lực. Tuy nhiên, thị lực đã bị mất do TNA không thể phục hồi. Đó là lý do tại sao bạn nên đi khám mắt định kỳ. Có rất nhiều lý thuyết về nguyên nhân gây TNA, nhưng chưa có nguyên nhân chính xác.
Mặc dù bệnh thường liên quan đến sự gia tăng áp suất chất lỏng bên trong mắt, các nguyên nhân khác bao gồm thiếu máu cung cấp đủ cho dây thần kinh.
Bệnh TNA góc mở tiên phát: Trong bệnh này, góc thoát nước được hình thành bởi các giác mạc và mống mắt vẫn mở, nhưng các kênh thoát nước nhỏ ở góc (gọi là meshwork trabecular) bị chặn một phần, làm cho thủy dịch thoát ra khỏi mắt quá chậm. Điều này dẫn đến dịch và áp suất tăng dần bên trong mắt. Thiệt hại cho thần kinh thị giác không gây đau và rất chậm, có thể bị mất phần lớn tầm nhìn ngay cả trước khi nhận thức vấn đề.
Bệnh TNA góc đóng: Bệnh TNA góc đóng xảy ra khi mống mắt lồi ra phía trước thu hẹp hoặc chặn góc thoát nước được hình thành bởi các giác mạc và mống mắt. Kết quả là, dung dịch chất lỏng không còn có thể thoát ở góc này, vì thế làm tăng áp suất đột ngột mắt. TNA góc đóng thường xảy ra đột ngột (cấp tính), nhưng nó cũng có thể xảy ra từ từ (mạn tính).
Nếu có góc thoát nước hẹp, giãn nở bất ngờ có thể kích hoạt TNA góc đóng cấp tính. Giãn nở mắt để đáp ứng với bóng tối, ánh sáng mờ, căng thẳng, kích thích và thuốc nhất định. Những thuốc này bao gồm thuốc kháng histamin, chẳng hạn như desloratadine (clarinex) và cetirizin (zyrtec); thuốc chống trầm cảm ba vòng, như doxepin và protripxyline (vivactil) và thuốc nhỏ mắt được sử dụng để làm giãn cho kiểm tra mắt toàn diện.
Bệnh TNA áp suất thấp: Một số chuyên gia tin rằng những người có bệnh TNA áp suất thấp có thể có dây thần kinh nhạy cảm bất thường hoặc một nguồn cung cấp máu đến thần kinh thị giác giảm do xơ vữa động mạch - tích tụ mỡ (plaques) trong động mạch hay hạn chế lưu thông. Trong những trường hợp này, thiệt hại dây thần kinh thị giác có thể xảy ra ngay cả với áp suất bình thường.
Bệnh TNA sắc tố: là một loại bệnh TNA có thể phát triển ở trẻ đến tuổi trung niên, được kết hợp với sự phân tán của các hạt sắc tố bên trong mắt. Các hạt sắc tố xuất hiện phát sinh từ phía sau của mống mắt. Khi các hạt tích lũy, có thể cản trở dòng chảy của dịch nước và gây ra sự gia tăng áp lực. Hoạt động thể chất, chẳng hạn như chạy bộ, đôi khi khuấy động các hạt sắc tố, làm cho chúng gây ra áp lực liên tục. Đây là loại bệnh TNA thường có thể dễ dàng chẩn đoán.
Hình ảnh mắt bị tăng nhãn áp.
Cần phát hiện và điều trị sớm
Chẩn đoán sớm và điều trị có thể giảm thiểu hoặc ngăn ngừa tổn thương thần kinh thị giác và những tổn thất liên quan đến bệnh TNA, gây nên hạn chế tầm nhìn.
Trong giai đoạn đầu, không có đau đớn hoặc khó nhìn thấy. Khi tình trạng trở nên trầm trọng hơn, bệnh nhân dần dần bắt đầu bị mất tầm nhìn ngoại vi của họ. Một số triệu chứng của TNA là khó khăn trong việc nhìn thấy ở những nơi tối, thay đổi thường xuyên thị lực của mắt, giảm tầm nhìn, quầng mờ, nhìn thấy quầng sáng quanh bóng đèn, đau, đỏ trong mắt và buồn nôn.
Bệnh TNA thường phổ biến hơn ở những người trên 40 tuổi, nhưng nó cũng có thể xảy ra với những người trẻ tuổi. Người có tiền sử gia đình mắc bệnh TNA có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, những người có vấn đề như huyết áp cao, bệnh tiểu đường, hoặc những người đã dùng steroid trong một thời gian dài dễ bị căn bệnh này.
Điều trị bệnh TNA
Điều trị TNA nhằm giảm áp lực trong mắt. Thường xuyên sử dụng thuốc nhỏ mắt theo toa là cách thông thường nhất để điều trị TNA. Một số trường hợp có thể điều trị bằng laser hoặc phẫu thuật.
Mặc dù chưa có phương pháp chữa bệnh TNA, chẩn đoán sớm và điều trị sớm có thể duy trì thị lực.
Thuốc: Một số loại thuốc có thể điều trị bệnh TNA. Thông thường, thuốc làm giảm áp lực trong mắt.
Phẫu thuật bằng tia lazer: Phẫu thuật tạo hình phế nang bằng laser giúp chất lỏng thoát ra khỏi mắt. Tuy nhiên phương pháp này chỉ là tạm thời, cần phải thực hiện nhiều lần trong tương lai để có hiệu quả tốt nhất.
Phẫu thuật thông thường: Nếu thuốc nhỏ mắt và phẫu thuật bằng laser không làm giảm tình trạng tăng nhãn áp, bạn có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ. Phương pháp vi phẫu lọc này tạo ra một cái rãnh thoát nước, chất lỏng thoát ra trên rãnh sau đó thẩm thấu vào máu.
Cấy ghép: Phẫu thuật cấy ghép có thể là một lựa chọn cho người lớn bị TNA không kiểm soát hoặc tăng nhãn áp phụ hoặc cho trẻ bị TNA. Một ống silicon nhỏ được chèn vào mắt để giúp thoát nước.