(SKDS) - Mùa hè nắng nóng, nhiều người, đặc biệt là trẻ em thường bị bệnh rôm sảy. Khi các ống dẫn mồ hôi bị tắc nghẽn và mồ hôi bị ứ đọng lại dưới da, rôm sảy xuất hiện. Bệnh gây cảm giác rất khó chịu như bị châm chích và ngứa nhiều. Có thể bạn đã từng gặp nhiều người bị bệnh rôm sảy, nhưng hiểu biết về cách phòng chống bệnh này không phải ai cũng biết.
Rôm sảy “mọc” khi tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi
Trên da chúng ta có 2 loại tuyến mồ hôi là tuyến ngoại tiết và tuyến đầu tiết. Các tuyến ngoại tiết có ở hầu hết diện tích da của cơ thể và mở trực tiếp ra bề mặt của da. Còn các tuyến đầu tiết chỉ phát triển ở vùng có nhiều nang lông như da đầu, nách và bẹn. Khi thân nhiệt tăng, hệ thần kinh sẽ điều khiển các tuyến ngoại tiết bài tiết mồ hôi, mồ hôi di chuyển dọc theo các ống tuyến, thoát ra bề mặt của da để làm lạnh cơ thể và bốc hơi. Rôm sảy sẽ xuất hiện khi các ống tuyến tiết mồ hôi bị nghẽn, khi đó mồ hôi sẽ bị giữ lại dưới da gây tình trạng viêm và nổi mụn đỏ. Cho đến nay, khoa học vẫn chưa rõ vì sao các ống tuyến mồ hôi lại bị nghẽn nhưng người ta cho rằng có một số yếu tố liên quan đến sự tắc nghẽn này. Một là do thời tiết nóng, ẩm rất thuận lợi cho sự phát triển của rôm sảy, nhất là những người mới di chuyển từ vùng ôn đới sang vùng nhiệt đới. Sau một thời gian khi cơ thể đã thích nghi với khí hậu, các triệu chứng sẽ biến mất.
Hai là do hoạt động thể lực: đối với người vận động với cường độ cao, làm việc nặng gây tiết nhiều mồ hôi dễ bị bệnh rôm sảy. Ba là các ống tuyến mồ hôi chưa hoàn chỉnh ở trẻ nhỏ, rất dễ bị tổn thương gây tắc nghẽn khiến mồ hôi không có đường thoát ra ngoài mà bị lưu giữ lại dưới da gây rôm sảy. Bốn là một số loại thuốc chữa bệnh khác nhưng có liên quan đến việc phát triển của rôm sảy như : bethanechol, clonidine, thuốc điều trị mụn trứng cá có vitamin A… Năm là do vi khuẩn: có vài loại vi khuẩn thường trú trên da như Staphylococcus epidermidis có thể bài tiết một loại chất nhờn làm bít các ống tuyến mồ hôi. Ngoài ra còn có các yếu tố như: nằm một chỗ lâu ngày, sưởi quá nóng, mặc một số loại vải không làm mồ hôi bốc hơi được cũng có thể bị rôm sảy.
Biểu hiện do bệnh rôm sảy trên mặt trẻ nhỏ. |
Biểu hiện bệnh
Rôm sảy ở trẻ em, chủ yếu thấy ở da đầu, cổ, vai, ngực và lưng nhưng cũng có thể có ở kẽ nách, háng. Ở người lớn, rôm sảy phát triển nhiều ở các nếp gấp của da và những vị trí cọ sát của quần áo. Có 3 dạng rôm sảy được phân loại dựa theo vị trí ống dẫn mồ hôi bị tắc nghẽn. Rôm sảy kết tinh: là dạng nhẹ của rôm sảy, do tổn thương ống tuyến mồ hôi ở lớp sừng, lớp ngoài cùng của da. Dạng này biểu hiện bởi những mụn nước nông, nhỏ, trong và những sẩn dễ vỡ nhưng không ngứa, không đau. Tổn thương loại này có thể tự biến mất sau vài ngày nhưng có thể tái phát khi thời tiết nóng ẩm. Bệnh gặp chủ yếu ở trẻ sơ sinh hoặc ở người lớn, nhất là những người di chuyển từ vùng khí hậu ôn đới sang vùng khí hậu nhiệt đới.
Rôm sảy đỏ: là tổn thương ở vị trí sâu hơn trong lớp thượng bì của da. Đó là những sẩn đỏ có cảm giác đau nhói và ngứa nhiều. Thường có ít hay không có mồ hôi ở vùng da bị ảnh hưởng. Rôm sảy sâu: là dạng bệnh ít gặp, xảy ra chủ yếu ở người lớn đã bị nhiều đợt rôm sảy đỏ. Bệnh gây tổn thương ở lớp bì là lớp sâu hơn của da và xuất hiện sớm sau khi vận động hay các hoạt động làm đổ nhiều mồ hôi. Bệnh có thể gây tình trạng không có mồ hôi lan rộng đưa đến hội chứng kiệt sức do nóng với biểu hiện chóng mặt, buồn nôn, mạch nhanh.
Rôm sảy có thể gây ra các biến chứng bội nhiễm với triệu chứng da sưng phù, nóng, đỏ, đau, có mủ, sưng hạch vùng cổ, nách, bẹn, tạo ra mụn mủ đau và ngứa nhiều.
Đối phó với bệnh rôm sảy có khó không?
Phương pháp tốt nhất để đối phó với bệnh rôm sảy là làm mát da và chống tiết mồ hôi. Giảm tiết mồ hôi bằng cách sử dụng máy lạnh, quạt thông khí, mặc quần áo thoáng mát và hạn chế vận động. Khi da được làm mát, rôm sảy sẽ biến mất nhanh chóng. Đối với dạng rôm sảy nhẹ thường không cần phải điều trị. Nhưng ở các dạng nặng hơn thì cần điều trị bằng các loại thuốc bôi để giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa biến chứng. Các loại thuốc bôi thường dùng điều trị rôm sảy là dung dịch calamine làm dịu ngứa. Thuốc anhydrous lanolin có thể giúp ngăn ngừa tình trạng bít các ống tuyến mồ hôi và ngưng phát sinh các tổn thương mới.
Các loại thuốc bôi có chứa steroid dùng trong trường hợp rôm sảy nặng. Có thể dùng vitamin C uống để giúp làm dịu các tổn thương rôm sảy. Có thể dùng các bài thuốc nam chữa rôm sảy như dùng các loại cây, quả có tính mát như mướp đắng, bồ công anh, sài đất, chanh... để tắm cho trẻ cũng có tác dụng tốt. Lưu ý khi khi sử dụng các loại lá này cần phải rửa sạch kỹ trước khi nghiền, lọc hay đun nước tắm. Chọn loại phấn rôm chất lượng tốt chấm lên vùng da bị rôm sảy sau khi tắm cho trẻ nhỏ là cách hạn chế bệnh tốt. Người lớn và trẻ lớn có thể uống các đồ mát như bột sắn dây, nước cam, chanh...
BS. Trần Thanh Tâm