Thuật ngữ này dùng để chỉ các ảnh hưởng cấp tính của bức xạ ion hóa đến toàn bộ cơ thể hoặc một phần cơ thể khi liều bức xạ lớn hơn 1gray (Gy) tia X hoặc tia gamma hoặc 1 sievert (Sv) (Sv là đơn vị quốc tế biểu hiện liều xạ được hấp thu gây những ảnh hưởng sinh học giống như 1Gy tia X hoặc tia gamma) nếu là các kiểu bức xạ khác.
Ảnh hưởng của nhiễm xạ phụ thuộc vào liều xạ và thời gian bị nhiễm xạ (lâu hay chóng). Tổng liều bức xạ trên cơ thể ít hơn 2Gy chưa gây nguy hiểm cho một người khỏe mạnh. Với những liều từ 1-10Gy, nạn nhân thấy buồn nôn thoáng qua, có thể nôn, nhưng những triệu chứng này không tồn tại lâu và 2 -3 tuần sau đó, có thể thấy sức khỏe tạm ổn. Tiếp đến thời kỳ các dấu hiệu nhiễm xạ gây tổn thương đến tủy xương và hệ miễn dịch biểu hiện bằng các nhiễm khuẩn tái diễn (có thể gây tử vong trừ khi được điều trị bằng thuốc kháng sinh) và những điểm xuất huyết nhỏ dưới da. Một số nạn nhân có thể được chữa khỏi bằng cách ghép tủy xương hoặc được cách ly trong một môi trường vô khuẩn cho đến khi tủy xương của họ phục hồi hoàn toàn trở lại.
Với liều từ 10-30Gy, ở nạn nhân sẽ sớm xuất hiện buồn nôn, nôn nhưng sẽ mất đi sau vài giờ. Rồi nạn nhân sẽ đại tiện lỏng, ra máu (gọi là hội chứng dạ dày - ruột) và nhiễm khuẩn rất nặng do hệ miễn dịch bị tổn thương, có thể gây tử vong trong khoảng thời gian giữa ngày thứ tư đến ngày thứ 14 sau khi nhiễm xạ.
Nhiễm xạ cấp tính từ 30-100Gy gây nôn, lo âu và mất định hướng. Trong vòng vài giờ, nạn nhân sẽ mất ý thức và tử vong do tổn thương hệ thần kinh và phù não (gọi là hội chứng hệ thần kinh trung ương).
GS. Phạm Gia Cường