Tại Việt Nam, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone bắt đầu triển khai từ năm 2008. Cho đến nay, các can thiệp giảm tác hại cho người sử dụng ma túy phòng tránh lây nhiễm HIV được triển khai rộng khắp 63 tỉnh thành trong cả nước.
Đơn giản, an toàn và tiết kiệm chi phí... là những ưu điểm nổi bật từ điều trị cai nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone. Nhờ chương trình điều trị này đã góp phần giảm tỷ lệ nghiện ma túy, giảm đáng kể các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV và tỷ lệ lây nhiễm HIV.
Methadone là loại thuốc điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện có tác dụng trong một khoảng thời gian nhất định (thường là trong khoảng 24 giờ) nên phải được uống đều đặn hàng ngày. Việc điều trị thay thế bằng thuốc Methadone giúp người nghiện giảm cảm giác thèm ma túy, giảm tần suất sử dụng các chất dạng thuốc phiện, từ đó giảm các hành vi có nguy cơ lây nhiễm HIV, ổn định cuộc sống và có cơ hội tái hòa nhập với gia đình, cộng đồng.
Sau khi tham gia điều trị methadone, 100% số bệnh nhân nghiện các chất ma túy tăng cân ngay trong 3 tuần đầu; sau 18 tháng điều trị, tỉ lệ sử dụng heroin bằng đường tiêm chích từ 94% giảm xuống còn 0,3%.
Hiện tại, trên toàn tỉnh Hà Tĩnh có hơn 200 bệnh nhân đang tham gia chương trình điều trị methadone. Trong đó có gần 100 bệnh nhân qua nhiều lần xét nghiệm cho kết quả âm tính với ma túy và 20 bệnh nhân đã chấm dứt được chương trình điều trị methadone, ổn định cuộc sống.
Hơn 10 năm nghiện ma túy, tiền bạc, tài sản cứ đội nón ra đi theo “nàng tiên nâu”, gia đình anh L.T.T. (huyện Hương Sơn) lâm vào cảnh kiệt quệ. Nhận thức được tác hại của ma túy, nhiều lần anh quyết tâm cai nghiện nhưng đều không thành công. Năm 2016, sau khi tìm hiểu và quyết định điều trị bằng methadone, cuộc sống của anh T. đã mở ra một trang mới.
“Sau khi được cán bộ tư vấn và cấp phát thuốc methadone, tôi đã tuân thủ nghiêm các quy trình điều trị, uống thuốc đều đặn, đúng giờ. Qua thời gian, sức khỏe dần tốt lên, nhanh nhẹn, khỏe mạnh và dần dần không còn cảm giác thèm ma túy. Từ ngày điều trị bằng thuốc methadone đến nay tôi đã tăng gần 10kg, đặc biệt là đã có thể tham gia làm các công việc gia đình”, anh T. phấn khởi chia sẻ.
Cũng như anh T, sau nhiều năm điêu đứng vì nghiện ma túy, năm 2018, anh N. được gia đình động viên sử dụng thuốc methadone và sau 2 năm dứt hẳn được “nàng tiên nâu”.
T. và N. là hai trong nhiều trường hợp nghiện các chất ma túy đang được điều trị hiệu quả bằng methadone trên địa bàn Hà Tĩnh. Đến nay, toàn tỉnh đã có 3 cơ sở điều trị methadone đặt tại TP Hà Tĩnh, huyện Hương Sơn và thị xã Hồng Lĩnh và 3 cơ sở cấp phát thuốc tại Nghi Xuân, Kỳ Anh và Hương Khê.
Các cơ sở điều trị được triển khai đa dạng, lồng ghép tối đa với các cơ sở y tế nhằm tạo thuận lợi nhất để người bệnh tiếp cận với thuốc. Hiện nay các cơ sở trên toàn tỉnh đang điều trị, cấp phát thuốc methadone cho 180 bệnh nhân.
Bác sĩ Phùng Bình Văn - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Tĩnh cho biết: “Qua đánh giá thực tế, hiện nay, đa số các trường hợp nghiện ma túy sau khi tiến hành điều trị bằng Methadone đều cải thiện đáng kể về sức khỏe, chuyển biến tích cực về trí lực; cân nặng tăng bình quân từ 3 - 10 kg/bệnh nhân.
Điều trị bằng methadone, các bệnh nhân bị nhiễm HIV, viêm gan B, viêm gan C sẽ giảm nguy cơ lây truyền bệnh cho người khác. Bản thân các bệnh nhân cũng sẽ giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tiêm chích ma túy”.
Theo thống kế từ ngành Y tế, sau khi tham gia điều trị methadone, 100% số bệnh nhân tăng cân ngay trong 3 tuần đầu, tỉ lệ sử dụng heroin bằng đường tiêm chích từ 94%, sau 18 tháng điều trị giảm xuống còn 0,3%; tỉ lệ sử dụng chung bơm kim tiêm trong tiêm chích ma túy từ 27,8%, sau 12 tháng điều trị giảm xuống còn 0,3%.
Bên cạnh những kết quả tích cực mang lại, quá trình triển khai thực hiện chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp một số khó khăn. Một số người nghiện do nhận thức còn hạn chế hoặc mặc cảm, tự ti trước sự kỳ thị, phân biệt của xã hội nên chưa dám tiếp cận, đăng ký điều trị và vẫn có tình trạng bỏ điều trị...
Theo bác sĩ Phùng Bình Văn, để giúp người nghiện có cơ hội tiếp cận với chương trình điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng methadone đạt hiệu quả cao hơn, đòi hỏi phải làm tốt công tác tuyên truyền để mọi người, nhất là những người nghiện và người thân của họ biết về lợi ích của việc điều trị bằng methadone.
Đối với bản thân người nghiện cần kiên trì, tuân thủ nghiêm túc hướng dẫn của thầy thuốc và quy định trong quá trình điều trị. Đặc biệt, rất cần sự quan tâm, ủng hộ của người thân, gia đình, cộng đồng và toàn xã hội để người nghiện xóa bỏ mặc cảm, tự ti. Người nghiện cũng cần tạo điều kiện về việc làm phù hợp để có tự tin, nghị lực và quyết tâm điều trị.