Bệnh nhân 28 tuổi, cận đến 24 độ - nguyên nhân do đâu?

Cận thị học đường hay cận thị trên người trẻ (từ 8 đến 22 tuổi), được phát hiện từ đầu cấp II, tăng số dần từ 0,75 -1,00D mỗi năm và thường dừng lại khoảng 6,00D. Trong khí đó, cận bệnh lý (cận thị thoái hóa) lại mang tính di truyền cao, số kính tiếp tục gia tăng dù đã qua tuổi trưởng thành, độ cận đạt đến 10,00D hoặc hơn thế, người bệnh gặp khó không thể đeo đúng số, thị lực khó đạt mức tối đa mặc dù đã cố gắng chỉnh kính hết cỡ, kèm theo nhiều biến chứng…

Theo thống kê mới nhất năm 2024, ở một số trường học trong nội thành Hà Nội và TP. HCM, tỉ lệ học sinh mắc cận thị lên tới 50%, thậm trí tới hơn 70% ở một số trường đại học và rất nhiều người bị cận nặng

Bệnh nhân 28 tuổi, cận đến 24 độ…

Bệnh nhân nữ N.H.L, sinh 1997 ở Yên Dũng (Bắc Giang), phát hiện bị cận thị phải đeo kính từ năm 7 tuổi. Đến nay đã 28 tuổi, số kính tăng gần bằng số tuổi của mình (mắt phải cận -22,00D, loạn -2,00D; mắt trái cận – 19,75D, loạn 1,75D), nếu không đeo kính L. chỉ còn nhìn thấy ngón tay trước mặt cách 1m. Tuy nhiên từ khi đeo kính cho đến nay, L. khi mới chỉ đi khám mắt có 3 lần!

Trong lần thứ 4 này, nghe bạn bè giới thiệu, L. đến Bệnh viện mắt kỹ thuật cao Hà Nội (cơ sở 51-53-55 Trần Nhân Tông) để khám. BSCKI. Đỗ Minh Đức, Khoa Khúc xạ cho biết, L. được chẩn đoán 2 mắt cận loạn thị bệnh lý nặng, giai đoạn II. Các thăm dò khúc xạ chuyên sâu tại đây cho thấy tình trạng đáng báo động. Sinh trắc học nhãn cầu cho kết quả trục nhãn cầu >30mm; siêu âm B cho kết quả: giãn lồi củng mạc cực sau.

Các nghiên cứu đã chỉ ra, với những mắt có trục nhãn cầu >26mm thì nguy cơ tổn hại nhãn cầu, kèm theo giãn lồi củng mạc là khá cao. Kiểm tra đáy mắt và chụp cắt lớp võng mạc (OCT) cho kết quả hắc võng mạc teo mỏng, thóa hóa rào và thoái hóa biểu mô sắc tố ở mắt phải.

Do tình trạng cận quá cao, sau chỉnh kính tối đa bệnh nhân chỉ đạt thị lực 4-5/10. Bệnh nhân được chỉ định chỉnh quang bằng kính gọng đồng thời cần leser quang đông võng mạc chu biên để phòng biến chứng rách/bong võng mạc.

"Cặp kính quá dầy gây không ít trở ngại cho một thiếu nữ trẻ, tuy nhiên với tình trạng độ cận quá cao, độ cận vẫn còn xu hướng tiến triển, mắt của L, không có chỉ định can thiệp bằng các phẫu thuật cận thị như Lasik hoặc kể cả Phakic ICL (đặt thấu kính nội nhãn)" - BS Đức nói thêm.

Một số sai lầm của phụ huynh và học sinh khi bị cận thị

"Đeo kính nhiều sẽ bị phụ thuộc vào kính, không nên đeo kính khi mắt được chẩn đoán cận, thử uống thuốc và tập luyện hy vọng không phải đeo kính hoặc chỉ đeo kính khi cận nặng …" - đó là một số quan điểm không đúng của không ít học sinh và phụ huynh.

Mắt cận thị không nhìn rõ được các vật ở xa nên cần đeo kính để cải thiện thị lực, tăng cường chất lượng cuộc sống. Không đeo kính làm cho mắt phải điều tiết nhiều sẽ yếu dần, dẫn đến tăng độ cận. Đặc biệt ở trẻ nhỏ còn có thể dẫn đến rối loạn phát triển thị giác sau này. Tuy vậy, thời gian đeo kính trong ngày còn tùy thuộc vào độ cận. Cận dưới 1,00D, có thể không cần đeo kính khi nhìn gần nhưng cận trên 2,00D cần đeo kính thường xuyên trong mọi sinh hoạt hàng ngày. Đeo kính đúng kết hợp với việc duy trì thói quen sinh hoạt khoa học sẽ giúp ngăn chặn cận thị tiến triển.

Chất lượng mắt kính và gọng kính có vai trò rất quan trọng. Gọng kính chất lượng, có tính thẩm mỹ phù hợp với gương mặt sẽ giúp bạn dễ chịu và tự tin hơn trong giao tiếp. Mắt kính nên chọn những sản phẩm chống chói lóa, chống tia cực tím, chống ánh sáng xanh,... để có thể bảo vệ mắt tốt hơn.

Theo các chuyên gia của Bệnh viện Mắt Kỹ thuật cao (HITEC): Nhiều cha mẹ dù biết đã tăng độ, nhưng thấy mắt vẫn nhìn được nên không cho con đi khám để thay kính. Đây là một sai lầm nghiêm trọng khiến cho mắt đau, mỏi, và chảy nước mắt thường xuyên do "quá tải".

"Thay vì đến các tiệm kính gần nhà, trẻ cận thị cần phải đi thăm khám bác sĩ định kỳ 3 đến 6 tháng/lần và những khi mắt có dấu hiệu tăng độ để kiểm tra tình trạng mắt và thay kính nếu cần. Bởi cùng với sự phát triển về thể chất và chiều cao (trước 18 tuổi), cận thị luôn có xu hướng tăng số (cận thị tiến triển)" - Chuyên gia của Bệnh viện Mắt HITEC khuyến cáo.

Quản lý cận thị là việc xây dựng một kế hoạch phối hợp giữa thầy thuốc nhãn khoa, phụ huynh học sinh, thầy cô và trẻ còn trong độ tuổi phát triển (từ 5 đến 15 tuổi) nhằm làm chậm thời gian khởi phát cận thị cũng như giảm sự tiến triển của cận thị theo thời gian.

Tại sao phải quản lý cận thị cho trẻ trước 15 tuổi?

Các chuyên gia nhãn khoa của Bệnh viện Mắt HITEC cho hay, cận thị khởi phát sớm, cận thị cao, trục nhãn cầu quá dài, tiến triển cận thị nhanh ngay cả khi đã sau 18 tuổi … là những yếu tố nguy cơ cao gây bệnh lý tổn hại nhãn cầu nặng nề.

Cận thị nặng (trên -5,00D) có nguy cao cơ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa thị lực như: tổn thương thoái hóa hắc – võng mạc, bong võng mạc, thoái hóa hoàng điểm, glocom, đục thủy tinh…

Nguy cơ khiếm thị tăng tới 90% trên những mắt có chiều dài nhãn cầu (trục nhãn cầu) trên 30mm, trong khi tỷ lệ này chỉ khoảng dưới 4% ở mắt có trục nhãn cầu dưới 26mm.

Mỗi 1 mm chiều dài trục nhãn cầu tương đương với khoảng 3,00D khúc xạ, vì vậy, tăng độ dài trục nhãn cầu đang được coi là yếu tố chính thúc đẩy tiến triển cận thị. Mục tiêu của quản lý cận thị là kiểm soát độ dài trục nhãn cầu dưới 26mm.

Tương tự như vậy, trên những mắt cận thị nặng, nguy cơ thoái hóa võng mạc chu biên và bong võng mạc cũng tăng từ 40-20 lần, nguy cơ thoái hóa hắc võng mạc và tân mạch hắc mạc cũng tăng gấp 40 lần ở những mắt bình thường. Quản lý được 1,00D cho mắt cận thị giúp làm giảm được 40% nguy cơ các biến chứng cho võng mạc.

Bạch Mai