Thời tiết ẩm ướt của mùa mưa và việc chân thường xuyên bị ướt là cơ hội cho một số bệnh da phát triển trong đó có bệnh nấm kẽ chân. Nấm kẽ chân dân gian còn gọi là bệnh nước ăn chân, viêm kẽ… Nguyên nhân thường do nấm trichophyton rubrum, thường xuất hiện ở các kẽ ngón chân. Tổn thương là các đám đỏ da, mụn nước, trợt da, chảy dịch, bong da… đặc biệt rất ngứa.
Thuốc bôi tại chỗ
Thuốc bôi tại chỗ có thể sử dụng các loại thuốc kháng nấm thông dụng hiện nay như: nhóm allylamine, nhóm azole (clotrimazole, econazole, ketoconazole, miconazole). Mỗi loại thuốc bôi, từng loại biệt dược, từng dạng bào chế sẽ có đặc điểm dược lý học và hiệu quả khác nhau, lưu ý sử dụng khác nhau nhưng khi dùng thuốc bôi chống nấm đều cần phải lưu ý một số vấn đề sau:
Không cần phải ngâm rửa tổn thương khi bôi thuốc. Nhiều người có thói quen và quan niệm rằng trước khi bôi thuốc phải ngâm rửa tổn thương bằng nước muối đặc hoặc dung dịch sát khuẩn như ôxy già. Điều này không cần thiết mà nhiều khi lại làm tổn thương bị loét, chảy nước nhiều hơn.
Bôi thuốc đúng cách, vừa đủ lượng. Người bệnh nhiều khi không biết phải bôi thuốc thế nào cho đúng, cho đủ. Khi bôi quá nhiều thuốc có thể gây cảm giác nóng, rát ở tổn thương. Bôi quá nhiều cũng gây lãng phí thuốc, Vì vậy chỉ cần bôi một lớp mỏng, dàn đều lên bề mặt tổn thương là đủ. Người ta thường sử dụng phương pháp đo lượng thuốc cần bôi bằng cách nặn tube thuốc lên ngón tay trỏ, từ đầu ngón tới nếp gấp đốt ngón tay thứ nhất gọi là 1 đơn vị để bôi lên vùng diện tích khoảng 5cm2 là đủ.
 Hình ảnh nấm kẽ chân (nước ăn chân). |
Thuốc dùng toàn thân
Thuốc uống điều trị nấm kẽ chân có thể dùng các nhóm sau: nhóm azole (fluconazole, itraconazole, ketoconazole), nhóm griseofulvin. Các thuốc trị nấm thường chuyển hóa qua gan và thải trừ qua thận, qua đường mật vì vậy cần thận trọng khi sử dụng ở người già, người suy gan, suy thận.
Khi sử dụng ketoconazole cần chú ý như sau: không dùng thuốc cho người có bệnh lý gan, mật. Không dùng cùng với các thuốc sau: terfenadine, astemizole, triazolam, midazolam, quinidine, pimozide, simvastatin, lovastatin. Một số thuốc khác như thuốc kháng virut, thuốc chống ung thư, thuốc ức chế miễn dịch, digoxin, carbamazepine, buspirone, alfentanil, alprazolam, rifabutin, methylprednisolone, trimetrexate cũng không được dùng chung. Thận trọng với người đang dùng thuốc kháng acid dạ dày, không nên dùng thuốc với phụ nữ có thai và bà mẹ cho con bú. Trong quá trình dùng thuốc nên theo dõi các biểu hiện như mệt mỏi, ăn uống kém, chán ăn, đầy bụng, vàng da vàng mắt, tiểu vàng… để kịp thời xử lý nếu có tác dụng phụ. Thuốc có thể gây rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, đau đầu…
Khi sử dụng fluconazole đường uống, không nên sử dụng cùng với rifampicin, phenytoin và sulphonylurea vì rifampicin làm giảm nồng độ fluconazole trong huyết tương, còn phenytoin, sulphonylurea lại tăng nồng độ khi sử dụng chung với fluconazole. Fluconazole có thể gây một số tác dụng phụ như đau đầu, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, nổi ban đỏ, ngứa ngoài da.
Đối với itraconazole là thuốc kháng nấm gần đây được sử dụng nhiều, nhưng cần hạn chế sử dụng ở người suy gan, suy thận, có thể phải điều chỉnh liều thấp hơn. Không dùng thuốc chung với các thuốc sau: astemizole, cisapride, dofetilide, mizolastin, levacetylmethadol, quinidine, terfenadine, sertindole, pimozide, vì có thể gây ảnh hưởng lên tim, kéo dài khoảng QT. không dùng chung với lovastatine, simvastatin, triazolame, diazolame, ergometrine, ergotamine. Chống chỉ định dùng itraconazloe ở phụ nữ có thai và thận trọng dùng với phụ nữ cho con bú. Thuốc có một số tác dụng phụ, chủ yếu trên đường tiêu hóa như nôn, buồn nôn, đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy…
Thuốc kháng nấm griseofulvin là loại thuốc tương đối an toàn nhưng cũng cần thận trọng khi sử dụng ở phụ nữ có thai, không dùng cho người có rối loạn chuyển hóa porphyrin, người suy gan. Thuốc có thể gây tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, đau đầu, nổi ban đỏ ở da. Cần tránh sử dụng chung với các thuốc chống đông máu, theophylin vì griseofulvin làm giảm tác dụng của các thuốc này.
Việc điều trị nấm kẽ chân không khó nhưng các loại thuốc kháng nấm đường bôi và đường uống khi dùng cũng cần thận trọng và sử dụng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để đạt hiệu quả điều trị và tránh được tác dụng phụ.
TS. Vũ Tuấn Anh
