Bệnh lây lan qua đường tình dục (viết tắt bằng tiếng Anh: STD) là một khái niệm chỉ một nhóm bệnh lây lan bằng con đường tiếp xúc tình dục, bao gồm giao hợp qua âm đạo, qua miệng hay qua hậu môn. Có rất nhiều loại bệnh lây lan qua đường tình dục. Thường thì khả năng lây lan của loại bệnh này rất cao và bất cứ ai cũng có thể mắc căn bệnh này nếu có đời sống tình dục không lành mạnh.
Con đường lây lan
Đa số các bệnh nhóm STD lây nhiễm qua các lớp niêm mạc của dương vật, âm hộ, trực tràng, hậu môn, và ít gặp hơn là đường miệng. Các lớp niêm mạc này giống như da, cũng nằm ngoài các bộ phận trên, nhưng khác với da, chúng có thể cho phép các loại vi trùng, virus xâm nhập và gây bệnh. Mặc dù niêm mạc cũng có ở miệng, nhưng với nhiều loại vi trùng, virus việc lây lan khi quan hệ tình dục qua đường miệng dễ xảy ra hơn khi hôn nhau. Với virus HIV, các dịch tiết ra từ cơ quan sinh dục chứa nhiều virus hơn nước bọt. Tuy vậy, cũng có một số loại virus có thể lây qua việc tiếp xúc da trực tiếp như herpes simplex hoặc HPV.
 Ảnh minh họa |
Viêm âm đạo
Viêm âm đạo do nấm là bệnh thường gặp, chủ yếu phát sinh trong quan hệ tình dục. Bệnh do một trong số nhiều chủng nấm có tên là candida gây ra. Nấm candida là loại nấm vốn có với số lượng ít trong âm đạo, cũng như trong miệng và ống tiêu hóa của nam và nữ.
Biểu hiện của viêm âm đạo do nấm là bệnh nhân thường ngứa nhiều. Khí hư màu trắng đục như váng sữa, thành màng mỏng dính vào thành âm đạo, dưới có vệt chợt đỏ, không hôi. Bệnh nhân có thể bị kèm theo triệu chứng đi tiểu khó, đau khi giao hợp.
Ngoài ra, nam giới cũng có thể bị nhiễm nấm candida. Có biểu hiện bỏng rát qui đầu, ngứa qui đầu và bao da đỏ, có nhiều vết nứt rạn và nhiều chất nhầy màu trắng.
Sùi mào gà
Sùi mào gà là bệnh chủ yếu STD, qua chỗ sây sát niêm mạc do virus sùi mào gà gây nên. Bệnh thường gặp ở cả hai giới. Sùi mào gà thường là lành tính nhưng ở một số trường hợp sẽ trở thành ác tính gây ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật và hậu môn.
Triệu chứng của bệnh không điển hình và thường khó phát hiện vì thời gian ủ bệnh khá lâu (2 - 9 tháng). Biểu hiện bệnh là các u nhú màu hồng tươi, mềm, có chân hoặc có cuống, không đau và dễ chảy máu liên kết với nhau thành một mảng rộng trông giống như mào gà hoặc hoa súp lơ màu trắng hồng. Có thể thấy tổn thương dạng phẳng rất khó phát hiện.
Ở nữ, sùi mào gà hay thấy ở âm vật, môi nhỏ, quanh lỗ niệu đạo, tầng sinh môn, cũng có thể gặp sùi mào gà ở cổ tử cung, hậu môn. Ở nam giới, sùi mào gà thường gặp ở rãnh quy đầu, bao da và thân dương vật, có khi thấy ở miệng sáo, phần đầu của niệu đạo trước, da bìu. Thông thường bệnh không biểu hiện nhanh lại không gây đau đớn cho người bệnh nên rất khó tự phát hiện.
Đến khi thấy mào gà sưng to, chỗ kín thấy ngứa, có chảy nước, mủ người bệnh mới tới bác sĩ khám. Hiện chưa có thuốc đặc trị, người ta có thể áp dụng phương pháp đốt điện, chấm dung dịch, dùng thuốc tại chỗ, thuốc uống.
Viêm gan B
Virus viêm gan B gây bệnh ở gan nhưng lây qua dịch sinh dục và qua máu. Bạn có thể nhiễm virus mà không có biểu hiện gì. Cũng có thể sau khi nhiễm từ 6 tuần đến 6 tháng, bạn phát bệnh gan, có các triệu chứng như: mệt mỏi, đau đầu, tiểu sẫm màu. Bệnh có thể trở thành mạn tính, gan yếu dần, có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan và tử vong.
Tốt nhất, bạn hãy đi thử máu để biết mình có nhiễm virus viêm gan B không. Nếu không, bạn hãy tiêm vắcxin phòng bệnh ngay để không bao giờ mắc phải căn bệnh tai ác này. Còn nếu bạn là người mang mầm bệnh viêm gan B, hãy lưu tâm phòng ngừa cho người khác. Bệnh viêm gan B không có thuốc đặc hiệu. Nếu nhiễm virus này khi đang có thai, bạn hãy cho bác sĩ biết để tiêm chủng cho con bạn ngay sau khi sinh.
Bệnh AIDS
AIDS gọi là “hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải”. Gọi là hội chứng vì AIDS không có biểu hiện đặc trưng mà là biểu hiện thấy trong nhiều bệnh nhiễm khuẩn cơ hội như bệnh thần kinh, hoặc ung thư do nguồn gốc suy giảm miễn dịch gây ra.
Suy giảm miễn dịch là suy giảm hệ thống bảo vệ và chống đỡ của cơ thể do hàng rào miễn dịch bị virus gây bệnh tấn công (HIV). Hàng rào miễn dịch do hai loại tế bào đảm nhiệm: lympho bào T, khi tế bào T suy giảm (chủ yếu là T4) thì tế bào B cũng giảm theo, kết quả là mất sức đề kháng. Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải là bệnh lây chủ yếu qua đường tình dục, hiện nay chưa có thuốc chữa công hiệu, cũng chưa có vắc-xin đề phòng.
Phòng ngừa bệnh STD bằng cách nào?
- Không quan hệ tình dục trước hôn nhân.
- Sống chung thủy, thực hiện một vợ một chồng, một bạn tình duy nhất. Không quan hệ tình dục với đối tượng làm nghề mại dâm, với nhiều bạn tình hoặc với bạn tình đang mắc STD.
- Luôn sử dụng bao cao su đúng cách trong quan hệ tình dục.
- Không truyền máu nếu như máu đó chưa được xét nghiệm sàng lọc virus viêm gan B, HIV/AIDS…
- Đi khám và điều trị sớm khi có bệnh. Cần nhớ là phải điều trị cho cả hai người. Trong thời gian điều trị, tốt nhất không nên quan hệ tình dục, nếu có phải sử dụng bao cao su. Cần hiểu biết về cách thức tình dục an toàn.
- Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần.
BS. XUÂN ANH