Lậu và chlamydia thường gây nhiễm ở cổ tử cung của phụ nữ và đường tiết niệu nam giới. Đây là hai bệnh thường đi kèm với nhau. Ngoài ra, bệnh cũng có thể thấy ở trực tràng và vùng hầu họng. Nếu không được điều trị sớm và dứt điểm, bệnh sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm.
Vi khuẩn gây bệnh
Bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae (GC) và chlamydia, do vi khuẩn Chlamydia trachomatis (CT) là những bệnh lây truyền qua đường tình dục. Bệnh lây truyền qua đường miệng, âm đạo hoặc hậu môn; mầm bệnh còn có thể lây truyền từ mẹ sang con trong khi sinh, gây bệnh đáng kể ở trẻ.
Cả hai vi khuẩn trên đều có thể gây nhiễm ở niệu đạo, vùng hầu họng, trực tràng ở cả nam lẫn nữ; gây nhiễm mào tinh hoàn ở nam, cổ tử cung, tử cung và 2 ống dẫn trứng ở nữ. Bệnh nhân nữ không được điều trị, lậu và chlamydia sẽ gây ra viêm phần phụ (PID), sẹo vòi trứng, vô sinh hoặc thai ngoài tử cung.
Hai vi khuẩn này còn có thể gây thương tổn ở những bộ phận khác; N. gonorrhoeae gây nhiễm trùng lan tỏa ở da, khớp và các hệ thống khác. Nhiễm lậu cầu và chlamydia tạo thuận lợi cho việc lây truyền HIV sang bạn tình.
 Một tế bào bị nhiễm vi khuẩn Chlamydia trachomatis. |
Dấu hiệu nhận biết
Tùy vào vị trí nhiễm bệnh (như hầu họng, niệu đạo, cổ tử cung, trực tràng). Triệu chứng không phải lúc nào cũng gặp ở tất cả bệnh nhân.
Bệnh nhân nữ thường thấy tiết dịch ở âm đạo, đau khi quan hệ tình dục, tiểu đau hoặc nóng rát, đau ở bụng hoặc hố chậu, lở họng, lở miệng, tiết dịch ở trực tràng, khó chịu ở hậu môn.
Bệnh nhân nam có thể thấy mót tiểu hoặc tiểu lắt nhắt, tiết dịch niệu đạo, viêm đỏ niệu đạo, tiểu són - đau rát, sưng đau tinh hoàn, tiết dịch ở trực tràng, khó chịu ở hậu môn…
Những người có quan hệ tình dục không an toàn (có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục qua đường miệng, hậu môn và tiền sử mắc lậu và chlamydia) có nguy cơ cao mắc bệnh hơn.
Cần loại trừ các bệnh khác có triệu trứng gần giống như: nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm hậu môn, viêm phần phụ, viêm ruột thừa, hội chứng ruột kích thích, thống kinh.
Thuốc điều trị
Do vi khuẩn gây bệnh lậu kháng kháng sinh nhóm fluoroquinolone thường gặp ở các quốc gia như Mỹ, các đảo quốc ở Thái Bình Dương, châu Á và Anh, do đó Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC)khuyến cáo không dùng fluoroquinolones để điều trị lậu ở những người đồng tính nam (MSM) hoặc những bệnh nhân thuộc những vùng miền nêu trên trừ phi đã kiểm tra độ nhạy cảm với kháng sinh để có hướng điều trị. Tương tự, sự đề kháng của lậu cầu với azithromycin cũng đang trỗi dậy và chỉ dùng azithromycin để điều trị lậu cho những bệnh nhân có chống chỉ định với các thuốc khác.
Do thường gặp nhiễm bộ đôi vi khuẩn nên bệnh nhân đã được chẩn đoán nhiễm lậu cầu hoặc chlamydia cần được điều trị cho cả hai loại vi khuẩn này, trừ phi đã xác định được là chỉ nhiễm có một loại. Tái nhiễm dễ xảy ra nếu tiếp tục tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ. Cần điều trị cho bạn tình của bệnh nhân trong vòng 60 ngày trước và sau chẩn đoán. Bệnh nhân cần kiêng giao hợp trong vòng 7 ngày điều trị.
Tuân thủ điều trị là cần thiết cho việc điều trị thành công. Để bệnh nhân dễ tuân thủ điều trị, nên chỉ định loại thuốc dùng liều duy nhất/ngày. Ngoài ra, cần xem xét các vấn đề khác là tình trạng kháng thuốc, chi phí điều trị, cơ địa dị ứng thuốc và thai nghén.
Điều trị lậu cầu
Các hướng dẫn điều trị hiện nay nhấn mạnh việc sử dụng ceftriaxone, nếu có thể được, cho nhiễm lậu cầu ở bất kỳ vị trí nào và azithromycin hoặc doxycycline để cải thiện tỷ lệ chữa dứt điểm, giảm nguy cơ tạo ra các chủng vi khuẩn kháng cephalosporin. Cần chú ý, nhiễm lậu cầu ở vùng hầu là khó điều trị hơn so với những nơi khác. Bệnh nhân có phơi nhiễm với lậu cầu ở vùng hầu họng nếu có thể, nên được điều trị bằng ceftriaxone.
Điều trị chlamydia
- Azithromycin uống liều duy nhất.
- Doxycycline uống ngày 2 lần trong 7 ngày.
Có thể thay thế erythromycin, erythromycin ethylsuccinate, ofloxacin, levofloxacin uống trong 7 ngày.
Lưu ý: Bệnh nhân uống đầy đủ liều lượng thuốc đã được chỉ định. Uống thuốc sau khi ăn nếu có buồn nôn, báo ngay cho bác sĩ nếu nôn hoặc không thể uống được thuốc.
Bạn tình của bệnh nhân từ 60 ngày trước đó cần được xét nghiệm các mầm bệnh lây truyền qua đường tình dục và điều trị càng sớm càng tốt với một phác đồ kháng lậu cầu và chlamydia có hiệu quả, ngay cả khi chưa có triệu chứng. Bệnh nhân cần báo cho bạn tình của mình là họ cần được kiểm tra và điều trị, nếu không sẽ có thể xảy ra tái nhiễm.
Bệnh nhân tránh quan hệ tình dục cho đến khi đã chữa khỏi nhiễm trùng (ít nhất là 7 ngày).
Thực hành tình dục an toàn. Sử dụng bao cao su mỗi lần tiếp xúc tình dục để ngăn ngừa tái nhiễm với lậu cầu hoặc chlamydia, ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác và ngăn chặn lây nhiễm HIV cho bạn tình.
BS.Đồng Ngọc Khanh