Bệnh gan tại Việt Nam – thực trạng đáng báo động

Xơ gan do rượu chiếm đa số

Tại khoa Tiêu hóa, BV Bạch Mai, thống kê trung bình mỗi năm điều trị cho khoảng 3.000 bệnh nhân nội trú bị xơ gan, viêm tụy do rượu. TS.BS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa nhấn mạnh, đây là điều thực sự đáng báo động. Nếu như 10 năm trước số bệnh nhân nhập viện bị xơ gan chủ yếu là viêm gan do vi rút thì gần đây lại chủ yếu là xơ gan do rượu.

Bệnh nhân xơ gan do rượu điều trị tại BV Bạch Mai.

TS. Khanh cho biết, uống rượu nhiều sẽ làm tổn thương bộ phận gan, tế bào gan bị hoại tử, thoái mỡ, tổ chức xơ phát triển dẫn đến xơ gan. Xơ gan làm ảnh hưởng mạnh đến các quá trình chuyển hóa của cơ thể như khả năng thải độc, tạo mật, quá trình đông máu... Các bệnh nhân xơ hoá gan do uống rượu nhiều hầu hết đến viện trong tình trạng muộn, đã có biến chứng rõ ràng như xuất huyết tiêu hoá, vàng da, cổ trướng, viêm tụy...

Tại BV Việt Đức, trong lâm sàng khám bệnh hàng ngày, các bác sĩ đã từng gặp những bệnh nhân uống tới 1 lít rượu/ngày, cùng với chế độ ăn uống không hợp lý dẫn đến xơ gan nặng. Bệnh tuy không lây nhưng nếu cứ tiếp diễn tình trạng uống rượu như vậy thì sẽ khiến các ống dẫn (ống dẫn mật, ống dẫn đường tĩnh mạch, các mao mạch) đến lá gan - hiểu nôm na là bị “đặc lại”, không dẫn máu từ hệ tĩnh mạch cửa sang hệ tĩnh mạch chủ cho nên khiến lá gan bị chai, xơ gan.

Ung thư gan thuộc “top” các bệnh ung thư hay gặp

Theo thông báo của BV K Trung ương, bệnh ung thư ngày càng có xu hướng gia tăng. Hiện nay trên toàn cầu có khoảng 32,6 triệu người sống chung với bệnh ung thư và mỗi năm có khoảng trên 14,1 triệu người mới mắc, 8,2 triệu ca tử vong. Ước tính đến năm 2030 thế giới có khoảng 21,4 triệu trường hợp mắc mới và 13,3 triệu người chết vì ung thư mỗi năm. Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong đứng hàng đầu, chiếm 12% các trường hợp tử vong.

Tại Việt Nam, bệnh ung thư cũng tăng nhanh với số ca mắc mới vào khoảng 150.000 ca năm 2015, ước tính đến năm 2020 lên tới 200.000 ca. Các bệnh ung thư là nguyên nhân của 18% số trường hợp tử vong trong cả nước.

Hình ảnh gan khỏe mạnh và gan bị xơ, ung thư. Ảnh minh họa.

Điều tra về tình hình ung thư ở trên thế giới năm 2012 chỉ ra rằng, ung thư gan đứng thứ 7 trong 10 bệnh ung thư phổ biến ở cả 2 giới với tỉ lệ mắc là 10,1% và tỉ lệ tử vong là 9,5%. Riêng tại Việt Nam, ung thư gan gặp khá nhiều, đứng hàng thứ 2 trong 10 bệnh ung thư phổ biến ở cả 2 giới chỉ sau ung thư phổi. Tỉ lệ mắc ung thư gan nói chung của cả 2 giới tại nước ta chiếm tới 24,6%, tỉ lệ tử vong chiếm 23,7%.

Các chuyên gia cho biết, các yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư gan gồm có: người có vi rút viêm gan B, C, người có tiền sử uống rượu, người bị tiểu đường, thừa cân, phơi nhiễm với độc tố môi trường…. Để phòng bệnh ung thư gan, trước hết cần dự phòng lây nhiễm viêm gan B, C, điều trị bệnh gan mạn tính, ngăn ngừa xơ gan phát triển thành ung thư gan. Biện pháp giám sát tích cực nhất là siêu âm gan 6 tháng/ 1 lần. Phát hiện ngay khi có khối u nhỏ dưới 2 cm thì tiên lượng tốt nhất.

Suy gan – Vấn đề đáng lo ngại

Lá gan nếu không được chăm sóc và bảo vệ tốt thì rất dễ tổn thương và suy giảm chức năng dẫn đến suy gan. Bệnh suy gan có thể hình thành do các nguyên nhân như: Sử dụng liên tục và trong thời gian dài một số loại thuốc như paracetamol, halothane, thuốc kháng viêm không steroid,… Ngộ độc do nấm. Sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá trong thời gian dài, Viêm gan virus: Viêm gan A, B, C, D…

Lá gan nếu không được chăm sóc và bảo vệ tốt thì rất dễ tổn thương. Ảnh minh họa.

Đặc biệt ở bệnh nhân bị suy gan cấp, tế bào gan bị tổn thương một cách ồ ạt do nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng cấp tính với các biểu hiện: vàng da, rối loạn đông máu, bệnh lý não gan, suy đa tạng… ở một người trước đó có chức năng gan bình thường. Tỷ lệ tử vong cao 50 - 90% nếu không được điều trị hợp lý hoặc không được ghép gan.

Trước thực trạng đáng báo động các bệnh lý về gan ở nước ta, để bảo vệ lá gan khỏe mạnh, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần hạn chế đưa vào cơ thể những chất có hại cho gan như rượu bia, thuốc lá; nên lựa chọn thực phẩm sạch, không nhiễm hóa chất, hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, ăn ít đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo, đồ ăn chế biến sẵn… Thay vào đó, nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi để cung cấp nhiều vitamin, chất chống oxy hóa; đồng thời duy trì chế độ tập luyện đều đặn tăng cường sức khỏe. Khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện bệnh và điều trị đạt kết quả tốt.

Bên cạnh đó, người dân cũng có thể sử dụng các thảo dược thiên nhiên có công năng bảo vệ gan, bổ gan, giải độc, mát gan như Actiso, Rau đắng đất, Bìm bìm biếc…

Lê Nguyên