Sáng nay 1-12, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội tiếp tục xét xử phúc thẩm vụ Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên), nguyên phó chủ tịch Hội đồng sáng lập ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu (ACB), và 5 đồng phạm về tội Kinh doanh trái phép, Trốn thuế, Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.
Khi bị cáo Nguyễn Đức Kiên được gọi ra để thẩm vấn, chủ toạ nhắc nhở: "Đơn khiếu nại của của bị cáo gửi TAND tối cao dài 118 trang, HĐXX đã nghiên cứu kỹ từng nội dung; 26 trang bị cáo gửi VKS, HĐXX cũng đã được nghiên cứu. Đề nghị bị cáo tập trung trình bày nội dung chính".
Bị cáo Kiên nói: "Xin trình bày dài vì bản án với một người không phạm tội 30 năm là rất dài". Bị cáo Kiên đề nghị cho gửi đơn khiếu nại bổ sung, vì đơn này đã nhờ luật sư gõ máy tính lại cho dễ đọc, bổ sung để gửi lại thay thế cho đơn kia. Bị cáo Kiên xin được ký ngay tại toà để gửi cho chủ toạ.
Một thẩm phán nói: Đơn của bị cáo chữ rất khó đọc nhưng chúng tôi cũng đã đọc. Đơn đánh máy chúng tôi cũng sẽ đọc. Sau đó, chủ toạ vẫn chấp nhận để bị cáo ký đơn ngay tại toà để gửi cho thư ký.
Đơn khiếu nại này nói chi tiết về 4 tội danh bị TAND TP Hà Nội tuyên phạt tại phiên toà sơ thẩm cách đây hơn 5 tháng.
Bị cáo Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên) tại phiên toà sáng 1-12
Trước đó, chiều 28-11, bị án trong vụ án này là Trần Ngọc Thanh, nguyên Giám đốc Công ty CP Đầu tư ACB Hà Nội, dự toà với tư cách người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đã bất ngờ bị ngất phải đi cấp cứu vẫn đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, chưa thể tiếp tục dự toà.
Trước đó, tại phiên toà sơ thẩm, bị án Trần Ngọc Thanh cùng với Nguyễn Thị Hải Yến nhận mỗi bị cáo 5 năm tù với vai trò đồng phạm với Nguyễn Đức Kiên song không kháng cáo.
Cũng giống như hôm đầu xét xử, các bị cáo đều trong trang phục xanh, còn riêng bầu Kiên vận áo sơ mi trắng, quần âu. Trong khi các bị cáo khác ngồi tỏ ra căng thẳng thì bầu Kiên cặm cụi ngồi đọc tài liệu trên băng ghế dành cho bị cáo.
Đáng chú ý, bị cáo Kiên đề xuất: “Tại phiên sơ thẩm, toàn bộ phần thẩm vấn tôi bị cách ly. Vì vậy, phiên phúc thẩm tôi đề nghị hạn chế cách ly trong quá trình xét xử. Là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan thì tôi phải được biết các bị cáo khác, luật sư nói gì trong vụ án". Tuy nhiên, sau phần kiểm tra căn cước, đến phần xét xử, bị cáo Kiên vẫn tiếp tục bị cách ly.
Sáng nay, toà bắt đầu thẩm vấn các bị cáo về tội Kinh doanh trái phép.
Bản án sơ thẩm xác định bị cáo Kiên đã thông qua 6 công ty gồm: Công ty CP Đầu tư Thương mại B&B, Công ty CP Tập đoàn tài chính Á Châu, Công ty CP Đầu tư ACB Hà Nội, Công ty CP Đầu tư Tài chính Á Châu, Công ty TNHH Đầu tư tài chính Á Châu Hà Nội và Công ty CP Phát triển sản xuất và Xuất nhập khẩu Thiên Nam để tổ chức kinh doanh cổ phần, cổ phiếu và kinh doanh vàng với tổng số tiền gần 21,5 nghìn tỉ đồng.
Sáng 1-12, toà tập trung nội dung kinh doanh vàng trái phép. Cấp tòa sơ thẩm nhận định giấy phép kinh doanh của Công ty Thiên Nam chỉ là sản xuất hàng may mặc, thêu ren, xuất nhập các sản phẩm ngành công nghiệp nhẹ, thủ công mỹ nghệ… song hoàn toàn không có chức năng kinh doanh vàng vật chất và vàng trạng thái.
Công ty này đã ký thoả thuận với Ngân hàng Vietbank để nhận chuyển giao, kế thừa và tiếp tục thực hiện hợp đồng uỷ thác tài chính giữa Vietbank với Ngân hàng ACB. Theo đó, tiếp nhận toàn bộ trạng thái kinh doanh giá vàng ngoài lãnh thổ Việt Nam (còn gọi là kinh doanh vàng trạng thái hoặc kinh doanh giá vàng hoặc kinh doanh vàng ghi sổ, vàng tài khoản).
Quá trình doanh nghiệp này kinh doanh trái phép, tuy bị cáo Kiên không trực tiếp ký lệnh mua bán vàng trạng thái, song lại giữ vai trò quyết định việc kinh doanh bất hợp pháp của doanh nghiệp.
Mặc dù bị cáo Kiên, bị cáo Lý Xuân Hải cho rằng giá vàng cũng là hàng hóa và doanh nghiệp được phép kinh doanh hàng hóa, song theo quy định của pháp luật hoạt động kinh doanh vàng thuộc loại hình kinh doanh có điều kiện và phải có giấy phép.
Để giải thích rõ cho mô hình kinh doanh “vàng trạng thái”, Lý Xuân Hải, nguyên tổng giám đốc Ngân hàng ACB, so sánh: “Như cá độ bóng đá, nếu không có bóng đá thì không có cá độ bóng đá; không có kết quả xổ số thì không có lô đề… Nó dựa vào kết quả xổ số nhưng lại không phải là xổ số”.
