Ở các thành phố lớn nhất ở vùng Đông Nam Ukraine như Donetsk, Kharkov, Luhansk - nơi phần lớn dân cư là người Nga, dân chúng đã xuống đường từ hai tháng nay để đòi tiến hành trưng cầu dân ý về việc dành cho khu vực nhiều chủ quyền hơn, cả về chính trị và kinh tế.
Khu vực Đông Nam Ukraine từ chối tuân theo ban lãnh đạo Kiev, những người lên nắm quyền trong nước sau cuộc đảo chính vũ trang cuối tháng hai vừa rồi. Một trong những sắc lệnh đầu tiên của chính quyền tự xưng ở Kiev là Lệnh cấm tiếng Nga. Nếu tính đến chuyện đối với 1/4 dân số Ukraine tiếng Nga là ngôn ngữ mẹ đẻ và đối với 2/3 dân số tiếng Nga là ngôn ngữ giao tiếp ưa thích, nhiều người Ukraine cảm nhận Lệnh cấm tiếng Nga là hành vi xâm phạm trực tiếp các quyền và tự do của họ. Các hoạt động phản đối đã dẫn đến mức chiếm các tòa trụ sở của chính quyền địa phương và các cơ quan thành phố khác. Chỉ có các nghị sĩ mới có thể tuyên bố một cuộc trưng cầu. Nhưng nhiều thành viên khóa Quốc hội cũ đang ở nước ngoài để tránh thời kỳ bất ổn, vì vậy không thể tập trung được số đông đại biểu để ra quyết định. Kiev tỏ ra hài lòng với tình huống tương tự. Kiev coi tăng cường các nhà lãnh đạo khu vực và leo thang hoạt động phản đối là bất hợp pháp. Ý tưởng liên bang hóa đất nước do các khu vực phía Đông Nam Ukraine đưa ra và được Nga ủng hộ không phù hợp với Kiev cũng như đồng minh phương Tây. Họ cho rằng điều đó sẽ dẫn đến sự sụp đổ của đất nước. Trong khi đó, nhà phân tích chính trị Ukraine Sergei Mikheyev khẳng định rằng, liên bang hóa là phương tiện duy nhất để giữ gìn sự thống nhất của Ukraine: “Họ sợ rằng sau các cuộc trưng cầu dân ý, bước tiếp theo sẽ là đòi sáp nhập vào Liên bang Nga. Nhưng theo ý kiến của tôi, đây là một chính sách thiển cận. Bởi vì một cuộc trưng cầu dân ý về liên bang hóa có thể giảm căng thẳng và giữ Ukraine trong biên giới hiện tại. Trên thực tế, đây là phương tiện duy nhất. Đối với phương Tây, như thường lệ, họ luôn sử dụng tiêu chuẩn kép. Chẳng hạn, Mỹ cũng là Liên bang, trong đó các bang có quyền hạn rất độc lập, đến mức mà mỗi bang có luật hình sự riêng. Cộng hòa Đức đang quan tâm đến tình hình Ukraine cũng là Liên bang. Không hiểu tại sao phương Tây lại cho rằng liên bang hóa đối với họ là chuyện hoàn toàn chấp nhận được, còn Ukraine thì phải là một nhà nước đơn nhất, mặc dù có những xung đột và mâu thuẫn nội bộ rõ rệt”.
Kiev không che giấu là đã sẵn sàng chống mọi nỗ lực của nhân dân nhằm cải cách Nhà nước. Tuy nhiên, ban lãnh đạo mới tranh thủ sự hỗ trợ của phương Tây. Khi thảo luận về Ukraine, kịch bản đề xuất để tăng cường khả năng chiến đấu của NATO tại quốc gia láng giềng và thậm chí cả sự can thiệp trực tiếp của quân đội khối Bắc Đại Tây Dương ngày càng được đề cập đến thường xuyên hơn. Ngày 8/4, Quốc hội Ukraine sẽ xem xét dự luật tăng cường trách nhiệm hình sự đối với hoạt động ly khai và các loại tội phạm chống Nhà nước.
Tuy nhiên, thái độ hiếu chiến của phương Tây không chỉ giới hạn ở Ukraine. Trên nền tảng các sự kiện gần đây, Mỹ cảnh báo về sự lặp lại những “kinh nghiệm Crimea” và cam kết sẽ bảo vệ các đồng minh của mình, đặc biệt là ở châu Á, nếu tranh chấp lãnh thổ leo thang tại đó.
Trong cuộc điện đàm ngày 7/4 với quyền Ngoại trưởng Andrei Deshchytsa của Ukraine, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhấn mạnh, Kiev không được sử dụng vũ lực nhằm vào người biểu tình ủng hộ Nga ở miền Đông Nam Ukraine.Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ: “Phía Nga nhấn mạnh đến sự cần thiết phải tôn trọng các nguyện vọng của người dân ở miền Đông Nam Ukraine và không chấp nhận việc sử dụng vũ lực để đáp lại các yêu sách hợp pháp của người biểu tình nhằm bảo vệ các quyền về ngôn ngữ, văn hóa và kinh tế xã hội của họ”. Cùng ngày, Ngoại trưởng Lavrov nói với người đồng cấp Đức Frank-Walter Steinmeier trong một cuộc điện đàm rằng Ukraine cần quốc tế trợ giúp để khởi động sớm nhất cuộc đối thoại dân tộc bao gồm tất cả các lực lượng chính trị và khu vực của Ukraine, nhằm công khai nhất trí về một sự cải cách hiến pháp mà các bên đều có thể chấp nhận.
(Theo Itar-Tass, Pravda)
